Ksiądz

Ksiądz katolicki Kazimierz Panuś (prezbiter) w stroju duchownym

Luterański biskup Jerzy Samiec w todze

Ksiądz – we współczesnym rozumieniu tego słowa – duchowny chrześcijański. W Kościele katolickim, Cerkwi prawosławnej oraz Kościele luterańskim potoczne określenie prezbitera^[1]. W niektórych Kościołach protestanckich osoba, której powierzono urząd kościelny poprzez ordynację.

Pochodzenie słowa

Samo słowo „ksiądz” wywodzi się ze słowiańskiego kъnędzь i pierwotnie termin ten oznaczał naczelnika plemiennego^[2] (z tego samego źródła wywodzą się rosyjskie kniaź, czeskie kníže czy południowosłowiańskie knez). Słowo kъnędzь do słowiańskiego zostało zapożyczone z germańskiego kuning – „książę, naczelnik plemienny” (kuning → kŭnęgŭ → kъnęgъ → kъnędzь). W polszczyźnie słowo uległo dalszym przekształceniom (zanik jerów, zmiana nagłosowego kń- w kś- itd).

Ksiądz prawosławny (pot. batiuszka) Jan Antonowicz w stroju liturgicznym

We wczesnym średniowieczu zaczęto tak określać ludzi możnych i wpływowych. Mianem tym nazywano później też niekoronowanych władców jako odpowiednik łacińskiego słowa dux (dziś w tym znaczeniu polska forma książę, która pierwotnie znaczyła młodego władcę – książę od ksiądz (władca) jak koźlę od kozieł czy chłopię od chłop).

Znaczenie „duchowny” jest najpóźniejsze (prawdopodobnie przyszło do polszczyzny pod wpływem czeskim) i z początku było stosowane jedynie wobec biskupów (zwanych wówczas często książętami Kościoła). Z czasem jej zakres, rozszerzony został na wszystkich duchownych (w tym również niekatolickich).

Inne określenia duchownych

W niektórych nurtach chrześcijańskich preferowane są lub stosowane zamiennie inne tytuły duchownych, takie jak np.: batiuszka, pastor (łac. pasterz), starszy, kapłan (mariawici), minister bądź ojciec.

Zobacz też

• Duchowni w nurcie katolickim
  • Kleryk
  • Diakon
  • Prezbiter
  • Kapłan
  • Pop
  • Biskup
  • Arcybiskup
  • Kardynał
  • Papież
• Duchowni w nurcie mariawickim
  • Ostiariusz
  • Akolita
  • Egzorcysta
  • Lektor
  • Subdiakon
  • Diakon lub Diakonisa
  • Kapłan lub Kapłanka
  • Biskup lub Biskupka
  • Biskup Naczelny
  • Arcybiskup lub Arcykapłanka
  • Kapłan ludowy

• Duchowni w nurcie luterańskim i anglikańskim
  • Subdiakon (w luteranizmie tylko jako posługa)
  • Diakon
  • Prezbiter
  • Biskup
  • Arcybiskup

• Duchowni w innych nurtach chrześcijańskich
  • Batiuszka – prawosławny odpowiednik księdza
  • Pastor – odpowiednik księdza w Kościołach ewangelikalnych

• Duchowni w innych religiach niż chrześcijaństwo
  • Rabin – duchowny żydowski
  • Imam – duchowny muzułmański

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Duchowni – klasyfikacja zawodów i specjalności – opis zawodu
• Kapłaństwo w ewangelicyzmie. luteranie.pl