Ksantos (miasto)

Ksantos-Letoon^[a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Turcja
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, III
Numer ref.	484
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1988 na 12. sesji
Położenie na mapie Turcji Ksantos-Letoon
36°21′22,3″N 29°19′05,2″E/36,356194 29,318111
↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

Ksantos – starożytna stolica Licji, rozbudowana w okresie hellenistyczno-rzymskim, obecnie stanowisko archeologiczne w rejonie miasta Kınık w południowo-zachodniej Turcji, od 1988 roku wraz z pobliskim Letoon wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Historia

Najstarsze znaleziska archeologiczne w Ksantos datuje się na VIII wiek p.n.e., jednak pierwsza wzmianka o mieście w źródłach pisanych pochodzi z roku 540 p.n.e. w związku z podbojem Licji przez perskiego wodza Harpagusa. W kolejnych wiekach miasto, podobnie jak cały region, często podlegało zmiennej władzy – zajmowały je wojska Aleksandra Wielkiego, później Antiocha III, po nich Rodyjczycy, a następnie Rzymianie i Bizantyjczycy.

Stan obecny

Do naszych czasów zachowały się pozostałości grobowców filarowych z cellą i sarkofagiem na szczycie, na monolitowych słupach, bogato zdobione reliefami, pochodzące z V-II wieku p.n.e. (głównie z okresu hellenistycznego). Tzw. pomnik Harpii miał komorę w kształcie sarkofagu ozdobionego scenami kultu pogrzebowego i postaciami syren. Pomnik Nereid przypominał jońską świątynię na wysokim cokole. Reliefy z obu grobowców znajdują się w British Museum. Znalezione w Ksantos rzeźby zdradzają silny wpływ sztuki jońskiej, zachowującej tam archaiczny charakter dzięki względnemu odosobnieniu miasta.

Odkryto też resztki akropolu, murów obronnych, portyków, teatru i rzymskiej agory oraz wiele inskrypcji w języku licyjskim z VI-IV wieku p.n.e., m.in. kolumnę z najdłuższym tekstem zachowanym w tym języku, wystawioną z okazji zwycięstwa nad Ateńczykami.

Galeria

• 

  Pomnik Nereid (częściowa rekonstrukcja)

• 

  Jeden z grobowców filarowych

• 

  Widownia teatru rzymskiego

• 

  Pomnik Harpii

• 

  (c) Axb, CC-BY-SA-3.0

  Kolumna upamiętniająca zwycięstwo nad Ateńczykami

Bibliografia

• Encyklopedia sztuki starożytnej. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1974, s. 267
• Encyklopedia sztuki starożytnej. Warszawa: WAiF i Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 346, ISBN 83-01-12466-0 (PWN), ISBN 83-221-0684-X (WAiF)
• Turcja, seria: „Przewodnik Pascala”. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2006, s. 440-441