Kukułka Fuchsa
![]() Kwiatostan | |||
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | rośliny zielone | ||
Nadgromada | rośliny telomowe | ||
Gromada | rośliny naczyniowe | ||
Podgromada | rośliny nasienne | ||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | liliopodobne (≡ jednoliścienne) | ||
Rząd | szparagowce | ||
Rodzina | storczykowate | ||
Podrodzina | storczykowe | ||
Rodzaj | kukułka | ||
Gatunek | kukułka Fuchsa | ||
Nazwa systematyczna | |||
Dactylorhiza fuchsii | |||
Synonimy | |||
|
Kukułka Fuchsa, stoplamek Fuchsa (Dactylorhiza fuchsii (Druce) Soó) – gatunek rośliny należący do rodziny storczykowatych. Często uważany jest za podgatunek kukułki plamistej (D. maculata subsp. fuchsii). Występuje w Europie i Azji[3]. W Polsce występuje na terenie całego kraju, jednak jest rośliną rzadką[4].
Morfologia
- Łodyga
- Prosta, pełna, kanciasta, ulistniona, cienka, zielona, osiąga wysokość do 30 cm, a w dobrych warunkach dorasta do 70 cm.
- Liście
- Osadzone skrętoległe na pędzie od 3 do 6 sztuk. Dolne podłużne, lancetowate, szerokoeliptyczne, tępo zakończone, pokryte plamkami. Górne liście obejmują łodygę.
- Kwiaty
- Zebrane w kłos, średniej wielkości, zwykle bezwonny o barwie od bladoróżowej przez czerwoną do ciemnofioletowej z bordowym rysunkiem. Znamię pokryte jest lepką, bogatą w glukozę substancją przywabiającą owady. Warżka z bardzo zmiennym wzorem w kształcie punktów i linii, łatka środkowa warżki ostra i dłuższa od bocznych. Boczne płatki silnie odgięte w tył. Kwiatostan wielokwiatowy, gęsty, położony w szczytowej części pędu.
- Owoce
- Torebka z dużą ilością bardzo drobnych nasion, rozsiewanych przez wiatr.
- Gatunki podobne
- Bardzo podobna jest kukułka plamista, do niedawna gatunki te nie były od siebie odróżniane i często są z sobą mylone. Największe różnice między nimi dotyczą budowy kwiatu.
Biologia i ekologia
Bylina, geofit. Kwitnie od kwietnia do czerwca. Od pozostałych kukułek (stoplamków) różni się tym, iż jako jeden z nielicznych oferuje owadom nektar. Rośnie w żyznych wilgotnych lasach olszowych, na brzegach wód, na podmokłych łąkach i torfowiskach, czasami na skrajach łąk i w podmokłych zaroślach na granicy z lasem. Lubi gleby wilgotne, żyzne, o odczynie zbliżonym do obojętnego. Jest mrozoodporna, bez okrywy śnieżnej znosi dobrze niskie temperatury. Liczba chromosomów 2n=40[4].
Ochrona
Roślina objęta jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski[5] w grupie gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia V). Największym zagrożeniem są skutki działalności człowieka; osuszanie i melioracja terenów, regulacja rzek oraz niszczenie lasów łęgowych. Zagraża jej także zarastanie torfowisk i łąk na których występuje przez trzcinę lub krzewiastą roślinność.
Zmienność
Tworzy mieszańce z gółką długoostrogową, kukułką bzową, k. krwistą, k. Russowa i k. szerokolistną[4]. Gatunek zróżnicowany na sześć podgatunków[3]:
- Dactylorhiza fuchsii subsp. carpatica (Batouek & Kreutz) Kreutz – występuje na Słowacji
- Dactylorhiza fuchsii subsp. fuchsii – rośnie w całym zasięgu gatunku
- Dactylorhiza fuchsii subsp. hebridensis (Wilmott) Soó – występuje na Wyspach Brytyjskich
- Dactylorhiza fuchsii subsp. okellyi (Druce) Soó – rośnie na Wyspach Brytyjskich
- Dactylorhiza fuchsii subsp. psychrophila (Schltr.) Holub – występuje w zachodniej i północnej Europie oraz północnej Azji
- Dactylorhiza fuchsii subsp. sooana (Borsos) Borsos – rośnie w Czechach, Słowacji i na Węgrzech
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-03] (ang.).
- ↑ a b Dactylorhiza fuchsii na eMonocot [dostęp 2013-11-27].
- ↑ a b c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
Bibliografia
- Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: Ivar Leidus, Licencja: CC BY-SA 3.0
Common spotted orchid (Dactylorhiza fuchsii) on Pakri Peninsula, Northwestern Estonia.