Księstwo czerskie

Księstwo czerskie
Ducatus Cirnensis
1247–1526
Herb księstwa czerskiego
Herb
Język urzędowy

język polski

Stolica

Czersk

podział Księstwa Mazowieckiego

Siemowit I, Bolesław I
po 31 sierpnia 1247

Inkorporacja do Korony Królestwa Polskiego

sejm walny
10 września 1526

Mapa księstwa czerskiego

     Księstwo czerskie

Księstwo czerskie (łac. Ducatus Cirnensis) – historyczne księstwo mazowieckie ze stolicą w Czersku, w którym średniowieczny zamek książęcy góruje nad doliną Wisły.

Historia

Księstwo zostało utworzone po 31 sierpnia 1247 w wyniku podziału schedy po Konradzie I Mazowieckim pomiędzy synów, książąt Siemowita i Bolesława.

Czersk wraz z okolicami przypadł w udziale księciu Siemowitowi. W listopadzie 1370 książę mazowiecki i czerski Siemowit III zjednoczył pod swoim panowaniem ziemie Mazowsza właściwego (w granicach władztwa Siemowita I z lat 1248–1262)[1]. 25 lutego 1379 Siemowit III wydzielił z ziem księstwa mazowieckiego dzielnice swoim synom – Janusz II otrzymał ziemię czerską i płocką, a Siemowit IV ziemię rawską[2]. 23 września 1381, po śmierci Siemowita III, Janusz ostatecznie objął w posiadanie ziemie: czerską, warszawską, nurską, zakroczymską, ciechanowską, liwską i wyszogrodzką. Natomiast Siemowit IV został księciem na Płońsku, Rawie, Gostyninie, Płocku, Sochaczewie, Wiźnie i Zawkrzu.

W 1406 książę Janusz I Starszy przeniósł stolicę księstwa do Warszawy. 16 lutego 1495 zmarł Janusz II, a o schedę po nim upomniał się król Polski Jan I Olbracht. Ostatecznie, decyzją króla z 20 kwietnia 1496. Konrad III Rudy został dożywotnim lennikiem Korony. Po jego śmierci większość ziem Mazowsza miała zostać inkorporowana do Korony, a jedynie ziemia czerska i liwska miały stanowić dziedziczną oprawę alimentacyjną dla jego potomków. Po śmierci Konrada ówczesny król Polski Aleksander Jagiellończyk zbrojnie upomniał się o prawa Korony do Mazowsza, jednakże przez wzgląd na politykę wewnętrzną Korony i Litwy, w której ważnymi były koneksje wdowy po Konradzie – Anny, postanowił pozostawić Warszawę z przyległościami, obok Czerska, we władaniu jej synów[3]. W nocy z 9 na 10 marca 1526 zmarł ostatni męski przedstawiciel dynastii Piastów mazowieckich, udzielny książę mazowiecko-czerski Janusz III.

10 września 1526 sejm mazowiecki złożył przysięgę na wierność królowi polskiemu. 24 grudnia 1529 sejm walny w Piotrkowie zatwierdził inkorporację Mazowsza do Królestwa Polskiego. Po przyłączeniu Mazowsza do Korony zachowano podział na trzy regiony: województwo rawskie, województwo płockie i województwo mazowieckie. Z terytorium dawnego księstwa czerskiego utworzono ziemię czerską, która wchodziła w skład województwa mazowieckiego.

Poczet władców

Ziemia czerska

W momencie utworzenia ziemia czerska zajmowała obszar 73,5 mil kwadratowych i była na dwie prawie równe części przedzielona Wisłą. W jej skład wchodziły trzy powiaty: czerski (zwany niekiedy garwolińskim), grójecki i warecki; starostwo grodowe czerskie; niegrodowe grójeckie, wareckie, garwolińskie, latowickie, osieckie i stromeckie. Znaczniejsze miasta tej ziemi to Czersk, w którym sejmikował sejmik ziemski, Warka, Grójec, Garwolin i Góra.

Sejmik ziemski obradował w Czersku, obierał dwóch posłów na sejm, a jednego deputata do trybunału co piąty rok, albowiem całe województwo wysyłało corocznie z 10 ziem tylko 2 deputatów, więc wybór wypadał na każdą ziemię po jednym co piąty rok. Czersk liczył się jako stolica województwa mazowieckiego[4].

Przypisy

  1. DVCIS MAZOVIE ET CIRNENSIS.
  2. Portal poczet.com: Siemowit III Starszy (Mazowiecki). [dostęp 2009-02-17].
  3. P. Jasienica, Polska Jagiellonów, Warszawa 1997, s. 252, 268.
  4. Zygmunt Gloger: Geografia historyczna ziem dawnej Polski. W tekście 63 autentycznych rycin, Kraków 1903. [dostęp 2009-02-17].

Media użyte na tej stronie

Herb Ksiestwa Czerskiego.svg
Autor: Odokar, Licencja: CC0
Herb Księstwa Czerskiego
Rzeczpospolita.png
Autor: Halibutt, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Commonwealth of Both Nations at the peak of its strength. The areas marked with light pink were lost to:
  • Brandenburg in the treaties of Welawa and Bydgoszcz in 1657
  • Sweden and Brandenburg in the treaty of Oliwa in 1660
  • Muscovy in the Treaty of Andruszów in 1667
  • Muscovy in the Grzymułtowski's Peace Treaty of 1686
Mazowsze1313.png
Autor: Fjl, Licencja: CC-BY-SA-3.0
podział Mazowsza (1313–1345)