Kultura helladzka

Kultura helladzka – kultura epoki brązu występująca w Grecji kontynentalnej od ok. 3100 p.n.e. do ok. 1100 p.n.e., jedna z kultur egejskich. Od ok. 1600 p.n.e. w jej ramach rozwinęła się cywilizacja mykeńska istniejąca do końca epoki brązu.

Periodyzacja i chronologia

Periodyzacja i chronologia kultury helladzkiej jest rozszerzeniem systemu stworzonego przez Arthura Evansa dla kultury minojskiej występującej na Krecie. Rozszerzenia tego dokonali Carl Blegen i Alan Wace, dzieląc okres istnienia kultury helladzkiej na trzy okresy: wczesny, średni, późny (od angielskich nazw oznaczane skrótowo: EH, MH, LH), z których każdy dzieli się na trzy podokresy (oznaczane I, II, III), a te na jeszcze mniejsze jednostki, zależnie od potrzeb^[1]. Obok tego podziału wyróżnia się także kultury archeologiczne nazwane od ich cech charakterystycznych lub miejsca odkrycia.

Tabela chronologiczna

Przedstawia periodyzację kultur egejskich, w tym helladzkiej (Grecja), według chronologii niskiej (wysoka w nawiasie), z dodatkową kolumną dla warstw Troi (wszystkie daty p.n.e., margines błędu do ok. 1350 r. p.n.e. to ok. 100 lat, później ok. 30 lat):^[2]

Wczesna epoka brązu (ok. 3100-2000 p.n.e.)

Liczniejsze ślady archeologiczne pojawiają się w Grecji kontynentalnej dopiero w okresie EHIIA, kiedy tzw. kultura Korakou rozwinęła się głównie w Argolidzie, Attyce, Beocji i na Eubei. Są to ślady budowli, pochówków i używania metali (pochodzących głównie z góry Laureion w Attyce) oraz kontaktów z Kretą i wyspami Morza Egejskiego. Osadnictwo było gęste, lecz osady niewielkie^[5].

W II połowie okresu EHIIB w Grecji pojawiła się kultura Lefkandi I, przyniesiona przez przybyszy z Azji Mniejszej. Jej cechami charakterystycznymi była toczona na kole ceramika i nowy typ budowli – megaron. Wyraźne jej ślady odnajdujemy na Eubei i w Beocji, w innych miejscach jej wytwory pojawiają się jako przedmiot wymiany handlowej^[5].

Okres EHIII to (podobnie jak na całym Bliskim Wschodzie) czas kryzysu. Większość Grecji objęła wtedy kultura Tirynsu, prymitywniejsza i uboższa niż Korakou-Lefkandi I. Nastąpił spadek zaludnienia i liczby osad^[6][7].

Średnia epoka brązu (ok. 2000-1600 p.n.e.)

W okresach MHI i MHII utrzymywała się sytuacja niskiego zaludnienia i ubogiej kultury. Wyjątek stanowiła osada kultury Korakou – Kolonna na Eginie, która nie popadła w kryzys, zbudowała mocne fortyfikacje i utrzymywała szerokie kontakty handlowe z kontynentem i wyspami. Być może to Egina była źródłem wzorów kulturowych dla nowej fazy rozwoju w Grecji, rozpoznawanej przez pojawienie się bogatych i okazałych grobów szybowych, w których znaleziono liczną broń. Wyznacza ona początek cywilizacji mykeńskiej^[8].

Cywilizacja mykeńska

Przypisy

Bibliografia

• Adam Ziółkowski: Historia powszechna. Starożytność. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 181-182. ISBN 978-83-01-15810-1.