Kuna (waluta)

Kuna – oficjalna waluta Chorwacji. Obowiązywała w Niezależnym Państwie Chorwackim w czasie II wojny światowej (1941−1945), ponownie wprowadzona w 1994 roku jako waluta Republiki Chorwackiej. 12 lipca 2022 roku Rada Unii Europejskiej zatwierdziła przyjęcie Chorwacji do strefy euro z dniem 1 stycznia 2023 roku.

Jedna kuna dzieli się na 100 lip. Międzynarodowym skrótem waluty jest HRK. Emitentem kuny jest Narodowy Bank Chorwacji, a monety są wybijane przez Chorwacką Mennicę (dawniej Chorwacki Instytut Monetarny).

Pochodzenie i znaczenie nazwy

Nazwa waluty nawiązuje do okresu średniowiecza, kiedy na terenie Chorwacji skóry kun stosowane były w handlu jako jednostka wartości lub wymiany. Skórami spłacano kary i długi, a nawet opłacano nimi podatki i cła^[2]. Pierwsza moneta z wizerunkiem kuny datowana jest na okres panowania króla Beli IV (1235–1270)^[3]. Najbardziej znaną monetą z wizerunkiem kuny jest bański denar/banovac wybijany w XIII wieku, który znajdował się w obiegu do 1384 roku, kiedy został wycofany przez królową Węgier i Chorwacji Marię Andegaweńską. Również chorwaccy książęta i namiestnicy umieszczali kunę na swoich monetach^[4].

Kuna pojawiła się także na herbie Królestwa Slawonii. Jej źródła w heraldyce sięgają XIII wieku, a król Władysław II Jagiełło w Budzie w 1396 roku oficjalnie potwierdził status heraldyczny kuny. Kuna pojawiała się także w XIII wieku na pieczęciach lokalnych szlachty i książąt^[5].

Kuna w herbie Slawonii pojawiała się także na monetach wybijanych przez Habsburgów^[6].

Kuna wraz z inną symboliką i herbami była umieszczana na bonach, obligacjach i banknotach będących w obiegu na terenie Chorwacji w XIX i XX wieku^[7].

Historia

1 kuna z okresu Niepodległego Państwa Chorwackiego

Lata 1941–1945

10 kwietnia 1941 roku proklamowano Niepodległe Państwo Chorwackie (NPCh), któremu przewodził Ante Pavelić. Walutą nowego państwa, na mocy dekretu z 7 lipca 1941 roku, została kuna. Jedna kuna dzieliła się na 100 banic. Dekret z 25 września 1942 roku wprowadził do obiegu monety. W głównym obiegu znajdowały się przede wszystkim banknoty. Na terytorium podlegającym władzy NPCh w obiegu znajdowały się także monety próbne, nieoficjalne monety, a także kupony wydawane przez trzy miasta. Antyfaszystowska Rada Wyzwolenia Narodowego Jugosławii wprowadziła do obiegu własne obligacje stanowiące środek płatniczy na zajętych przez siebie terytoriach^[8].

Po rozpadzie Jugosławii

W 1991 roku Narodowy Bank Chorwacji wyemitował tymczasowego dinara, który znajdował się w obiegu do 30 maja 1994 roku. Kuna została ponownie wprowadzona 30 maja 1994 roku. Do końca 1994 roku obowiązywał okres przejściowy i wymiany dinara na kunę^[9].

Wybór nazwy waluty wiązał się z licznymi kontrowersjami. Chorwacki rząd bronił swojego wyboru, zwracając uwagę na historyczne nawiązanie do handlu skórami kun, podczas gdy przeciwnicy nazwy podkreślali, że sugeruje ona ciągłość pomiędzy wojennym reżimem i odtworzonym demokratycznym państwem chorwackim. Jako alternatywę proponowano m.in. nazwy kruna czy banica^[10].

Emitentem kuny jest Narodowy Bank Chorwacji. Druk banknotów o nominałach 1000, 500, 20, 10 kun odbywa się w monachijskiej drukarni Giesecke & Devrient, a banknoty o nominałach 200, 100 i 50 kun są drukowane przez Österreichische Banknoten und Sicherheitsdruck. Monety są bite przez Chorwacką Mennicę (przed listopadem 2021 roku pod nazwą Chorwacki Instytut Monetarny)^[11][12].

Przyjęcie euro

1 czerwca 2022 roku Komisja Europejska poinformowała w raporcie, że Chorwacja jest gotowa na wejście do strefy euro do 1 stycznia 2023 roku. Komisja uznała, że ustawodawstwo Chorwacji jest zgodne z wymogami Traktatu i Statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych^[13]. Ostatnie akty prawne upoważniające Chorwację do wejścia do strefy euro zostały zatwierdzone 12 lipca, kurs wymiany został ustalony na 7,53450 kuny za 1 euro^[14]. Tego samego dnia Rada UE zatwierdziła przyjęcie Chorwacji do strefy euro z dniem 1 stycznia 2023 roku^[15].

Monety i banknoty

Monety

Motywy chorwackich monet na awersach związane są z florą i fauną tego kraju. Od 1993 roku wybija się monety z lokalnymi nazwami gatunków roślin i zwierząt, natomiast od 1994 roku wybija się również monety z łacińskimi nazwami przedstawionych roślin i zwierząt. Monety są wybijane przez Chorwacką Mennicę w Zagrzebiu^[16].

Banknoty

Przypisy

Bibliografia

• StanS. Granic StanS., From Fur Money to Modern Currency: The Kuna, „Review of Croatian History”, IV (1), 2008, s. 87–109 .
• AleksandraA. Ptak-Iglewska AleksandraA., Chorwacja jest gotowa na przyjęcie euro, „Rp.pl”, 1 czerwca 2022 [dostęp 2022-07-04] .
• AdamA. Zygiel AdamA., Chorwacja w strefie euro. Jest zgoda KE, „RMF FM”, 2 czerwca 2022 [dostęp 2022-07-04] .

Linki zewnętrzne

• Banknoty chorwackie na stronie Chorwackiego Banku Narodowego
• Katalog suvremenog hrvatskog novca