Kuja białogardła

Kuja białogardła
Coua delalandei[1]
(Temminck, 1827)
Ilustracja
(c) Huub Veldhuijzen van Zanten/Naturalis Biodiversity Center, CC BY-SA 3.0

Okaz z Muzeum Historii Naturalnej w Lejdzie
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

kukułkowe

Rodzina

kukułkowate

Podrodzina

kukale

Plemię

Couini

Rodzaj

Coua

Gatunek

kuja białogardła

Synonimy
  • Coccycus Delalandei Temminck, 1827
  • Coccyzus delalandei Temminck, 1827
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
Status iucn3.1 EX pl.svg

Kuja białogardła[3] (Coua delalandei) – gatunek dużego ptaka z rodziny kukułkowatych (Cuculidae). Występował endemicznie na wyspie Nosy Boraha leżącej nieopodal wschodniego wybrzeża Madagaskaru. Ostatnie pewne stwierdzenie miało miejsce w 1834. Uznany za wymarły.

Taksonomia

Tablica barwna dołączona do opisu gatunku

Gatunek po raz pierwszy opisał Coenraad Jacob Temminck w 1827. Do opisu była dołączona tablica barwna oznaczona numerem 440. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Coccycus Delalandei[4]. Obecnie (2017) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza kuję białogardłą w rodzaju Coua i uznaje gatunek za monotypowy[5]. Epitet gatunkowy upamiętnia Pierre’a Antoine’a Delalande’a (1787–1823), francuskiego przyrodnika, podróżnika i kolekcjonera, który w latach 1818–1822 podróżował po tropikalnych częściach Afryki[6]; zasilił zbiory francuskiego Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu m.in. o holotyp C. delalandei od podróżnika powracającego z Madagaskaru[4]. Na kladogramie przedstawionym w The Cuckoos (Robert Payne, 2005) kuja białogardła widnieje jako takson siostrzany wobec rdzawopierśnej (C. serriana). Badacze dysponowali jednak niewielką ilością materiału genetycznego, odpowiednio 334 i 149 par zasad dla każdego z gatunków. Możliwe też, że kuja białogardła najbliżej spokrewniona jest z wielką (C. gigas)[7].

Gatunek znany jest z 14[8][9][10] okazów muzealnych (2016). Przechowywane są w zbiorach muzealnych w Brukseli, Cambridge (Massachusetts), Lejdzie, Liverpoolu, Antananarywie, Nowym Jorku, Filadelfii, Stuttgarcie, Tring, Wiedniu[9] i Petersburgu, gdzie jeden okaz odnaleziono w zbiorach w 2016[10].

Morfologia

Długość ciała około 56–57 cm[10]. Była to największa z kuj[9]. Ze szczątków kopalnych znany jest gatunek Coua primavea, zaś ze szczątków większa C. berthae. Długość skoku u przedstawicieli pierwszego gatunku wynosiła ok. 84 mm, u drugiego 93 mm – był również mocno zbudowany, znacznie mocniej niż u innych kuj, w tym C. delalandei. Wymiary dla 4 osobników: długość skrzydła 217–226 mm, długość ogona 256–300 mm, długość skoku 68–80 mm. Nie występował dymorfizm płciowy w upierzeniu. Głowa miała barwę ciemnofioletową, ciemię czarne z fioletowoniebieskim nalotem. Skrzydła niebieskie z fioletowym połyskiem. Sterówki długie, fioletowoniebieskie. O1 i O2 całkowicie niebieskie, na T3–T5 widoczne szerokie białe zakończenia. Gardło i pierś białe. Boki i brzuch rdzawe, pokrywy podogonowe rdzawe, ciemne. Z przodu głowy występuje naga niebieska skóra, okalana czarnymi piórami. Tęczówka zależnie od źródła brązowa lub żółta. Dziób czarny, stopy szaroniebieskie. Palce krótkie[7].

Zasięg, ekologia i zachowanie

Kuja białogardła była endemitem wyspy Nosy Boraha (Île Sainte-Marie), leżącej u wschodniego wybrzeża Madagaskaru[7]; źródła są sprzeczne co do występowania w pobliskiej części Madagaskaru. Zdaje się, że nie istnieją bezpośrednie dowody. Nie ma również okazów z tej wyspy, wszystkie pochodzą z Île Sainte-Marie[7][9]. Ptaki te żyły w lasach deszczowych blisko poziomu morza. Prowadziły naziemny tryb życia. W swoich ruchach były zręczne. Żywiły się mięczakami, rozbijając ich skorupy o kamienie w „kuźniach”[7]. Ptak obserwowany w niewoli po zjedzeniu wycierał dziób[9].

Status

IUCN uznaje gatunek za wymarły (EX, Extinct)[8]. Ostatni okaz odłowiono w 1834[9]. Gatunek zaczął zanikać wraz z lasami na wyspie. Ponadto polowano na niego, szczególnie gdy pożywiały się w swoich kamiennych „kuźniach”, które Payne nazwał „pomnikami wymarcia” tego gatunku[7]. Lokalni mieszkańcy cenili sobie pióra tych ptaków. Według Lavaudena jeszcze w latach 20. XX wieku myśliwi mieli polować na kuje białogardłe. W 1932 handlarzom z Antananarywy zaoferowano duże nagrody za pozyskanie okazu tego gatunku, jednak nikt się nie zgłosił[9].

Przypisy

  1. Coua delalandei, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. Coua delalandei, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  3. Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Couini Bonaparte, 1854 (wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-08-05].
  4. a b Coenraad Jacob Temminck: Nouveau recueil de planches coloriées d'oiseaux. T. t.3, livr. 74. 1827, s. 440.
  5. Frank Gill & David Donsker (red.): Turacos, bustards, cuckoos, mesites, sandgrouse. IOC World Bird List (v9.2), 22 czerwca 2017. [dostęp 2019-12-06].
  6. James A. Jobling: Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Christopher Helm Publishers Ltd, 2009, s. 132. ISBN 1-4081-2501-3.
  7. a b c d e f R.P. Payne: The Cuckoos. Oxford: Oxford University Press, 2005, s. 86, 87, 280–281. ISBN 0-19-850213-3.
  8. a b Snail-eating Coua Coua delalandei. BirdLife International. [dostęp 2017-09-29].
  9. a b c d e f g Julian P. Hume: Extinct Birds. Bloomsbury Publishing, 2017, s. 218–219. ISBN 978-1-4729-3745-2.
  10. a b c P.A. Smirnow. МАДАГАСКАРСКА КУКУШКА ДЕЛАЛАНДА (COUA DELALANDEI): НЕОЖИДАННА НАХОДКАЭКЗЕМПЛ РА ВЫМЕРШЕЙ ПТИЦЫ В ОРНИТОЛОГИЧЕСКОЙКОЛЛЕКЦИИ РОССИЙСКОГО МУЗЕ. „Орнитология [Ornitologija]”. 40, 2016. 

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 EX pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Coua delalandei 1838.jpg
« Coccycus delalandei » = Coua delalandei (Delalande's Coua) - adult