Kulesze Kościelne

Artykuł

53°00′57″N 22°30′20″E

- błąd

38 m

WD

53°2'N, 22°33'E, 53°1'N, 22°33'E

- błąd

20487 m

Odległość

2089 m

Kulesze Kościelne
wieś
Ilustracja
Panorama wsi Kulesze Kościelne
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Powiat

wysokomazowiecki

Gmina

Kulesze Kościelne

Strefa numeracyjna

86

Kod pocztowy

18-208

Tablice rejestracyjne

BWM

SIMC

0400372

Położenie na mapie gminy Kulesze Kościelne
Mapa konturowa gminy Kulesze Kościelne, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kulesze Kościelne”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Kulesze Kościelne”
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego
Mapa konturowa powiatu wysokomazowieckiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Kulesze Kościelne”
Ziemia53°00′57″N 22°30′20″E/53,015833 22,505556
Strona internetowa

Kulesze Kościelnewieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Kulesze Kościelne.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kulesze Kościelne. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.

Historia

Historia wsi

Fronton i wieże miejscowego kościoła parafialnego w nocnej szacie

Pierwotna nazwa miejscowości Rokitnica pochodziła od przepływającej przez wieś rzeczki, dopływu Śliny. Kolejna, Kulesze-Rokitnica, względnie Kulesze-Kursztaki wywodzi się od przydomka założyciela, Kuleszy Kursztaka herbu Ślepowron.

W roku 1421 wzmiankowany Paweł z Kulesz[1]. Dwa lata później wymienia się Piotra, Dziersława i Wacława z Kulesz. Kulesza to niegdyś gęsta potrawa mączna. Miano to stało się też przydomkiem, a potem nazwiskiem rycerzy herbu Ślepowron, którzy osiedlili się tutaj na początku XV wieku. Prawdopodobnie pochodzili z Ziemi ciechanowskiej[2].

Wieś wymieniona w dokumencie z roku 1431. Jakub Kulesza właścicielem wsi w roku 1447. W posiadaniu Kuleszów do połowy wieku XVII[1].

W czasie popisu szlachty litewskiej z roku 1528 stawili się z końmi: Matys i Jan Michałowicze, Marcin i Stanisław Jakóbowicze, Jan Marcinowicz i syn jego Mikołaj, Stanisław Michałowicz i Piotr Augustynowicz, dziedzice Kulesz Rokitnicy.

W 1580 roku w Kuleszach Rokitnicy notowano Jana Kuleszę syna Michała, który dziedziczył na 19 włókach ziemi[2].

Kolejni właściciele (często częściowi):

  • Zalewscy Paluchowie, do końca wieku XVIII
  • Smólscy
  • Milewscy
  • Przeździeccy
  • Godlewscy[1]

W 1807 r. okolice Kulesz włączono do departamentu augustowskiego i powiatu tykocińskiego. W roku 1815 Kulesze znalazły się w województwie augustowskim, obwodzie łomżyńskim i powiecie tykocińskim. W roku 1827 miejscowość liczyła 8 domów i 33 mieszkańców.

Pod koniec XIX w. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wymienia Kulesze jako okolicę szlachecką w powiecie mazowieckim[3].

W roku 1883 określona jako wieś włościańska[1] Składały się na nią: kościół i zabudowania plebańskie oraz kilka chat zamieszkałych przez chłopów, poddanych plebańskich. Tu odbywały się lokalne targi.

Na początku wieku XX w Kuleszach osiedlili się Żydzi. Spis powszechny z 1921 r. wykazał 42 domy i 278 mieszkańców. Wśród nich notowano 185 osób wyznania mojżeszowego (177 z nich podało narodowość żydowską), 93 osoby podały wiarę katolicką, mieszkał tu również jeden Rosjanin.

W okresie międzywojennym funkcjonowały tu firmy handlowe i usługowe:

  • cieślą był W. Łętowski
  • kowalstwem trudnili się: Bajkowski i B. Wajsbort
  • istniała piwiarnia W. Kociaka
  • sklepy spożywcze należały do: M. Cukrowicza, W. Karlińskiego, M. Kiwajko, A. Lwa, A. Malinowskiego i N. Wróbla
  • działały dwa wiatraki: J. Pianko i Franciszka Urbańskiego[2]

Historia parafii

Parafia erygowana i jednocześnie konsekrowana przez biskupa łuckiego Jana w roku 1493. Pierwszy kościół parafialny pod wezwaniem śś. Bartłomieja, Mikołaja, Doroty, Katarzyny, Pawła Apostoła, Wawrzyńca i Michała Archanioła[1].

