Ksawera Deybel

Anna Józefa Maria Mainard z domu Deybel (ur. 11 listopada 1818 roku w Wilnie, zm. 11 lutego 1900 roku w Nicei^[1]), znana lepiej jako Ksawera Deybel (lub Xawera) – polska śpiewaczka, członkini Koła Sprawy Bożej i uczennica Chopina. Wieloletnia kochanka Adama Mickiewicza, któremu najprawdopodobniej urodziła co najmniej jedno dziecko.

Była córką Ksawerego Deybla i Albiny z domu Reszka. Państwo Deybel prowadzili w Wilnie słynną pensję dla dziewcząt, w której uczyło wielu filomatów, m.in. Tomasz Zan i Teodor Łoziński. Zgodnie z panującym zwyczajem po zakończeniu nauki Anna Deybel sama zaczęła kształcić młodszych uczniów, wśród których były córki Wawrzyńca i Maryli Puttkamerów.

W 1840 roku w Wilnie wystąpiła słynna śpiewaczka Sabina Heinefetter. Zachwyciła się mezzosopranem młodej Deyblówny i postanowiła wziąć ją pod swoje skrzydła. Wspólnie wystąpiły na koncercie w Moskwie w kwietniu 1841 roku, gdzie wykonały duet Normy i Adalgizy z opery Belliniego Norma. Tam też po raz pierwszy Anna przedstawiła się jako Anna Ksawera Deybel (od imienia ojca).

Na przełomie 1841 i 1842 roku Deybel przyjechała do Paryża, gdzie przez pewien czas uczęszczała na lekcje do Fryderyka Chopina^[1]. Zamieszkała u Adama i Celiny Mickiewiczów. Uczyła ich najstarszą córkę Marynię, a później także młodsze dzieci. Wspólnie z Mickiewiczami dołączyła do Koła Sprawy Bożej założonego przez przybyłego z Litwy Andrzeja Towiańskiego i jego żonę.

Niedługo później Mickiewicz i Ksawera nawiązali romans. Towiański potępił ten związek, zarządzając rozdzielenie kochanków. Przez krótki czas Deybel mieszkała u Seweryna Pilchowskiego, towiańczyka i powstańca listopadowego. Około 1847 roku urodziła córkę Klarę, której ojcem był prawdopodobnie Pilchowski. Niedługo później Ksawera z dzieckiem wróciła do Mickiewiczów, gdzie mieszkała przez kolejne lata mimo konfliktu z Celiną, i wznowiła romans z poetą. Około 1849 roku urodziła kolejną córkę, Andrée, której ojcostwo przypisuje się Mickiewiczowi.

5 marca 1855 roku w wyniku choroby nowotworowej zmarła Celina Mickiewiczowa. Niecałe dwa miesiące później, 28 kwietnia, Ksawera poślubiła Jeana-Isidore'a Edmonda Mainarda, komisarza policji i towiańczyka. Państwo Mainard mieli troje dzieci - Emmanuela, Joachima i Charlesa.

Po śmierci ojca Władysław Mickiewicz wraz z siostrą Marią postanowili zniszczyć wszystkie dokumenty i listy dotyczące Ksawery, aby jej romans z poetą odszedł w niepamięć. Dopiero Boy-Żeleński odkrył tę tajemnicę na nowo w wydanych w 1929 roku "Brązownikach".

Przypisy

Bibliografia

• Ewa K. Kossak, Boskie diabły, Wydawnictwo Czytelnik, 1996
• Ewa K. Kossak, Rodzina M, Wydawnictwo Czytelnik, 1991
• Dorota Samoborska-Kukuć, Od Puttkamerów do Konopnickich. Rewizje i rekonstrukcje biograficzne, Wydawnictwo Znak, 2016
• Dorota Siwicka, Jarosław Marek Rymkiewicz, Marta Zielińska, Alina Witkowska, Mickiewicz. Encyklopedia, Świat Książki, 2010
• Tadeusz Boy-Żeleński, Brązownicy, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1929