Ksawery Bojanowski
Ksawery Franciszek Bojanowski (ur. 1 grudnia 1795[1], zm. 24 sierpnia 1866 w Pluskowęsach[2]) – polski właściciel ziemski, powstaniec listopadowy, brat Konstancji Łubieńskiej.
Urodził się jako syn Bogusława Michała Bojanowskiego i Magdaleny z Kęszyckich Bojanowskiej[3]. Miał troje młodszego rodzeństwa, w tym Konstancję Łubieńską – literatkę i sawantkę, znaną z romansu z Adamem Mickiewiczem w 1831 r.[4] W dniu 21 lipca 1824 roku Ksawery Bojanowski ożenił się z Kordulą Sczaniecką i osiadł z nią w majątku Konarzewo pod Rawiczem[5].
Był zaangażowany w konspiracyjną działalność niepodległościową, m.in. jako członek Towarzystwa Patriotycznego prowincji poznańskiej[6]. W raportach urzędowych przedkładanych naczelnemu prezesowi Wielkiego Księstwa Poznańskiego Edwardowi Flotwellowi opisywany był jako zdecydowany przeciwnik reżimu pruskiego[7]. W 1829 r. uczęszczał w Berlinie na wykłady Hegla, gdzie poznał m.in. Adama Mickiewicza[8]. Brał udział w Powstaniu Listopadowym (służył w Pułku Jazdy Poznańskiej, przywoził z Królestwa instrukcje dla spiskowców wielkopolskich). Na początku powstania dopomógł gen. Janowi Nepomucenowi Umińskiemu w jego słynnej, brawurowej ucieczce z twierdzy Głogów[9]. W kwietniu 1831 r. groził mu sąd wojenny za próbę pojedynkowania się[10].
Po upadku powstania powrócił do Konarzewa. Jeszcze w listopadzie i grudniu 1831 r. gościł tam Adama Mickiewicza (w muzeum Mickiewicza w Paryżu znajduje się m.in. list Mickiewicza do brata Franciszka, pisany z Konarzewa w dniu 28 listopada 1831 r.[11]). Na pamiątkę tego wydarzenia w roku 1963 otwarto w Konarzewie Izbę Adama Mickiewicza (obecnie nieczynna).
W 1838 r. Bojanowscy sprzedali majątek konarzewski. Mieli dwanaścioro dzieci – zachowały się opisy zabaw Adama Mickiewicza z 5-letnią córką Bojanowskiego, Bogusią, którą poeta brał na barana i galopował dookoła stołu[12].
Ksawery Bojanowski zmarł 24 sierpnia 1866 r. w Pluskowęsach k. Chełmży.
W kronice rodowej został opisany jako wzorowy gospodarz i organizator, zapalony myśliwy. Według tradycji, mickiewiczowski opis sporu Asesora i Rejenta o charty myśliwskie w „Panu Tadeuszu” był inspirowany podobnymi sporami pomiędzy Ksawerym Bojanowskim a jego bratem – Kalikstem Bojanowskim[13].
Przypisy
- ↑ Jarosław Maciejewski, Mickiewicza wielkopolskie drogi, 1972, s. 263.
- ↑ Nekrolog, „Dziennik Poznański”, 26 sierpnia 1866, s. 4.
- ↑ Na południu Wielkopolski, [w:] Na tropach Adama Mickiewicza w Wielkopolsce, Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, 2013, s. 42.
- ↑ Jarosław Maciejewski, Mickiewicza wielkopolskie drogi, 1972.
- ↑ Jarosław Maciejewski, Mickiewicza wielkopolskie drogi, 1972, s. 265.
- ↑ Jarosław Maciejewski, Mickiewicza wielkopolskie drogi, 1972, s. 30.
- ↑ Jarosław Maciejewski, Mickiewicza wielkopolskie drogi, 1972, s. 466.
- ↑ Ewa Kostołowska, Miniatury śmiełowskie, 1998, s. 23.
- ↑ Bronisław Józef Umiński, Generał Jan Nepomucen Umiński w twierdzy głogowskiej, 1994, s. 13.
- ↑ Emil Świnarski, Wspomnienia z wyprawy na Litwę w r. 1831, 1911, s. 38.
- ↑ Na południu wielkopolski, [w:] Na tropach Adama Mickiewicza, Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, 2013, s. 43.
- ↑ Strona główna | Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, www.regiolit.amu.edu.pl [dostęp 2020-07-09] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-20] (pol.).
- ↑ http://lsr2009-2015.goscinnawielkopolska.pl/db/con_zal/bielewo.pdf
Media użyte na tej stronie
Autor: Maurycek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Oficyna dworu w Konarzewie, w której mieszkał Adam Mickiewicz w listopadzie i grudniu 1831 r.
Autor: Maurycek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dwór w Konarzewie, własność Ksawerego Bojanowskiego w latach 1824-1838.
Ksawery Bojanowski (1795-1866)