Kultura Tei

Kultura Tei – kultura archeologiczna epoki brązu. Jej nazwa pochodzi od jeziora Tei w Bukareszcie, gdzie odkryto stanowisko archeologiczne tej kultury. Omawiana jednostka była dawniej nazywana także kulturą Bukareszt.

Geneza

Kultura Tei powstała na podłożu kultury Glina III-Schneckenberg, przy udziale elementów południowych, pochodzenia bałkańskiego oraz nadczarnomorskich z obszarów stepowych, które przenikały przez Dobrudżę. Widoczne są w niej także tradycje kultury Folteszti II, które musiały przetrwać w obrębie kultury Glina III-Schneckenberg.

Chronologia i obszar występowania

Kultura Tei istniała od okresu A2 do okresu D epoki brązu według podziału chronologicznego dokonanego przez Paula Reineckego. Okres jej funkcjonowania przypada więc na lata 1950–1200 p.n.e. W jej rozwoju wyróżnia się pięć faz.

Największa koncentracja stanowisk tej kultury występuje w środkowym i dolnym biegu rzek Colentina, Dymbowica i Ardżesz, aż po ich ujście do Dunaju oraz nad Dunajem na odcinku od Giurgiu po Oltenicę. Ponadto obejmowała ona swoim zasięgiem tereny położone pomiędzy południowymi Karpatami, Dunajem i Alutą. Małe skupisko stanowisk występuje także na północy w rejonie Braszowa, a pojedyncze znaleziska znamy także z Bułgarii.

Osadnictwo

Osiedla kultury Tei są dosyć liczne. Zakładano je głównie na terasach rzecznych wzniesionych ponad terasę zalewową.

Obrządek pogrzebowy

Dla kultury Tei charakterystyczny jest niemal całkowity brak pochówków. Zjawisko takie występuje również w kulturze Verbicioara. Najprawdopodobniej musiała istnieć jakaś nieuchwytna w źródłach archeologicznych forma obchodzenia się z ciałami zmarłych.

Inwentarz

Wśród wyrobów ceramicznych spotyka się duże naczynia baniaste o wyodrębnionych szyjach, zaopatrzone w ucha i zdobione listwami z dołkami lub poziomymi rzędami dołków, a także misy, kubki i garnki. W fazach IV i V pojawiają się, typowe dla kultury Noua, naczynia dwuuche z guzami na wierzchołkach uch. W ornamentyce występuje ornament stempelkowy, w fazach II i III ornament krzywolinijny, linie faliste, zakreskowane trójkąty, romby, zygzaki i ornament wolutowy. Rzadko pojawiają się kanelury. Ponadto wśród wyrobów glinianych występowały figurki antropomorficzne, gliniane modele wozów, przęśliki i ciężarki tkackie.

W skład inwentarza tej jednostki kulturowej wchodzą także wyroby metalowe takie jak noże, siekierki i szpile wykonane z brązu, a wśród nich szpile pastorałowate, szpile z końcem zwiniętym w uszko i szpile cypryjskie.

Dużo jest wyrobów kamiennych i krzemiennych takich jak siekierki, topory i głowice buław. Liczne są też wyroby z kości i rogu.

Zanik

Kultura Tei zaniknęła w okresie brązu D pod wpływem rozprzestrzeniania się kultury Noua lub pokrewnej jej kultury Coslogeni.

Bibliografia

• Marek Gedl, Archeologia pierwotna i wczesnośredniowieczna, część III Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Europie, Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1985.
• Encyklopedia historyczna świata, tom I, Prehistoria, pod red. Janusza Krzysztofa Kozłowskiego, Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1999.