Kulik mniejszy

Kulik mniejszy
	Numenius phaeopus
	(Linnaeus, 1758)
	; Podgatunek nominatywny (N. p. phaeopus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	siewkowe
Podrząd	bekasowce
Rodzina	bekasowate
Podrodzina	kuliki
Rodzaj	Numenius
Gatunek	kulik mniejszy
Synonimy
	Scolopax phæopus Linnaeus, 1758;
	Scolopax phæopus Linnaeus, 1758;
Podgatunki
	N. p. islandicus Brehm, CL, 1831; N. p. phaeopus (Linnaeus, 1758); N. p. alboaxillaris Lowe, 1921; N. p. rogachevae Tomkovich, 2008; N. p. variegatus (Scopoli, 1786); N. p. rufiventris Vigors, 1829; N. p. hudsonicus Latham, 1790;
	N. p. islandicus Brehm, CL, 1831; N. p. phaeopus (Linnaeus, 1758); N. p. alboaxillaris Lowe, 1921; N. p. rogachevae Tomkovich, 2008; N. p. variegatus (Scopoli, 1786); N. p. rufiventris Vigors, 1829; N. p. hudsonicus Latham, 1790;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; lęgowiska przeloty zimowiska

Kulik mniejszy (Numenius phaeopus) – gatunek średniej wielkości ptaka brodzącego z rodziny bekasowatych (Scolopacidae). Nie jest zagrożony wyginięciem.

Podgatunki i występowanie

Kulik mniejszy zamieszkuje w zależności od podgatunku^[2]^[4]:

Numenius phaeopus islandicus – Islandia na południe do północnej Szkocji, w niewielkiej liczbie północno-wschodnia Grenlandia. Zimuje w zachodniej Afryce.
kulik mniejszy^[5] (Numenius phaeopus phaeopus) – Półwysep Skandynawski na wschód po rzekę Jenisej. Zimuje od Półwyspu Iberyjskiego, poprzez Afrykę po Bliski Wschód, zachodnie Indie, Cejlon, Wyspy Andamańskie i Nikobary. W Polsce regularnie i dość licznie spotykany podczas przelotów (marzec–maj i lipiec–październik) na wybrzeżu. W głębi lądu rzadki.
Numenius phaeopus alboaxillaris – stepy na północ od Morza Kaspijskiego. Zimuje na wybrzeżach i wyspach zachodniej części Oceanu Indyjskiego.
Numenius phaeopus rogachevae – środkowa Syberia. Lokalizacja zimowisk niepewna, prawdopodobnie w pobliżu wybrzeży Oceanu Indyjskiego.
kulik brązowogrzbiety^[5] (Numenius phaeopus variegatus) – północno-wschodnia Syberia – od Gór Wierchojańskich po dorzecza Kołymy i Anadyru. Zimuje w pasie od wschodnich Indii po Tajwan, Filipiny, Indonezję i Australazję.
Numenius phaeopus rufiventris – zachodnia, środkowa i północna Alaska, północno-zachodnia Kanada. Zimuje na wybrzeżach od zachodnich USA do Ameryki Południowej.
kulik kanadyjski^[5] (Numenius phaeopus hudsonicus) – zachodnie i południowe wybrzeże Zatoki Hudsona. Zimuje na wybrzeżach od południowej części USA przez Karaiby po południową część Ameryki Południowej.

Część autorów, m.in. IOC, wydziela podgatunki północnoamerykańskie (rufiventris i hudsonicus) do odrębnego gatunku o nazwie kulik kanadyjski (Numenius hudsonicus)^[4].

Morfologia

Wygląd: Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. Ciało szarobrązowe, na wierzchu, szyi i piersi podłużne ciemne plamy. Wierzch głowy czarnobrązowy z jasną pręgą pośrodku i obramowany jasnymi brwiami. Kuper biały, a ogon jasny z poprzecznym prążkowaniem. Spód jasny, a sam brzuch biały. Dziób długi, wygięty ku dołowi. Nogi oraz dziób czarne. N. p. alboaxillaris ma jaśniejsze i niemal pozbawione prążkowania spodnie strony skrzydeł. N. p. variegatus i N. p. hudsonicus mają brązowe spodnie strony skrzydeł. Ponadto N. p. hudsonicus ma bardziej cielisty ton upierzenia, a kuper brązowy.
Wymiary średnie: długość ciała ok. 40–48 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 70–90 cm
masa ciała ok. 230–600 g

Ekologia i zachowanie

Biotop: Torfowiska i bagna w strefie tundry i lasotundry. Podczas przelotów zatrzymuje się zazwyczaj na łąkach. Zimuje zazwyczaj na morskich wybrzeżach.

Jajo z kolekcji muzealnej

Gniazdo: Na ziemi, z reguły w otwartym terenie.
Jaja: W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju-czerwcu 4 jaja.
Wysiadywanie: Jaja wysiadywane są od zniesienia pierwszego jaja przez okres 22–28 dni przez obydwoje rodziców, jednak częściej na jajach siedzi samica. Pisklętami zajmują się oboje rodzice.
Pożywienie: Bezkręgowce uzupełnione owocami.

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje kulika mniejszego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International z 2015 roku, zawiera się w przedziale 1,0–2,3 milionów osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[3].

W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej^[6].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Numenius phaeopus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b Van Gils, J., Wiersma, P. & Kirwan, G.M.: Whimbrel (Numenius phaeopus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-11-19].
↑ ^a ^b Numenius phaeopus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sandpipers, snipes, Crab-plover, coursers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-15]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Podrodzina: Numeniinae Gray,GR, 1840 - kuliki (wersja: 2019-11-06). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-11-19].
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Numenius phaeopus (Kulik mniejszy). W: M. Gromadzki (red.): Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 8: Ptaki (część II). Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 108–111. ISBN 83-86564-43-1.

[itis-1] Numenius phaeopus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[hbwa-2] Van Gils, J., Wiersma, P. & Kirwan, G.M.: Whimbrel (Numenius phaeopus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-11-19].

[iucn-3] Numenius phaeopus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[ioc-4] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sandpipers, snipes, Crab-plover, coursers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-15]. (ang.).

[mk-5] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Podrodzina: Numeniinae Gray,GR, 1840 - kuliki (wersja: 2019-11-06). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-11-19].

[6] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne