Księstwo łęczyckie
| 1231–1352 | |||
| |||
 (c) Mix321, CC-BY-SA-3.0 Dzielnice Polskie w 1138 roku: Księstwo łęczyckie | |||
| Język urzędowy | |||
|---|---|---|---|
| Stolica | |||
| Typ państwa | |||
| Głowa państwa | książę Władysław Garbaty | ||
| Wydzielenie części księstwa krakowskiego przez Konrada I mazowieckiego | 1231 | ||
| Włączenie do Królestwa Polskiego | 1352 | ||
| Religia dominująca | |||
Księstwo łęczyckie (łac. Ducatus Lanciciensis) − księstwo istniejące na ziemi łęczyckiej w latach 1231–1352, ziemi sieradzkiej w latach 1231−1264 i trzech kasztelaniach zapiliczańskich w latach 1231−1243.
Księstwo łęczyckie powstało z przekształcenia prowincji łęczyckiej powstałej na przełomie XI i XII w. Pierwszy raz ziemia łęczycka istniała jako samodzielny byt polityczny w latach 1138–1144, gdy rządziła nim wdowa po Bolesławie III Krzywoustym, Salomea z Bergu. Następnie przez długi czas jako prowincja łęczycka była częścią księstwa krakowskiego.
Po objęciu władzy nad tym terenem w 1228 lub 1229 roku przez Konrada I mazowieckiego kasztelanie łęczycka, sieradzka, spicymierska, wolborska, rozpierska, żarnowska, skrzyńska i małogoska, wchodzące w skład wcześniej istniejącej prowincji łęczyckiej, weszły w skład wydzielonego przez niego w 1231 roku księstwa łęczyckiego, które przyłączył do Mazowsza[1]. Nieco później, na skutek klęsk Konrada I mazowieckiego w walce o dzielnice sandomierską i krakowską, księstwo łęczyckie utraciło na rzecz księstwa sandomierskiego trzy kasztelanie zapiliczańskie (zlokalizowane po prawej stronie Pilicy): żarnowską, skrzyńską, małogoską[1][2][3][4][5]. Podawane są dwie możliwe daty tego zdarzenia: 1239 r. i zjazd w Przedborzu, kiedy być może Konrad I mazowiecki przekazał te tereny na rzecz księcia sandomierskiego Bolesława V Wstydliwego, lub 1243 r. i wielka klęska Konrada w bitwie z Bolesławem pod Suchodołami[3]. Utracony teren był zbliżony do części archidiecezji gnieźnieńskiej znajdującej się po prawej stronie Pilicy i na nim powstał później archidiakonat kurzelowski archidiecezji gnieźnieńskiej wydzielony z archidiakonatu łęczyckiego[6]. Posiadanie kasztelanii zapiliczańskich umożliwiało sprawowane kontroli w Małopolsce książętom sieradzko-łęczyckim, zaś książętom krakowskim i sandomierskim zapewniało możliwość szachowania sił wielkopolskich, stąd region ten obfitował w wiele starć bitewnych[7].
Po śmierci Konrada w 1247 roku jego drugi syn, Kazimierz I kujawski, objął księstwo łęczyckie, które do 1299 roku znajdowało się w rękach jego kolejnych synów. Prawdopodobnie już za czasów Kazimierza I w obrębie księstwa łęczyckiego znalazł się Inowłódz wraz z okolicznymi miejscowościami: Glinnik, Małecz, Lubochnia, Glina, Sadykierz i Wola Małecka, Rzeczyca (Tarnowska)[8][2]; częścią księstwa stała się również parafia Grzegorzew wraz z Ladorudzem, Ladorudzkiem, Rzuchowem, Chełmnem i Sobótką nad Nerem[8][2].
W latach 1263–1264 Kazimierz I wydzielił z księstwa łęczyckiego kasztelanie sieradzką, spicymierską, rozpierską i większą część wolborskiej (wraz z Wolborzem), aby utworzyć księstwo sieradzkie, które objął jego syn Leszek Czarny. Granica pomiędzy księstwami łęczyckim i sieradzkim biegła wzdłuż Neru i Wolbórki[1][8][2]. Jeszcze w wieku XIII, bądź też w XIV, od księstwa łęczyckiego odpadło Kutno wraz z okolicznymi miejscowościami, które przeszły pod panowanie książąt mazowieckich[8][2][9][10]. W latach 1299–1306 księstwem rządził król polski i czeski Wacław II, później wróciło w ręce Władysława I Łokietka, by w latach 1327–1352 być rządzonym przez jego bratanka, Władysława Garbatego.
