Księga szkocka

Kartki Księgi Szkockiej z problematami Banacha, Mazura i Ulama

Kartki Księgi Szkockiej z wpisami Schaudera, Steinhausa i von Neumanna

Księga Szkocka^[a] – gruby zeszyt zakupiony przez Łucję, żonę Stefana Banacha, w 1935, w którym matematycy lwowscy (zarówno profesorowie, jak i studenci) zapisywali w latach 1935–1941 zagadnienia matematyczne wymagające rozwiązania. Wiele z nich nie zostało rozwikłanych do tej pory^[2]. Brulion ten jest w posiadaniu potomków Stefana Banacha zamieszkałych w Niemczech^[3].

Historia

Autorzy problematów, wśród których byli znakomici uczeni polscy i zagraniczni (jednym z nich był John von Neumann), za ich rozwiązanie zwykle wyznaczali nagrody. W Księdze Szkockiej zapisano 193 problemy – wśród nich znajdowały się zarówno fundamentalne zagadnienia z analizy funkcjonalnej, jak też błahe łamigłówki. Brulion był przechowywany u barmana lub szatniarza w kawiarni Szkockiej we Lwowie, miejscu spotkań matematyków, i wydawany na życzenie gości.

Stanisław Mazur podczas pobytu Ulama we Lwowie latem 1939 uzgodnił, że brulion zostanie umieszczony w skrzyni i zakopany w pobliżu bramki na boisku piłkarskim za miastem. I choć nie wiadomo, czy ten plan wykonano, Ulam po wojnie otrzymał jego kopię. Inna wersja wydarzeń podaje, że w 1945 Łucja, zmuszona wraz z innymi Polakami do opuszczenia Lwowa, wywiozła zeszyt do Warszawy.

Tradycja Księgi Szkockiej była kontynuowana po wojnie we Wrocławiu i w latach 1945–1958 powstała Nowa Księga Szkocka. Znajduje się ona obecnie w zbiorach biblioteki Wydziału Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Wrocławskiego.

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Księga Szkocka w plikach PDF
• Józef Kozielecki: Banach, geniusz ze Lwowa
• Nowa Księga Szkocka w plikach PDF
• Roman Duda: The New Scottish Book (ang.)