Kuchnia tajska
.svg) | Ten artykuł od 2016-11 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Kuchnia tajska – sztuka kulinarna Tajlandii. Na przestrzeni wieków kształtowała się pod wyraźnym wpływem kuchni chińskiej z północy i kuchni indyjskiej z zachodu. Choć generalnie pod wieloma względami bliższa tej pierwszej, wpływy kuchni indyjskiej są również wyraźne, przykładem może być częstsze niż w kuchni Chin występowanie ostrych dań typu curry. Mimo wyraźnych wpływów z zewnątrz oryginalność tajskiej kuchni wynika jednak głównie ze stosowanych przez Tajów własnych oryginalnych składników. Jednym z najbardziej charakterystycznych jest mleczko kokosowe oraz szereg aromatycznych przypraw takich jak trawa cytrynowa, świeży imbir czy liście limonki.
Wśród innych kuchni wschodniej Azji kuchnię tajską należy ocenić jako jedną z bardziej pikantnych i aromatycznych. Jej cechą jest również pewna większa "swoboda" w sposobie przygotowywania dań, nie ma tu tak sztywnych zasad jak np. w Chinach, proporcje użytych składników i co za tym idzie smak potrawy zależą w dużej mierze od indywidualnego stylu kucharza. Wśród składników dań wyraźnie większą niż w kuchni chińskiej rolę odgrywają owoce morza, w szczególności skorupiaki.
Choć w świecie zachodnim najlepiej znaną i najbardziej popularną kuchnią azjatycką pozostaje kuchnia Chin, w ostatnim okresie kuchnia tajska (podobnie jak kuchnia japońska) zdobyła znaczną popularność w Europie, co zawdzięcza oryginalnym walorom smakowym dań. Prawdopodobnie najlepiej rozpoznawanym daniem tajskim na świecie jest słynna ostro - kwaśna zupa z krewetek i grzybów tom yam, niekiedy z dodatkiem mleka kokosowego.
Typowe dania i składniki kuchni tajskiej
 | Ta sekcja od 2016-11 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
- bami - makaron jajeczny z mięsem i warzywami
- hoi maeng pu op mo din - małże w sosie kokosowym
- ho mok khai pla - gołąbki z rybiej ikry
- ho mok talay - zapiekanka z owoców morza
- kaeng - potrawy typu curry
- kaeng hang lay - łagodne słodko-kwaśne curry będące efektem pomieszania kuchni tajskiej z birmańską. Głównym składnikiem tej potrawy jest wieprzowina[1]
- kaeng jeut - łagodny bulion z makaronem ryżowym, mięsem i grzybami
- kaeng kari - curry w stylu indyjskim
- kaeng luang - "żółte" curry
- kaeng matsaman - "muzułmańskie curry" z mięsem - w stylu malajskim, łagodne, z mlekiem kokosowym
- kaeng pet - "czerwone" curry z mięsem
- kaeng som - ostro-kwaśna zupa
- kai yang - kurczak pieczony w ziołach i miodzie
- khanom - słodycze i desery
- khao mok kai - tajska wersja biriani
- khao mu daeng - ryż z czerwoną wieprzowiną
- khao niaw - kleisty ryż, danie z Północy
- khao yam - ryż z kapi
- kuay tiaw - zupa z makaronem, popularne danie na lancz
- makaron szklany sojowy - główny składnik to sos na bazie pasty chili, cukru palmowego, sosu rybnego, tamaryndu (śliwki tajskiej)
- mu pat prio wan - wieprzowina słodko-kwaśna
- nam pla - sos rybny
- nam phrik kung siap - szaszłyki z krewetek
- nua pat nam man hoi - wołowina w sosie ostrygowym
- oliang - mrożona słodka kawa tajska
- pad thai – gruby makaron ryżowy, główny element to sos
- phanaeng - "suche" curry z mlekiem kokosowym
- pla jaramet nung kiem bueh - potrawa rybna ze śliwkami chińskimi
- pla meuk thot kratiem phrik - kalmary smażone z czosnkiem
- po taek - "rozerwana sieć rybaka" - curry z owoców morza
- pu pat pong kari - kraby duszone na parze z sosem curry
- sataw - fasola typu Jaś, podawana z krewetkami lub wieprzowiną
- tom kha kai - łagodne curry z kurczakiem
- tom yum – zupa zrobiona na bazie pasty chili (słodko-kwaśna) z dodatkiem galangalu i liści kaffiru
- yam - bardzo ostra sałatka
Główne składniki kuchni tajskiej
- kaffir – liście papedy
- galangal – odmiana imbiru o posmaku imbirowo-pieprzowym
- tajskie chili – żółta, zielona, czerwona, bardzo ostra, ta sama papryka zbierana w różnych fazach rozwoju
- bazylia tajska – różni się od bazylii tym, że ma anyżkowy smak
- tofu – serek sojowy, powstaje w procesie fermentacji soi
Regionalna kuchnia i historyczne wpływy
Kuchnię tajską można opisać jako połączenie czterech regionalnych kuchni, ze względu na cztery główne regiony w tym kraju :
- Kuchnia Centralnej Tajlandii – region ten słynie z tego, iż jest płaski i mokry, z pól uprawnych ryżu i z Bangkoku oraz z terenu byłego Królestwa Tajskiego – Sukhothai i Ayuuthaya.
- Isan, Kuchnia północno-wschodniej Tajlandii, graniczący z Laosem i Kambodżą. Region jest najbiedniejszym regionem Tajlandii, którego główną gałęzią gospodarki jest rolnictwo.
- Kuchnia Północnej Tajlandii, region chłodny, pełen dolin i zarośniętych gór.
