Ksiądz

Ksiądz katolicki Kazimierz Panuś (prezbiter) w stroju duchownym
Ksiądz luterański w todze
Luterański biskup Jerzy Samiec w todze

Ksiądz – we współczesnym rozumieniu tego słowa – duchowny chrześcijański. W Kościele katolickim, Cerkwi prawosławnej oraz Kościele luterańskim potoczne określenie prezbitera[1]. W niektórych Kościołach protestanckich osoba, której powierzono urząd kościelny poprzez ordynację.

Pochodzenie słowa

Samo słowo „ksiądz” wywodzi się ze słowiańskiego kъnędzь i pierwotnie termin ten oznaczał naczelnika plemiennego[2] (z tego samego źródła wywodzą się rosyjskie kniaź, czeskie kníže czy południowosłowiańskie knez). Słowo kъnędzь do słowiańskiego zostało zapożyczone z germańskiego kuning – „książę, naczelnik plemienny” (kuning → kŭnęgŭ → kъnęgъ → kъnędzь). W polszczyźnie słowo uległo dalszym przekształceniom (zanik jerów, zmiana nagłosowego kń- w kś- itd).

Ksiądz prawosławny (pot. batiuszka) Jan Antonowicz w stroju liturgicznym

We wczesnym średniowieczu zaczęto tak określać ludzi możnych i wpływowych. Mianem tym nazywano później też niekoronowanych władców jako odpowiednik łacińskiego słowa dux (dziś w tym znaczeniu polska forma książę, która pierwotnie znaczyła młodego władcę – książę od ksiądz (władca) jak koźlę od kozieł czy chłopię od chłop).

Znaczenie „duchowny” jest najpóźniejsze (prawdopodobnie przyszło do polszczyzny pod wpływem czeskim) i z początku było stosowane jedynie wobec biskupów (zwanych wówczas często książętami Kościoła). Z czasem jej zakres, rozszerzony został na wszystkich duchownych (w tym również niekatolickich).

Inne określenia duchownych

W niektórych nurtach chrześcijańskich preferowane są lub stosowane zamiennie inne tytuły duchownych, takie jak np.: batiuszka, pastor (łac. pasterz), starszy, kapłan (mariawici), minister bądź ojciec.

Zobacz też

Przypisy

  1. ksiądz, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2018-06-07].
  2. Maksymilian Nagalski: Ksiądz...czyli kto?. musyjne.pl, 2020-01-17. [dostęp 2020-04-26].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Ks Jan Antonowicz.JPG
Autor: Silar, Licencja: CC BY-SA 3.0
Jan Antonowicz
Bp Jerzy Samiec 2011j.jpg
Autor: Marcinr87, Licencja: CC BY-SA 3.0
Jerzy Samiec, Polish Lutheran bishop of the Evangelical-Augsbourg Church in Poland