Kumba Ialá

Kumba Ialá

Data i miejsce urodzenia	15 marca 1953 Bula
Data i miejsce śmierci	4 kwietnia 2014 Bissau
Prezydent Gwinei Bissau
Okres	od 17 lutego 2000 do 14 września 2003
Przynależność polityczna	Partia na rzecz Odnowy Społecznej
Poprzednik	Malam Bacai Sanhá
Następca	Veríssimo Correia Seabra

Kumba Ialá (ur. 15 marca 1953 w Buli, zm. 4 kwietnia 2014 w Bissau) – polityk gwinejski, prezydent Gwinei Bissau od 17 lutego 2000 do 14 września 2003.

Młodość

Kumba Ialá w latach młodości był wojskowym członkiem PAIGC (Partido Africano da Independência da Guiné e Cabo Verde), Afrykańskiej Partii Niepodległości Gwinei i Zielonego Przylądka, która walczyła o niepodległość Gwinei Bissau^[1].

Studiował teologię i filozofię na Katolickim Uniwersytecie w Lizbonie, a następnie prawo na Uniwersytecie w Bissau. Po studiach pracował jako nauczyciel filozofii^[1].

Kariera polityczna w latach 90.

Ialá w 1989 został wydalany z partii PAIGC z powodu domagania się znacznie większych reform demokratycznych. 14 stycznia 1992 założył własne ugrupowanie, Partię na rzecz Odnowy Społecznej (PRS, Partido para a Renovaçao Social)^[1].

W pierwszych wyborach prezydenckich 3 lipca 1994 Ialá zajął drugie miejsce (22%), za João Bernardo Vieirą z PAIGC (46%). W drugiej turze głosowania 7 sierpnia 1994 poparła go cała opozycja jednakże przegrał z Vieirą o 4% głosów (48% do 52%)^[1][2].

Prezydent 2000-2003

28 listopada 1999 w Gwinei Bissau odbyły się kolejne wybory prezydenckie po tym, jak w maju 1999 prezydent Vieira został usunięty ze stanowiska w wyniku zamachu wojskowego. W pierwszej turze głosowania Ialá zwyciężył z wynikiem 38,8% głosów, pokonując kandydata PAIGC, Malama Bacai Sanhę (23,4%). W drugiej turze głosowania, 16 stycznia 2000 łatwo pokonał rywala, zdobywając 72% głosów. Następnego dnia został zaprzysiężony na stanowisku prezydenta^[2][3]. W maju 2000 zrezygnował z funkcji przewodniczącego partii PRS, zachowując w niej swe wpływy.

Rządy prezydenta Iali charakteryzowały się ciągłą polityczną niestabilnością i licznymi zmianami w rządach. Między 2001 a 2003 zdymisjonowanych zostało 4 premierów. MFW z powodu złej kondycji finansowej kraju zawiesił swoją pomoc. W 2001 prezydent Ialá nie ratyfikował projektu nowej konstytucji, domagając się zwiększenia w niej uprawnień głowy państwa^[4]. W listopadzie 2002 rozwiązał parlament, zapowiadając przeprowadzenie nowych wyborów w lutym 2003^[5][6]. Później termin wyborów był kilkakrotnie przekładany w czasie, początkowo na kwiecień, potem na lipiec i październik 2003^[7].

Zamach stanu 2003

We wrześniu komisja wyborcza ogłosiła, iż niemożliwe będzie przeprowadzenie wyborów parlamentarnych, zaplanowanym w terminie 12 października 2003. Było to bezpośrednią przyczyną bezkrwawego zamachu stanu, przeprowadzonego 14 września 2003 pod przywództwem generała Veríssimo Correię Seabrę, przy znacznym poparciu społecznym. Prezydent Iala został zatrzymany i osadzony w areszcie domowym i 17 września 2003 ogłosił rezygnację z urzędu^[8]. Tymczasowym prezydentem został niezależny Henrique Rosa. 8 marca 2004 Kumba Iala został zwolniony z aresztu domowego.

25 marca 2004 w Gwinei Bissau odbyły się wybory parlamentarne, w których zwyciężyła partia PAIGC. Partia na rzecz Odnowy Społecznej zajęła drugie miejsce, zdobywając 35 miejsc w 100-osobowym parlamencie^[9].

Działalność po 2005

26 marca 2005 Kumba Ialá został kandydatem Partii na rzecz Odnowy Społecznej w nadchodzących wyborach prezydenckich^[10]. W pierwszej turze wyborów 19 czerwca 2005 zajął trzecie miejsce, zdobywając 25% głosów^[11]. Przed drugą turą wyborów poparł João Bernardo Vieirę, swojego dawnego rywala, startującego obecnie jako kandydat niezależny^[12]. 24 lipca 2005 w drugiej turze, Vieira pokonał Malama Bacai Sanhę z PAIGC stosunkiem głosów 52,35% do 47,65%^[13].

Kumba Ialá po wyborach prezydenckich w 2005 wyjechał na rok do Maroka. Do kraju powrócił w październiku 2006. 12 listopada 2006 został wybrany przewodniczącym Partii na rzecz Odnowy Społecznej^[14]. W lipcu 2008 po krótkim pobycie w Maroku, ponownie wrócił do Gwinei Bissau, by zarejestrować się do wyborów parlamentarnych 16 listopada 2008^[15]. 18 lipca 2008 przeszedł na islam, przyjmując imię Mohamed Yalá Embaló^[16]. W wyborach parlamentarnych w listopadzie 2008 zwycięstwo odniosła PAIGC. Iala początkowo odrzucił wyniki wyborów i zarzucił władzom fałszerstwa wyborcze^[17]. Ostatecznie zaakceptował jednak wyniki wyborów^[18].

Po zabójstwie prezydenta João Bernardo Vieiry w marcu 2009, wziął udział w wyborach prezydenckich. 14 kwietnia został wybrany oficjalnym kandydatem swojej partii^[19]. W pierwszej turze wyborów 28 czerwca 2009, Ialá zajął drugie miejsce, zdobywając 29,42% głosów. Pokonał Henrique’a Rosę (24,19%), lecz przegrał z Malamem Bacai Sanhą (39,59%)^[20][21]. W drugiej turze wyborów 26 lipca 2009 Ialá przegrał z kandydatem rządzącej PAIGC, Malamem Bacaiem Sanhą, stosunkiem głosów 36,48% do 63,52%. Zaakceptował wyniki głosowania, a międzynarodowi obserwatorzy nie dopatrzyli się żadnych poważnych nieprawidłowości^[22].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• GUINEA-BISSAU: Key political events since independence, IRIN Africa