- Kuchnia Południowej Tajlandii, kuchnia Kra Isthmus, który otoczony jest z obu stron tropikalnymi morzami i wieloma wyspami w tym regionie.
Kuchnia tajlandzka, ich tradycje kulinarne i kuchnie ich sąsiadów miały duży wpływ obustronny w przeciągu kilku wieków. Regionalne zmiany wynikają nie tylko z klimatu i położenia geograficznego ale także ze względu na sąsiednie regiony, kulturę i grupy etniczne. Kuchnia Północnej Tajlandii dzieli się swoimi potrawami ze stanem Szan w Birmie, północnym Laos i z prowincją Yunnan w Chinach. Dania z południowej Tajlandii zawierają duże ilości mleka kokosowego i świeżego ostryża długiego, co jest również popularne w kuchni malezyjskiej i indonezyjskiej. Oprócz tych czterech regionów kulinarnych, Tajlandia posiada Królewską Kuchnię, która wywodzi się z historii królestwa Ayutthaya z 1351 r. Wiele potraw, które teraz są popularne w Tajlandii wywodzi się z kuchni chińskiej. Dania te były przedstawione w Tajlandii przez ludność Hokkien, w XV wieku, jak i przez lud Teochew, który zaczął się osiedlać na większą skalę w 18 wieku, głównie w miastach, i są oni teraz większością Chin w Tajlandii.
Chiny również miały swój wkład, gdyż zaprezentowały m.in. : Wok jako narzędzie do smażenia, techniki głębokiego smażenia i smażenia w ruchu, kilka rodzajów klusek, taochiao (fermentowana pasta z fasoli), sos sojowy i tofu. Kuchnia Indonezyjska i Perska zapoczątkowana została przez pierwszych handlarzy, a w późniejszych czasach przez osadników tego regionu, z użyciem suszonych przypraw takich jak żółte curry i massaman curry.
Wpływ Zachodu zaczął się w 1511 roku, kiedy przybyła pierwsza misja dyplomatyczna z Portugalii do brzegu Ayutthaya. To wtedy stworzyli oni takie dania jak FOI THONG, czyli połączenie Portugalskiego FIOS DE OVOS i SANGKHAYA, gdzie mleko kokosowe zamieniło niedostępne wtedy krowie mleko. Już w XVII wieku danie to zostało przeniesione do Tajlandii przez Marię Guyomar de Pnha. Największym zauważalnym wpływem Zachodu było sprowadzenie pieprzu chilii z Ameryki w XVI/XVII wieku. Aktualnie jest to jeden z najważniejszych składników Tajskiej Kuchnia, podobnie jak ryż.
W trakcie wymiany Kolumbijskiej, Portugalia i Hiszpania wprowadziły do Tajlandii pomidory, kukurydze, papaje, bakłażany, ananas, dynie, orzechy nerkowca czy orzeszki ziemne.
Gwiazdki Michelin
Dotychczas trzy restauracje, które specjalizują się w kuchni tajskiej otrzymały gwiazdki Michelin (właścicielami restauracji nie są tajscy kucharze):
- 2002-2011 Restauracja "Nahm" w Londynie (1)
- 2009 Restauracja "Kiin Kinn" w Kopenhadze (2)
- 2015 Restauracja "Pok Pok" w Nowym Jorku (3)
Przypisy
- ↑ Wyprawa do Tajlandii w 5 smakach [dostęp 2018-07-21] (pol.).
Bibliografia
- https://web.archive.org/web/20160304235833/http://podroz.folksy.info/francji/paris/kilka_hoteli_w_londynie.html
- http://www.standard.co.uk/news/michelin-star-for-thai-restaurant-6331117.html
- http://www.infodania.eu/aktualnosci/gwiazdki-michelin-dla-kopenhaskich-restauracji
- http://www.aok.dk/restaurant-og-cafe/restaurants-in-copenhagen-with-michelin-stars-2009
- https://www.forbes.com/sites/aliciaadamczyk/2014/09/30/michelin-star-restaurants-new-york-city-2015
- Morris, Sallie: Kuchnia tajska - to proste! Warszawa 2007 ISBN 978-83-61171-28-7
- Tajlandia Wydawnictwo Wiedzy i Życia, Warszawa 1999 ISBN 83-7184-914-1
- Kuchnia tajska Wydawnictwo Tenten, Warszawa 1992
- Christine France: Kuchnia tajska, Parragon Books Ltd, ISBN 1-40545-891-7
- Ken Hom: Łatwa kuchnia tajska, Oficyna Imbir, Warszawa 2006, ISBN 978-83-60334-41-6
- Kuchnia tajska. Podróże kulinarne New Media Concept 2008, ISBN 978-83-89840-60-8
Linki zewnętrzne
- Warzywa i przyprawy kuchni tajskiej (ang.). supatra.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-16)].
Przypisy
Media użyte na tej stronie
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Typowe tajskie jedzenie na ulicznym stoisku w Bangkoku.
(c) I, Terence Ong, CC BY 2.5
Thai red roast duck curry (Kaeng phet pet yang).
Autor: Takeaway, Licencja: CC BY-SA 3.0
Sai ua (ไส้อั่ว) is a type of sausage from Chiang Mai which is highly regarded in the rest of Thailand. It is a slightly spicy grilled pork sausage containing red curry spices and fresh herbs. The taste of finely shredded kaffir lime leaves, coriander leaves and lemon grass permeates the dish. Those shown here are about 25mm (1 inch) thick. It is often eaten as a snack on its own or served with peanuts, chopped ginger, chopped chillies and sliced shallots as a starter. Additional herbs and (raw) vegetables are optional.