Księga robotów

Księga robotów – zbiór opowiadań Stanisława Lema. Po raz pierwszy wydany nakładem wydawnictwa Iskry w roku 1961^[1].

Lista opowiadań

• DZIENNIKI GWIAZDOWE IJONA TICHEGO
  • Przedmowa profesora Tarantogi
  • Podróż jedenasta
  • Podróż dwunasta
  • Podróż czternasta
  • Podróż dwudziesta druga
  • Podróż dwudziesta trzecia
  • Podróż dwudziesta czwarta
  • Podróż dwudziesta piąta

• ZE WSPOMNIEŃ IJONA TICHEGO
  • I - Profesor Corcoran
  • II - Profesor Decantor
  • III - Profesor Zazul
  • IV - Fizyk Molteris

• Formuła Lymphatera

• Terminus

Opis opowiadań

Przedmowa profesora Tarantogi

Podróż jedenasta

Tichy zostaje wezwany na spotkanie w sprawie kosmicznej wagi. Po przybyciu na miejsce podróżnik poznaje historię buntu komputera pokładowego statku kosmicznego Bożydar II, który osiadł na niezamieszkałej planecie Procyona (określanej jako Kareliria) i stworzył społeczeństwo robotów. Towarzystwo ubezpieczeń, z którego usług korzystał Bożydar II, podjęło próby rewindykacji robotów, które - mimo wysłania licznych agentów - spełzły na niczym. Tichy decyduje się pomóc w rozwiązaniu zagadki Karelirii^[2].

Podróż dwunasta

Pod wpływem opowieści profesora Tarantogi Tichy zdecyduje się polecić na planetę Amauropię. Na miejscu podróżnik spotyka Mikrocefali - istoty człekokształtne na niskim poziomie rozwoju. Korzystając z wynalazku Tarantogi, umożliwiającego spowolnienie lub przyspieszenie upływu czasu, Tichy obserwuje historię Mikrocefali od czasów prymitywnych plemion do powstania demokratycznego społeczeństwa^[3].

Podróż czternasta

Po lekturze pożyczonej od profesora Tarantogi książki Tichy decyduje się polecieć na planetę Enteropię i tam zapolować na kurdla. Przygotowując się do wyprawy, podróżnik poznaje historię zamieszkującej Enteropię cywilizacji Ardrytów; jego zainteresowanie wzbudza jeden z elementów ardryckiej kultury, jakim są sepulki^[4].

Nawiązania do Podróży czternastej znajdują się w Wizji lokalnej Stanisława Lema^[5].

Podróż dwudziesta druga

Podróż dwudziesta trzecia

Podróż dwudziesta czwarta

Podróż dwudziesta piąta

I - Profesor Corcoran

Ijon Tichy opowiada gronu osób historię spotkania z profesorem Corcoranem. Wzbudziwszy zaufanie uczonego, podróżnik zostaje przez niego zaproszony do laboratorium. Tam Tichy poznaje sekret profesora: stworzone przez niego mózgi elektronowe, przekonane o tym, że są żywymi i czującymi istotami^[6].

II - Profesor Decantor

Tichego odwiedza nieznajomy, który przedstawia mu się jako profesor Decantor, wynalazca duszy. W toku rozmowy Tichy zdaje sobie sprawę, że profesorowi udało się umieścić w krysztale świadomość człowieka, na wieczność pozbawioną kontaktu z jakimikolwiek bodźcami^[7].

III - Profesor Zazul

Tichy błądzi w lesie w trakcie burzy. Szukając schronienia, trafia do domu profesora Zazula. Gospodarz dzieli z gościem opowieścią o jego eksperymentach nad klonowaniem istot żywych^[8].

IV - Fizyk Molteris

Tichego odwiedza gość, przedstawiający się jako Molteris. Na oczach Tichego przeprowadza eksperyment, który udowadnia istnienie podróż w czasie. Wizyta fizyka miała na celu nakłonienie Tichego do sfinansowania dalszych prac nad wehikułem czasu. Tichy i Molteris wspólnie wpadają na pomysł: fizyk uda się trzydzieści lat w przyszłość, by poznać tożsamość osób, które wsparły finansowo Molterisa^[9].

Formuła Lymphatera

Bohater tytułowy - Ammon Lymphater - opowiada anonimowemu słuchaczowi historię swojego odkrycia. Lymphater, studiując cybernetykę i teorię informacji, zainteresował się fenomenem, w ramach którego owady (zwłaszcza mrówki) wydają się od razu posiadać niezbędną do życia wiedzę, instynkty itp. informacje. Owocem jego prac jest formuła, z pomocą której możliwe byłoby stworzenie istoty, będącej w stanie zdobyć natychmiastową wiedzę o wszechświecie^[10].

Terminus

Pirx obejmuje dowództwo statku kosmicznego. Na jego pokładzie odkrywa robota o imieniu Terminus, którego losy związane są z katastrofą, jakiej doznała lata temu załoga statku.

Adaptacje

• Profesor Zazul (film telewizyjny z 1968 r. w reżyserii Marka Nowickiego i Jerzego Stawickiego) - na podstawie III - Profesor Zazul^[11],
• Przypadek Ijona Tichego (spektakl Teatru Telewizji z 1999 r. w reżyserii Lecha Raczaka) - na podstawie I - Profesor Corcoran^[12].

Przypisy