Od 1352 roku stało się częścią Zjednoczonego Królestwa Polskiego jako województwo łęczyckie. Granice księstwa łęczyckiego pod koniec jego istnienia pokrywały się z granicami województwa wchodzącego w skład I Rzeczypospolitej[a][11].
Książęta łęczyccy
Uwagi
Przypisy
- ↑ a b c Marek Koter, Historyczno-geograficzne podstawy oraz proces kształtowania się regionu łódzkiego., [w:] T. Marszał (red.), Miasto – region – gospodarka w badaniach geograficznych. W stulecie urodzin Profesora Ludwika Straszewicza, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2016, s. 131–161.
- ↑ a b c d e Jacek Ladorucki, Tomasz Stolarczyk, O potrzebie stworzenia Słownika biograficznego ziemi łęczyckiej. Ogólne zasady opracowania kompendium i jego znaczenie dla regionu (rozdział: Dzieje ziemi łęczyckiej i jej granice), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum.”, 1/2 (22/23), 2016, 117-129 (cytowana informacja: s. 119-120) [zarchiwizowane].
- ↑ a b Paweł Zięba, Przynależność administracyjno-terytorialna Przedborza na przestrzeni wieków, www.przedborz.com.pl [dostęp 2019-09-16].
- ↑ Żarnów: Historia miejscowości, sztetl.org.pl (Wirtualny Sztetl) [dostęp 2019-09-16].
- ↑ MAŁOGOSZCZ – miasto królewskie, Dawne Kieleckie, 13 listopada 2011 [dostęp 2019-09-16].
- ↑ Religie i wyznania w Koronie w XVIII wieku., (granice kościelne pozostawały w dużej części niezmienne do XVIII w), Atlas Fontium.
- ↑ Dariusz Kalina, Miasto i Gmina Wiślice. Dziedzictwo kulturowe., (o grodzie w Małogoszczy, str. 67-68), Wiślica 2018, ISBN 978-83-65334-32-9 [zarchiwizowane].
- ↑ a b c d Ryszard Rosin, Rozwój polityczno-terytorialny Łęczyckiego, Sieradzkiego i Wieluńskiego do przełomu XIV i XV w., „Rocznik Łódzki”, 14 (17), 1970, s. 277–304.
- ↑ Gmina Kutno (strona główna), (opracowano na podstawie: Lesiak H., Szlakiem Dworów Regionu Kutnowskiego, Kutno 2006), gminakutno.pl [dostęp 2019-10-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-01] (pol.).
- ↑ Uchwała Nr XIII/67/2015 Rady Gminy Kutno z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie ustanowienia herbu gminy Kutno: Rys historyczny gminy Kutno, (opracowano na podstawie: Lesiak H., Szlakiem Dworów Regionu Kutnowskiego, Kutno 2006; Szymczak J., Nowak T., Kutno Poprzez Wieki, Kutno 2011), dziennik.lodzkie.eu [dostęp 2019-10-01].
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, autorzy, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin: Atlas Fontium.
Bibliografia
- Jacek Ladorucki, Tomasz Stolarczyk, O potrzebie stworzenia Słownika biograficznego ziemi łęczyckiej. Ogólne zasady opracowania kompendium i jego znaczenie dla regionu (rozdział: Dzieje ziemi łęczyckiej i jej granice), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum.”, 1/2 (22/23), 2016, s. 117-129 (o księstwie łęczyckim: s. 119-120).
- Marek Koter, Historyczno-geograficzne podstawy oraz proces kształtowania się regionu łódzkiego. [w:] T. Marszał (red.), Miasto – region – gospodarka w badaniach geograficznych. W stulecie urodzin Profesora Ludwika Straszewicza, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2016, s. 131–161.
- Łęczyca - historia. leczyca.info.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-25)].
| Własne |
|
|---|---|
| Wspólne z Litwą |
Media użyte na tej stronie
Autor: Halibutt, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Commonwealth of Both Nations at the peak of its strength. The areas marked with light pink were lost to:
- Brandenburg in the treaties of Welawa and Bydgoszcz in 1657
- Sweden and Brandenburg in the treaty of Oliwa in 1660
- Muscovy in the Treaty of Andruszów in 1667
- Muscovy in the Grzymułtowski's Peace Treaty of 1686
(c) Mix321, CC-BY-SA-3.0
Fragmentation of Poland; various Duchies (dzielnice) are marked in various colors. Poland was split betweens the sons of Bolesław: