Księstwo Turowskie

Księstwo Turowskie w 1237 roku (kolor zielony)

Model przedstawiający przypuszczalny wygląd cerkwi w Turowie

Księstwo Turowskie (od końca XII wieku do początku XIII wieku Księstwo Turowsko-Pińskie) – księstwo z ośrodkiem stołecznym w Turowie, istniejące od X/XI do XIV wieku na Polesiu i rozciągające się wzdłuż środkowego i dolnego biegu Prypeci. Większość terytorium księstwa było zamieszkiwane przez plemię przez Dregowiczów, dlatego można je wiązać jego początki z istniejącym organizmem plemiennym tego ludu^[1]. Mniejsza część księstwa na południu obejmowała terytoria zajmowane przez plemię Drewlan. Głównym miastem księstwa był Turów, wzmiankowany po raz pierwszy w kronice w 980 roku^[1]. Do połowy XII wieku księstwo turowskie funkcjonowało okresowo w ścisłej zależności od Kijowa, jako terytorium oddawane w okresowe władanie krewnym przez księcia kijowskiego^[1]. W XII wieku od księstwa turowskiego odłączono Brześć przyłączony do Księstwa halicko-wołyńskiego, jednak przypuszczalnie gród ten nie był wcześniej trwale związany z Księstwem turowskim^[1]. Po 1155 roku od księstwa turowskiego odpadł Kleck i Mozyrz, które przeszły we władanie czernihowskich książąt z linii Olegowiczów^[1]. W 1158 roku książę Jerzy Jarosławowicz opanował księstwo turowskie i odparł wyprawę księcia kijowskiego, a tym samym uniezależnił księstwo od Kijowa^[1]. W tym okresie w Turowie powstał murowany Sobór Zaśnięcia Matki Bożej, którego fundamenty odkryto w 1963 roku^[1]. Przypuszczalnie była ona ośrodkiem eparchii turowsko-pińskiej. W XII wieku większe znaczenie zaczął zyskiwać ośrodek grodowy w Pińsku^[1]. Pod koniec XII wieku z księstwa turowskiego wyodrębniło się małe księstwo z siedzibą w Dąbrowicy (Dubrowicy)^[1]. Na początku XIII wieku od księstwa turowskiego uniezależniło się Księstwo pińskie^[1].

W XIV wieku Turów został zniszczony przez Mongołów, a następnie podbity przez Wielkie Księstwo Litewskie i nie odgrywał w późniejszym okresie dużej roli i funkcję głównego ośrodka administracyjnego na Polesiu przejął położony na zachodzie Pińsk, gdzie przeniesiono też siedzibę eparchii^[1].

Książęta turowscy

• Światopełk I Przeklęty (980–1010)
  • część księstwa kijowskiego (1010/1015?-ok.1045)
• Izjasław I (ok. 1045–1054)
  • część księstwa kijowskiego (1054–1078)
• Jaropełk Piotr (1078–1087)
• Świętopełk II (1087–1094)
• Wiaczesław Jaropełkowicz (1094–1104/1105)
  • część księstwa kijowskiego (1105–1125)
• Wiaczesław Monomachowicz (1125–1132)
• Izjasław II Monomachowicz (1133–1134)
• Wiaczesław Monomachowicz (1134–1141)

• Wiaczesław Monomachowicz (1142–1146)

• Andrzej I Bogolubski (1150–1151)

• Borys I (1155–1157)
• Jurij Jarosławowicz (1157–1167)
• Iwan Juriewicz (1167–1190)
• Gleb (1190–1195)
• Iwan Juriewicz (1195–1207)
• Rościsław Glebowicz (1207–1228)
• ?
• Jerzy Włodzimierzowicz (?-1292)
• Dymitr Juriewicz (1292-)
• Daniel Dymitrowicz (?-po 1366)

Książęta pińscy

• Jarosław Juriewicz (-1184-)
• Włodzimierz Glebowicz (-1228-)
• Rościsław Włodzimierzowicz (-1242-)
• Fiodor Włodzimierzowicz (-1262-)
• Jerzy Włodzimierzowicz (-1292)
• Demid Włodzimierzowicz (1292-po 1292)
• Jarosław Juriewicz (po 1292-)
• Jerzy Dymitrowicz
• Giedymin (1320- ?)
• Narymunt Gleb (1340–1348)
• Michał Glebowicz Narymuntowicz (1348-?)
• Wasyl Michajłowicz Narymuntowicz (XIV w.)
• Jerzy Nos Wasylewicz Narymuntowicz (przed 1398- po 1410)
• Jerzy Semenowicz (po 1440-przed 1471)
• Maria Olelkowicz (1471–1501)
• Wasyl Olelkowicz (1480–1495)
• Fiodor Iwanowicz Jarosławicz (1501–1521)

Książęta kleccy

• Wiaczesław Jarosławicz (1127- ?)

• Michał Zygmuntowicz (1442–1452)

Książęta słucko-kopylscy

• Jarosław Izasławowicz? (1148)
• Światosław Olegowicz (1148–1162)
• Włodzimierz Mścisławowicz (1162–1164)?

• Włodzimierz Olgierdowicz (1395–1398)
• Aleksander Olelko (1398–1454)
• Michał Olelkowicz (1454–1470/1481)
• Szymon I Olelkowicz (1481–1505)
• Jerzy I Olelkowicz (1505–1542)
• Szymon II Olelkowicz (1542–1560)
• Jerzy II Olelkowicz (1560–1572)
• Jerzy III Olelkowicz (1572–1586)

Książęta dąbrowieccy

• Iwan Juriewicz (1166–1182)?
• Gleb Juriewicz (1182–1190)
• Aleksander Glebowicz (1190–1223)

Przypisy