Ksany

Artykuł

50°16′26″N 20°42′20″E

- błąd

39 m

WD

50°16'26"N, 20°42'20"E

- błąd

39 m

Odległość

0 m

Ksany
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

kazimierski

Gmina

Opatowiec

Liczba ludności (2011)

209[1][2]

Strefa numeracyjna

41

Kod pocztowy

28-520[3]

Tablice rejestracyjne

TKA

SIMC

0257874[4]

Położenie na mapie gminy Opatowiec
Mapa konturowa gminy Opatowiec, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Ksany”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Ksany”
Położenie na mapie powiatu kazimierskiego
Mapa konturowa powiatu kazimierskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Ksany”
Ziemia50°16′26″N 20°42′20″E/50,273889 20,705556

Ksany – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kazimierskim, w gminie Opatowiec[4][5].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Były wsią biskupstwa krakowskiego w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku[6].

Wieś liczy 89 domów.

Części miejscowości

Integralne części wsi Ksany[4][5]
SIMCNazwaRodzaj
0257880Bzikówczęść wsi
0257897Koloniaczęść wsi
0257905Kresyczęść wsi
0257911Stara Wieśczęść wsi

Historia

Ksany koło Opatowca, tablica informacyjna
Pomnik Legionisty 1914, Żołnierza Września 1939 i Partyzanta 1939–1945 w Ksanach, odsłonięty 10 września 1989, dzieło artysty rzeźbiarza Winicjusza Stoksika

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1275 roku. Wieś została zapisana w formie Xane. Miejscowość była wówczas własnością klasztoru Cystersów w Wąchocku. do roku 1368. W XV wieku własność biskupów krakowskich. W dokumencie z 1418 r. zapisana pod nazwą Xanij, u Jana Długosza jako Xany. Jeden łan posiadał tu scholastyk sandomierski. Płacił zaś dwie grzywny czynszu[7].

W 1579 r. było tu 17 osadników, 8 i pół łana, 4 zagrodników, 9 komorników, 8 ubogich i 3 rzemieślników. Lustracja z 1789 r. wykazała wieś duchowną. Według spisu z 1827 r. Ksany miały 63 domy i 382 mieszkańców. Wieś była wówczas własnością rządową.

W 1861 r. doszło tu do rozruchów chłopskich polegających na odmowie pańszczyzny. Dalsze wykonywanie darmowej pracy wymuszono przy użyciu siły dwóch rot wojska rosyjskiego. W 1884 r. w Ksanach było 86 domów. Wieś liczyła 439 morgów ziemi. Folwark w Ksanach miał 553 morgi. W miejscowości działała szkoła elementarna.

8 września 1939 na terenie wsi doszło do walk obronnych 11 pułku piechoty z nacierającymi jednostkami niemieckimi. W walkach zginęło 44 polskich żołnierzy, a większość budynków wsi uległa zniszczeniu[8]. W czasie II wojny światowej był tutaj niemiecki obóz pracy[9].

W 1989 r. w Ksanach odsłonięto Pomnik Legionisty 1914, Żołnierza Września 1939 i Partyzanta 1939-1945[10]. Stanął on na miejscu, gdzie na przełomie XIX i XX w. zbudowana była szkoła wiejska[11]. Pomnik wykonany z kamienia pińczowskiego jest dziełem rzeźbiarza Winicjusza Stoksika, pochodzącego z pobliskich Rzemienowic[12].

W Ksanach urodził się Jan Rumas – działacz ruchu ludowego, żołnierz Batalionów Chłopskich.

Przypisy

  1. ↑ Wieś Ksany w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2022-03-08] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 630 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 112.
  7. ↑ * Ksany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 823.Ksany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 185.
  8. ↑ Tomasz Trepka, 80 lat temu rozegrała się dramatyczna bitwa pod Ksanami. Jaki miała przebieg?. = 2019, echodnia.eu, 31 sierpnia 2020 (pol.).
  9. ↑ Tadeusz Epsztein, Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, 2011.
  10. ↑ Szlak frontu wschodniego I Wojny Światowej – przewodnik turystyczny, s. 20 [dostęp 2019-03-31].
  11. ↑ Ksany, rys historyczny, Miasto i Gmina Opatowiec, więcej informacji [dostęp 2019-03-31].
  12. ↑ Janusz Kędracki, Odkrywamy Świętokrzyskie. Ksany, wyborcza.pl – Kielce, 2005 [dostęp 2019-03-31].

Bibliografia

  • Kalendarz świętokrzyski 2005. Z dnia na dzień przez stulecia. Kielce 2004.
Gmina Opatowiec
Miasto
Części miasta
Wsie
Części wsi
Kolonie wsi
  • Kraśniów-Kolonia

POL gmina Opatowiec COA.svg

Media użyte na tej stronie

Świętokrzyskie Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Świętokrzyskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 51.4 N
  • S: 50.1N
  • W: 19.6 E
  • E: 22 E
POL gmina Opatowiec COA.svg
Herb gminy Opatowiec
Ksany Tablica.jpg
Autor: Henry39, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ksany koło Opatowca, tablica informacyjna
Kazimierza County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Kazimierza County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.40 N
  • S: 50.17 N
  • W: 20.28 E
  • E: 20.79 E
WinicjuszStoksikPomnikLegionistyKsany.jpg
Autor: Henry39, Licencja: CC BY-SA 4.0
Winicjusz Stoksik – Pomnik Legionisty w Ksanach koło Opatowca (1989)