Kulik syberyjski

Kulik syberyjski

Numenius madagascariensis[1]
(Linnaeus, 1766)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	siewkowe
Podrząd	bekasowce
Parvordo	Scolopacida
Nadrodzina	Scolopacoidea
Rodzina	bekasowate
Podrodzina	kuliki
Rodzaj	Numenius
Gatunek	kulik syberyjski
Synonimy
Numenius australis (Gould, 1950)[2] Numenius cyanopus (Vieillot, 1817)[2] Scolopax madagascariensis Linnaeus, 1766
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
zagrożony

Kulik syberyjski^[4] (Numenius madagascariensis) – gatunek dużego, wędrownego ptaka z rodziny bekasowatych (Scolopacidae), podrodziny kulików (Numeniinae). Gniazduje u wybrzeży wschodniej Azji, zaś zimuje u wybrzeży południowo-wschodniej Azji, Nowej Gwinei i Australii. Zagrożony wyginięciem.

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy opisał Karol Linneusz w roku 1766 pod nazwą Scolopax madagascariensis. Nazwa gatunkowa jest jednak błędna, gdyż Madagaskar wspomniano w niej przez przypadek, a holotyp pochodził z Makasaru (Celebes). Obecnie gatunek przynależy do rodzaju Numenius. Monotypowy^[5][6]. Przez Aborygenów z obszaru rzeki Murray ptak ten nazywany był Wid-joo-on-ong, zaś przez tych z nieistniejącego już Port Essington – Man-do-weidt^[2].

Morfologia

Długość ciała wynosi 53,6–68 cm, z czego 13,6–20,6 cm przypada na dziób, zaś 11,5–12,6 cm na ogon. Skok mierzy 8,1–9,6 cm, skrzydło 31,2–31,4 cm długości^[7], rozpiętość skrzydeł około 110 cm^[5]. Masa ciała wynosi 390–1350 g, samce lżejsze^[5]. Nie występuje widoczny dymorfizm płciowy. Wierzch głowy i tył szyi ciemnobrązowe, pióra cechuje płowe obrzeżenie. Grzbiet czarniawobrązowy, na brzegu każdego z piór obecne jest nieregularne czerwonopłowe plamkowanie. Pokrywy skrzydłowe ciemnobrązowe, obrzeżone są jasnoszaro. Lotki III rzędu brązowe, na skrajach jaśniejsze. Kuper i wyższa część pokryw nadogonowych ciemnobrązowe, paskowane wzdłuż krańców płowoszaro. Jasnobrązowe sterówki pokrywa ciemniejsze paskowanie. Niższa część pokryw ogonowych ciemnobrązowa, zwieńcza je czarna końcówka. Pierwsze 5 lotek I rzędu ciemnobrązowych o białych stosinach, pozostałe lotki I jak i II rzędu zdobią nieregularne białe pasy. Boki głowy, gardło i cały spód ciała jasnopłowe, z czarnobrązową kreską na każdym z piór. Nogi i stopy ołowianoniebieskie, tęczówki ciemnobrązowe^[2].

Zasięg występowania

Grupa kulików syberyjskich w trakcie zimowania na Jawie

Gatunek wędrowny. Lęgi wyprowadza na obszarze wschodniej Syberii, poprzez Góry Wierchojańskie po Kamczatkę, dalej na południe do południowo-wschodniej Mongolii, Mandżurii po Kraj Nadmorski. Zimuje na Tajwanie, w Indonezji, na Nowej Gwinei oraz w Australii, niektóre osobniki docierają nawet do Nowej Zelandii^[5].

W okresie lęgowym przebywa na otwartych, omszonych torfowiskach lub torfowiskach przejściowych, a także na bagnistych brzegach małych jezior i podmokłych łąkach^[5]. Zimuje wzdłuż wybrzeży^[8], pojawiając się w estuariach, na namorzynach, słonych bagnach i podmokłych, płaskich obszarach, szczególnie z obecnością zosterowatych (Zosteraceae)^[8].

Lęgi

Najprawdopodobniej kulik syberyjski jest monogamiczny. Zarówno samiec, jak i samica biorą udział w opiece nad lęgiem. Okres lęgowy trwa od wczesnego maja do późnego czerwca^[8]. Gniazdo mieści się w wyniesionym, suchym miejscu; na budulec składa się sucha trawa. Zniesienie liczy 4 jaja o czerwonobrązowym plamkowaniu. Inkubacja trwa około 28 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo, gdy tylko wyschnie ich puch. Cechuje je prosty i krótki dziób, w porównaniu do dorosłych. Od razu wraz z rodzicami udają się szukać pożywienia, np. obecnych na podmokłych łąkach owadów. Po ponad 4 tygodniach stają się zdolne do lotu^[7].

Status, zagrożenia i ochrona

IUCN od 2015 roku uznaje kulika syberyjskiego za gatunek zagrożony (EN, Endangered); wcześniej, od 2010 roku klasyfikowany był jako narażony na wyginięcie (VU, Vulnerable), a od 2004 jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Oszacowana przez Wetlands International populacja na rok 2015 wynosiła około 32 tys. osobników, zaś jej trend jest spadkowy. Do przyczyn zanikania populacji zalicza się niszczenie środowiska w okolicach Morza Żółtego, a także zanieczyszczenia wód wokół Korei Południowej, co zmniejsza ilość potencjalnej zdobyczy. Kulik syberyjski występuje na 59 obszarach uznanych za ostoję ptaków IBA, z czego jedynym parkiem narodowym jest Park Narodowy Bruit (także PN Pulau Bruit)^[8].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).