Kuźmina

Kuźmina

wieś
Zabytkowa cerkiew; obecnie kościół MB Nieustającej Pomocy
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	przemyski
Gmina	Bircza
Liczba ludności (2011)	400[1][2]
Strefa numeracyjna	16
Kod pocztowy	37-740[3]
Tablice rejestracyjne	RPR
SIMC	0599310[4]
Położenie na mapie gminy Bircza Kuźmina
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kuźmina
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Kuźmina
Położenie na mapie powiatu przemyskiego Kuźmina
49°36′58″N 22°25′40″E/49,616111 22,427778

Kuźmina – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Bircza^[5][4]. Leży na Pogórzu Przemyskim.

Do 1954 istniała gmina Kuźmina. W latach 1954-1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kuźmina, po jej zniesieniu w gromadzie Leszczawa Dolna. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.

W Kuźminie znajduje się najgłębszy w Polsce otwór wiertniczy "Kuźmina-1", o głębokości 7541 m. Był to otwór badawczy, mający na celu zbadanie budowy geologicznej Karpat. Do krystalicznego podłoża dowiercono się na głębokości ponad 7300 m.

Części wsi

Historia

Pierwsza wzmianka o Kuźminie pochodzi z 1497; następna, z 1500. Pierwszą cerkiew zbudowano w 1526. W XIX w. wieś należała do Pieciorowskich. W połowie i pod koniec XIX wieku właścicielem posiadłości tabularnej w Kuźminie był Ryszard Pieściorowski^[6][7]. Na wschód od wsi znajdują się fragmenty fortyfikacji dworskich. Pod koniec XIX w. wieś dzieliła się na cztery części: Kuźminę Górną, Margel, Kiczerę i Kamionkę zwaną również Wapienisko. W 1938 wieś była widownią kilkudniowych starć ludności ukraińskiej z Kuźminy i okolic, walczącej o odebraną im cerkiew, z Polakami. Po kilku dniach starć sytuację opanowały oddziały żandarmerii ściągnięte z Dobromila, Sanoka i Przemyśla. Kilkadziesiąt osób, w tym kobiety i dzieci, zostało pobitych, a kilka zakatowano na śmierć. Cerkiew została przez władze polskie zamknięta, a udostępniły ją z powrotem wiernym dopiero okupacyjne władze niemieckie w 1941.

Z Kuźminy pochodził Władysław Solarz^[8].

Kuźmina w 1929

• Właściciel ziemski: Neuman Wład. (307 ha)
• Lasy-eksploatacja: Sontag H.
• Kowal: Kozioł F.
• Różne towary: Roth G., Śliwka L.
• Tartak: Langman Ch.
• Wyszynk trunków: Langman Ch.

• 

  Kuźmina-1, najgłębszy odwiert w Polsce
• 

  Kaplica cmentarna
• 

  Pomnik żołnierzy Wojska Polskiego

Wyznania

Katolicy obrządku wschodniego

W Kuźminie znajduje się drewniana cerkiew św. Dymitra, zbudowana w 1814 fundacji Woźniaków. W 1880 kościół liczył 90 wiernych, msze odbywały się nieregularnie. Do 1926 cerkiew podlegała greckokatolickiej parafii w Leszczawie Górnej, a potem parafii greckokatolickiej w Krecowie, po wojnie użytkowana przez rzymskich katolików jako kościół parafialny pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy^[9].

Katolicy obrządku łacińskiego

W 1880 parafia łacińska w Tyrawie liczyła 560 wiernych z Kuźminy.

Demografia

• 1785 mieszkało tu 103 grekokatolików, 265 rzymskich katolików i 5 Żydów.
• 1840 i w 1859 - 250 grekokatolików,
• 1880 - 560 katolików, 90 grekokatolików
• 1899 - 144 grekokatolików,
• 1926 - 320 grekokatolików
• 1929 - 924 mieszkańców
• 1938 - 246 grekokatolików.
  • (brak danych o innych mieszkańcach, do uzupełnienia)

Transport

• 28 Zator - Wadowice - Nowy Sącz - Gorlice - Biecz - Jasło - Krosno - Sanok - Przemyśl - Medyka.
• 890 Kuźmina - Krościenko

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Kuźmina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 10 .
• Kuźmina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 205 .