Kuklik pospolity

Kuklik pospolity

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	kuklik
Gatunek	kuklik pospolity
Nazwa systematyczna
Geum urbanum L. Sp. pl. 1:501. 1753

kwiat

Owoc

Przekrój owocu

Kuklik pospolity (Geum urbanum L.) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny różowatych. Występuje w Afryce Północnej, Azji, Europie, a jako gatunek zawleczony również w Australii i na Nowej Zelandii^[3]. W Polsce jest pospolity na całym niżu i w niższych położeniach górskich.

Morfologia

Kłącze

Czerwonobrunatne, stożkowate. Ma gorzki smak i zapach podobny do goździków.

Łodyga

Wyprostowana, sztywna, miękko owłosiona. Wysokość 30-60 cm.

Liście

Wyrastające na długich szypułkach, miękkoowłosione, dolne – przerywano-lirowato-pierzaste, górne trzylistkowe.

Kwiaty

Żółte, w czasie kwitnienia wzniesione do góry, kielich z kieliszkiem. Płatki korony pięciokrotne, odwrotnie jajowate u nasady klinowate, bez dłuższego paznokcia. Są przedprątne, zapylane przez owady, które przylatują do nektaru wydzielanego przez zielony pierścieniowaty miodnik.

Owoce

Niełupki krótko haczykowato owłosione.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Rośnie pospolicie w lasach liściastych i mieszanych, zaroślach, rowach, zrębach, śmietniskach. W ostatnich dziesięcioleciach obserwuje się duży wzrost liczebności i zajmowanie nowych stanowisk. Roślina azotolubna. Kwitnie od maja do września. W dojrzałych kwiatach pylniki pręcików są odchylone na zewnątrz, jednak mimo to czasami dochodzi do samozapylenia. Owoce rozsiewane są przez zwierzęta (epizoochoria). Haczyk, za pomocą którego nasiona przyczepiają się do sierści zwierząt i ubrań ludzi powstaje z szyjki słupka. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Glechometalia^[4].

Zmienność

Tworzy mieszańce z kuklikiem sztywnym i k. zwisłym^[5]

Zastosowanie

• Roślina lecznicza:
  • Surowiec zielarski : korzeń (Radix Gei urbani, Radix Caryophyllatae); zawiera geinę (glikozyd), garbniki (do 30%), kwasy organiczne (galusowy, kawowy, chlorogenowy), flawonoid, eugenol (olejek eteryczny).
  • Działanie : dawniej stosowano jako środek przeciwbiegunkowy, wzmacniający, ściągający i antyseptyczny w chorobach żołądka i malarii. Używany do płukania jamy ustnej, by wzmocnić dziąsła i zęby wykorzystywane jest również jego działanie antyseptyczne.
• Kłącze używane jest do aromatyzowania niektórych gatunków likierów i piw.

Przypisy

Bibliografia

• František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, #Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.
• Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
• Tadeusz Traczyk: Rośliny lasu liściastego. Warszawa: PZWS, 1959.
• Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.