Historia szkolnictwa

Budynek szkoły podstawowej i gimnazjum w Kuleszach Kościelnych

Dawniej szkoła w Kuleszach była jedynie przy kościele, chodziło do niej kilkadziesiąt dzieci[4]. Carska szkoła powszechna, w której uczono historii Rosji i języka rosyjskiego rozpoczęła działalność po powstaniu styczniowym. Pracował w niej jeden nauczyciel, kilkadziesiąt dzieci przychodziło na dwie zmiany[4]. Nauczyciele: Zygmunt Wojno (1868-1878), Wincenty Lorent (1878-1881), Albin Andruszkiewicz (1881), Teodozjusz Ulejczyk (1881-1882), Wincenty Bartling (1882), Feliks Czajkowski (1883-1890), ksiądz Wojciech Wyszyński (1886-1889), Tomasz Czajkowski (1889-1890), Andrzej Korpusow (1891-1894), Salomon Stanisławowicz (1895-1899), Ignacy Nowakowski (1900-1904), Kazimierz Goryn (1904), Jan Słoksintis (1905-1907), Mikołaj Sidorow (1907), Elżbieta Sokołowska z domu Pawłowa (1908-1909) i Marcin Symonajtis (1911-1914).

W roku 1922 uruchomiono tu polską, dwuklasową szkołę powszechną. Liczyła początkowo 106 uczniów. Rok później przekształcono ją w trzyklasową (170 uczniów). Z roku 1925 pochodzi informacja o nowym budynku szkolnym wybudowanym przez gminę.

W 1930 r. gdy stan szkoły przekroczył 200 uczniów, przekształcono ją w pięcioklasową. Tuż przed II wojną światową uczęszczało do niej prawie 300 dzieci. Nauczyciele: Aleksander Skawski (do 1931 roku), Antonina Prebowa, Teoflin Wnorowski i Aleksander Snarski[2].

Obiekty zabytkowe

  • Neogotycki kościół parafialny pw. św. Bartłomieja, zbudowany dzięki staraniom księdza Wincentego Jonkajtysa, według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego w latach 1911–1915 oraz po przerwie wojennej w 1918–1926[1].
  • drewniana plebania zbudowana w roku 1874 staraniem księdza Stanisława Jamiołkowskiego[1].
  • murowany budynek z roku 1882, przeznaczony na szpital[1].
  • do 2010 r.: drewniana wikarówka z roku 1884, w stylu willi szwajcarskiej, zbudowana również staraniem księdza Stanisława Jamiołkowskiego[1]. Budynek ten został zdemontowany zimą 2010 r. i przewieziony do skansenu w Ciechanowcu.

Miejscowość współcześnie

Pomnik prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego w Kuleszach

Miejscowość jest siedzibą gminy Kulesze Kościelne, a także parafii Kulesze Kościelne. We wsi znajduje się szkoła podstawowa i gimnazjum, urząd gminy, bank, stacja paliw oraz remiza strażacka OSP-KSRG Kulesze Kościelne.

W wyborach parlamentarnych w 2015 r. 83% mieszkańców poparło Prawo i Sprawiedliwość. W wyborach prezydenckich 94% mieszkańców poparło kandydaturę Andrzeja Dudy. Po podaniu wyników miejscowość została określona w prasie jako „bastion PiS”[5].

Transport

Sieć dróg powiatowych i gminnych zapewnia dojazd:

Transport zbiorowy zapewniają przewoźnicy autobusowi: zambrowski oddział PKS Nova SA oraz bielski oddział Arriva Bus Transport. Od 2000 roku nieczynny jest kolejowy przystanek osobowy Kulesze Kościelne.

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d e f g h i Katalog zabytków sztuki, Województwo łomżyńskie, Pod redakcją M. Kałamajskiej-Saeed, Ciechanowiec, Zambrów, Wysokie Mazowieckie i okolice, PAN Instytut Sztuki, Warszawa 1986, s. 50–52.
  2. a b c d Gmina Kulesze Kościelne :: Powiat Wysokomazowiecki :: Województwo podlaskie | Historia, kuleszek.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
  3. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, tom IV, s. 861.
  4. a b Zespół Szkół w Kuleszach Kościelnych – strona internetowa.
  5. Wybrali PiS i są szczęśliwi. Tu niemal wszyscy popierają dobrą zmianę, 5 lipca 2016 [dostęp 2016-07-05] [zarchiwizowane z adresu 2016-07-08].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Kulesze Kościelne (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Kulesze Kościelne, Polska
Podlaskie Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podlaskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.50 N
  • S: 52.17 N
  • W: 21.45 E
  • E: 24.10 E
Powiat wysokomazowiecki location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu wysokomazowieckiego, Polska
Kulesze-szkola.jpg
Autor: Fczarnowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Budynek szkoły (podstawowej i gimnazjum) w Kuleszach Kościelnych (woj. podlaskie)
Kulesze-pomnik fc02.jpg
Autor: Fczarnowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik kard. Stefana Wyszyńskiego na placu przed kościołem w Kuleszach Kościelnych, postawiony w czerwcu 2018 r.
Kulesze-nightchurch1.jpg
Autor: Fczarnowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja Apostoła w Kuleszach Kościelnych - panorama nocą
Kulesze-panorama.jpg
Autor: Fczarnowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kulesze Kościelne (woj. podlaskie) - panorama miejscowości