Książęta cieszyńscy

Księstwo Cieszyńskie powstało w 1290 roku. Jego pierwszym władcą był Mieszko. Wywodzący się od niego Piastowie cieszyńscy wymarli w linii męskiej w 1625 roku. Po śmierci Fryderyka Wilhelma Księstwo Cieszyńskie przypadło jego siostrze Elżbiecie Lukrecji, ale tylko na zasadzie dożywocia.

Książęta cieszyńscy od 1327 byli czeskimi lennikami. Na tej podstawie po śmierci Elżbiety Lukrecji w 1653 Księstwo Cieszyńskie przypadło Ferdynandowi III, królowi Czech. Nadał on księstwo w lenno swojemu synowi, Ferdynandowi IV. Nowy książę cieszyński zmarł już w 1654 i od tego czasu do 1722 książętami cieszyńskimi byli kolejni królowie Czech. W 1722 zostało nadane w lenno Leopoldowi, księciu lotaryńskiemu. Po śmierci księcia Franciszek I w 1765 władcą Księstwa Cieszyńskiego został jego syn Józef II Habsburg, będący zarazem królem Czech.

W 1766 Księstwo Cieszyńskie otrzymali w lenno siostra Józefa II Maria Krystyna i jej mąż Albert Wettyn. Albert zmarł bezpotomnie w 1822 i kolejnym księciem cieszyńskim został jego adoptowany syn Karol Ludwik Habsburg, którego potomkowie władali Księstwem Cieszyńskim do 1918 roku. Ostatnim księciem cieszyńskim był Fryderyk Habsburg.

Księstwo cieszyńsko-oświęcimskie (1290–1314/15)

Księstwo powstaje w 1290 roku w wyniku podziału części księstwa opolsko-raciborskiego, którą w 1281/1282 otrzymują wspólnie Mieszko (po podziale otrzymuje Cieszyn i Oświęcim) i Przemysław (po podziale otrzymuje Racibórz)

Daty panowaniaWładcaPokrewieństwoUwagi
1290-1314/15Mieszkosyn Władysława opolskiego

1314/15 – podział ziem księstwa pomiędzy Kazimierza I (otrzymuje Cieszyn) i Władysława I (otrzymuje Oświęcim, zobacz książęta oświęcimscy)

Księstwo cieszyńskie (1314/15–1918)

Daty panowaniaWładcaPokrewieństwoUwagi
1314/15-1358Kazimierz Isyn Mieszka cieszyńskiego
1358-1410Przemysław I Noszaksyn Kazimierza I
1410-1431Bolesław Isyn Przemysława I Noszaka
1410-1414Kazimierz I oświęcimskiwnuk Przemysława I Noszaka
  • tylko formalnie w Cieszynie, Oświęcimiu, itd.
  • od 1414 w wyniku podziału otrzymał od stryja Oświęcim i Toszek, od 1416 Strzelin (zobacz Książęta oświęcimscy)
1431-1474Wacław Isynowie Bolesława I
  • do 1442 razem z braćmi i matką
  • od 1442 w wyniku podziału otrzymał Cieszyn, połowę Bytomia (do 1459, z przerwą w 1452) i Siewierz (do 1443),
  • od także 1452 w Bielsku, od 1468 tylko w Bielsku)
1431-1460Władysław
  • do 1442 razem z braćmi i matką
  • w 1442 w wyniku podziału otrzymał połowę Głogowa i Ścinawy
1431-1477Przemysław II
1431-1452Bolesław II
  • do 1442 razem z braćmi i matką
  • w 1442 w wyniku podziału otrzymał połowę Bielska i Frysztatu
  • 1452 zamiana z bratem Wacławem I na Bytom
1431-1447Eufemia mazowieckamatka powyższych książąt
  • współrządy nad całością do 1442,
  • od 1442 współrządy z młodszymi synami: Przemysłem II i Bolesławem II
1452-1528Kazimierz IIsyn Bolesława II
1460-1476Małgorzata z Cillyw połowie Głogowa i Żagania, oprawa wdowia, tylko formalnie, usunięta, zm. 1480
1518-1524Wacław IIsyn Kazimierza IIkoregent
1528-1579Wacław III Adamsyn Wacława II
1560-1571Fryderyk Kazimierzsyn Wacława IIIZ nadania ojca:
1571-1573tworzą się państwa stanowe: frydeckie, frysztackie, skoczowsko-strumieńskie oraz bielskie
1579-1617Adam Wacławsyn Wacława IIICieszyn, od także 1592 w Skoczowie
1617-1625Fryderyk Wilhelmsyn Adama WacławaCieszyn i Skoczów
1625-1653Elżbieta Lukrecjasiostra Fryderyka WilhelmaCieszyn i Skoczów

1653 – Cieszyn i Skoczów do korony czeskiej, tytuł przechodzi na panujących w Czechach Habsburgów.'

Habsburgowie

Daty panowaniaWładcaPokrewieństwoUwagi
1653-1654Ferdynand IVsyn cesarza Ferdynanda IIIkról Czech i Węgier
1654-1657Ferdynand IIIojciec Ferdynanda IVCesarz Rzymski, król Czech i Węgier
1657-1705Leopold Isyn Ferdynanda IIICesarz Rzymski, król Czech i Węgier
1705-1711Józef IIsyn Leopolda ICesarz Rzymski, król Czech i Węgier
1711-1722Karol VIsyn Leopolda ICesarz Rzymski, król Czech i Węgier
1722-1729Leopold Józef
z dynastii lotaryńskiej
1729-1765Franciszek I Lotaryńskisyn LeopoldaCesarz Rzymski
1765-1766Józef IIsyn Franciszka I i Marii TeresyCesarz Rzymski, król Czech i Węgier
1766-1798Maria Krystynacórka Franciszka I i Mafii TeresyMałżonkowie otrzymali księstwo od cesarzowej Marii Teresy, do 1798 sprawowali rządy wspólnie.
1766-1822Albert
z dynastii Wettynów
mąż Marii Krystyny
1822-1847Karol Ludwiksyn cesarza Leopolda IIAdoptowany syn Alberta i Marii Krystyny, po których dziedziczy księstwo cieszyńskie.
1847-1895Albrechtsyn Karola Ludwika
1895-1918Fryderykbratanek Albrechta Fryderykausunięty, zmarł 1936

Uwagi

Uwaga! Daty w wielu przypadkach są tylko orientacyjne. Uwzględniono te księstwa, nad którymi panowali odrębni książęta. Również przynależność niektórych ziem do poszczególnych Piastów może być dyskusyjna.

Zobacz też