Księstwo Turowskie

Księstwo Turowskie w 1237 roku (kolor zielony)
Model przedstawiający przypuszczalny wygląd cerkwi w Turowie

Księstwo Turowskie (od końca XII wieku do początku XIII wieku Księstwo Turowsko-Pińskie) – księstwo z ośrodkiem stołecznym w Turowie, istniejące od X/XI do XIV wieku na Polesiu i rozciągające się wzdłuż środkowego i dolnego biegu Prypeci. Większość terytorium księstwa było zamieszkiwane przez plemię przez Dregowiczów, dlatego można je wiązać jego początki z istniejącym organizmem plemiennym tego ludu[1]. Mniejsza część księstwa na południu obejmowała terytoria zajmowane przez plemię Drewlan. Głównym miastem księstwa był Turów, wzmiankowany po raz pierwszy w kronice w 980 roku[1]. Do połowy XII wieku księstwo turowskie funkcjonowało okresowo w ścisłej zależności od Kijowa, jako terytorium oddawane w okresowe władanie krewnym przez księcia kijowskiego[1]. W XII wieku od księstwa turowskiego odłączono Brześć przyłączony do Księstwa halicko-wołyńskiego, jednak przypuszczalnie gród ten nie był wcześniej trwale związany z Księstwem turowskim[1]. Po 1155 roku od księstwa turowskiego odpadł Kleck i Mozyrz, które przeszły we władanie czernihowskich książąt z linii Olegowiczów[1]. W 1158 roku książę Jerzy Jarosławowicz opanował księstwo turowskie i odparł wyprawę księcia kijowskiego, a tym samym uniezależnił księstwo od Kijowa[1]. W tym okresie w Turowie powstał murowany Sobór Zaśnięcia Matki Bożej, którego fundamenty odkryto w 1963 roku[1]. Przypuszczalnie była ona ośrodkiem eparchii turowsko-pińskiej. W XII wieku większe znaczenie zaczął zyskiwać ośrodek grodowy w Pińsku[1]. Pod koniec XII wieku z księstwa turowskiego wyodrębniło się małe księstwo z siedzibą w Dąbrowicy (Dubrowicy)[1]. Na początku XIII wieku od księstwa turowskiego uniezależniło się Księstwo pińskie[1].

W XIV wieku Turów został zniszczony przez Mongołów, a następnie podbity przez Wielkie Księstwo Litewskie i nie odgrywał w późniejszym okresie dużej roli i funkcję głównego ośrodka administracyjnego na Polesiu przejął położony na zachodzie Pińsk, gdzie przeniesiono też siedzibę eparchii[1].

Książęta turowscy

  • Światopełk I Przeklęty (980–1010)
    • część księstwa kijowskiego (1010/1015?-ok.1045)
  • Izjasław I (ok. 1045–1054)
    • część księstwa kijowskiego (1054–1078)
  • Jaropełk Piotr (1078–1087)
  • Świętopełk II (1087–1094)
  • Wiaczesław Jaropełkowicz (1094–1104/1105)
    • część księstwa kijowskiego (1105–1125)
  • Wiaczesław Monomachowicz (1125–1132)
  • Izjasław II Monomachowicz (1133–1134)
  • Wiaczesław Monomachowicz (1134–1141)
  • Wiaczesław Monomachowicz (1142–1146)
  • Andrzej I Bogolubski (1150–1151)
  • Borys I (1155–1157)
  • Jurij Jarosławowicz (1157–1167)
  • Iwan Juriewicz (1167–1190)
  • Gleb (1190–1195)
  • Iwan Juriewicz (1195–1207)
  • Rościsław Glebowicz (1207–1228)
  • ?
  • Jerzy Włodzimierzowicz (?-1292)
  • Dymitr Juriewicz (1292-)
  • Daniel Dymitrowicz (?-po 1366)

Książęta pińscy

  • Jarosław Juriewicz (-1184-)
  • Włodzimierz Glebowicz (-1228-)
  • Rościsław Włodzimierzowicz (-1242-)
  • Fiodor Włodzimierzowicz (-1262-)
  • Jerzy Włodzimierzowicz (-1292)
  • Demid Włodzimierzowicz (1292-po 1292)
  • Jarosław Juriewicz (po 1292-)
  • Jerzy Dymitrowicz
  • Giedymin (1320- ?)
  • Narymunt Gleb (1340–1348)
  • Michał Glebowicz Narymuntowicz (1348-?)
  • Wasyl Michajłowicz Narymuntowicz (XIV w.)
  • Jerzy Nos Wasylewicz Narymuntowicz (przed 1398- po 1410)
  • Jerzy Semenowicz (po 1440-przed 1471)
  • Maria Olelkowicz (1471–1501)
  • Wasyl Olelkowicz (1480–1495)
  • Fiodor Iwanowicz Jarosławicz (1501–1521)

Książęta kleccy

  • Wiaczesław Jarosławicz (1127- ?)
  • Michał Zygmuntowicz (1442–1452)

Książęta słucko-kopylscy

  • Włodzimierz Olgierdowicz (1395–1398)
  • Aleksander Olelko (1398–1454)
  • Michał Olelkowicz (1454–1470/1481)
  • Szymon I Olelkowicz (1481–1505)
  • Jerzy I Olelkowicz (1505–1542)
  • Szymon II Olelkowicz (1542–1560)
  • Jerzy II Olelkowicz (1560–1572)
  • Jerzy III Olelkowicz (1572–1586)

Książęta dąbrowieccy

  • Iwan Juriewicz (1166–1182)?
  • Gleb Juriewicz (1182–1190)
  • Aleksander Glebowicz (1190–1223)

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k Arkadiusz Filip Siwko, Główne grody księstwa turowskiego w drugiej połowie XII wieku, Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ Nauki Społeczne, Numer 25 (2/2019), s.41–56

Media użyte na tej stronie

S-W Rus' in 1237.gif
Autor: Hellerick (crop by Iurius), Licencja: CC BY-SA 3.0
South-Western Rus' Principalities in 1237