Kunino

Kunino

Кунино

Widok na wieś
Państwo	Bułgaria
Obwód	Wraca
Gmina	Roman
Kmet	Joło Petkow (GERB)[1]
Powierzchnia	38,801 km²
Wysokość	321 m n.p.m.
Populacja (2018) • liczba ludności	478
Nr kierunkowy	091202
Kod pocztowy	3140[2]
Tablice rejestracyjne	BP (Вр)
Położenie na mapie Bułgarii Kunino
43°11′21,12″N 23°59′59,33″E/43,189200 23,999814
Portal Bułgaria

Pomnik przyrody – Czerwenica

Budynki mieszkalne w tle Czerwenicy

Kunino (bułg. Кунино^[3]) – wieś w północnej Bułgarii, w obwodzie Wraca, w gminie Roman, nad rzeką Iskyr. Według danych szacunkowych Ujednoliconego Systemu Ewidencji Ludności oraz Usług Administracyjnych dla Ludności, 15 grudnia 2018 roku miejscowość liczyła 478 mieszkańców^[4].

Geografia

Położenie

Kunino znajduje się w zachodniej części Przedbałkanu, będącego częścią Starej Płaniny. Położone jest w wąwozie Kurłukowskim rzeki Iskyr^[5].

Rzeźba terenu

Kunino otoczone jest formami krasowymi, występują tu liczne skały wapienne w postaci ostańców oraz mostów skalnych. Nad wsią góruje emblematyczna skała Czerwenica^[6]. Do tej pory odkryto w rejonie wsi ok. 140 jaskiń. Najdłuższą z nich jest jaskinia Koszara o długości 256 metrów, najgłębszą – Głożawa, znajdująca się do 69 metrów pod powierzchnią ziemi^[7].

Klimat

Szeroko otwarta dolina rzeki Iskyr ułatwia swobodny przepływ powietrza i zapobiega występowaniu zjawiska inwersji, dlatego temperatury powietrza są wysokie. Okoliczne wysokie wieńce skalne powodują wznoszenie się mas powietrza w ciągu lata. Przyczynia się to do rozwoju chmur, a w konsekwencji częstszego występowania ulewnych deszczy i opadów gradu^[8].

Administracja

Kunino należy administracyjnie do gminy Roman, w obwodzie Wraca. Kod identyfikacyjny Kunina to 40645.

Administracyjna terytorialna przynależność:

• Kmetstwa (siedziby samorządowych władz): obw. Wraca (VRC), gm. Roman (VRC32), Kunino (VRC32-03)
• Rejony: Północno-zachodnia Bułgaria (BG31), Północna i Południowo-wschodnia Bułgaria (BG3)

Regionalny Urząd Statystyczny znajduje się we Wracy.

Powierzchnia Kunina 38,801 km²^[9].

Historia

Odkrycia archeologiczne z prehistorii

W Kuninie znajduje się stanowisko archeologiczne, w którym archeolog i prehistoryk bułgarski, Wasił Mikow, znalazł pozostałości dużej osady zwanej Samuilica, pochodzącej z okresu neolitu, znajdującej się na płaskowyżu Rudina, w jaskini Prowyrtenka. Odkrył również liczne narzędzia kamienne, ceramiczne fragmenty figurek, a najistotniejszym znaleziskiem były kamienie wykorzystywane do mielenia ziaren. Świadczy to o zaawansowanym poziomie rolnictwa na tym terenie w ówczesnym okresie^[10]. Nikołaj Dżambazow w 1956 roku w jaskini odkrył ślady obecności ludzi z czasów środkowego i późnego paleolitu^[11]. W 1960 roku podczas remontu drogi do wsi Radowene odkryto pozostałości wsi sprzed 4000 lat. Badania zostały przeprowadzone przez Bogdana Nikołowa z Regionalnego Muzeum Archeologicznego we Wracy. Wykopaliska ujawniły fundamenty glinianych domków, gipsowych ścian, pieców i kominków. Odkryto także narzędzia kamienne, liczne ozdoby, fragmenty malowanej ceramiki, żarna do mielenia zbóż oraz gliniane ciężarki do pionowego krosna^[12].

Starożytność

W latach 1000 p.n.e. tereny te zamieszkiwali Trakowie z plemienia Tribali. O ich obecności świadczy odkryta wioska Trulenzis oraz odkryte brązowe broszki i fragmenty brązowych figurek koni^[12]. Na podstawie znalezionych przedmiotów stwierdzono, że w V wieku p.n.e. nastąpiła znaczna hellenizacja miejscowej ludności. W 28 roku p.n.e. osada ta została włączona do Imperium rzymskiego. W ciągu następnych trzech stuleci miejscowość rozkwitła dzięki handlowi, kamieniarstwu i winiarstwu – stwierdzono to z inskrypcji kamiennych i rzeźb^[13].

Średniowiecze

Tereny te zamieszkiwali Słowianie. Iwan Wełkow sugeruje, że tutejsi Słowianie pierwotnie zamieszkali w twierdzy cesarza Justyniana, ale wkrótce porzucili ją i zamieszkali bliżej rzeki Iskyr, w miejscu obecnej wsi^[13].

Panowanie osmańskie

Miejscowość ta pod obecną nazwą jest wzmiankowana w timarskim opisie z 1479 roku^[14]. Istotną rolę w publicznym i politycznym życiu Kunina w trzech pierwszych dekadach XIX wieku odegrał wpływowy kupiec, Dimitraki Chadżitoszew, który w miejscowości tej miał gospodarstwo i sklep z podstawowymi towarami. W jego notatkach znaleziono liczne zapiski transakcji handlowych^[15]. W 1865 roku po wojnie krymskiej z terenów Rosji zostali wygnani Czerkiesi, którzy osiedlili się w Bułgarii, w tym w Kuninie. Czerkiesi plądrowali tutejsze domostwa, co spowodowało bunt ich mieszkańców i zatargi z najeźdźcami^[16].

Czasy współczesne

W 1888 roku powstało muzeum historyczne^[17]. W 1891 roku powstał dom kultury Cwetana Ganowskiego^[18]. W czerwcu 1918 roku Kunino nawiedziła silna trąba powietrzna, która spowodowała ogromne szkody m.in. zniszczone domy i pochłoniętych około 150 krów. W 1921 roku powstała szkoła kamieniarstwa. W 1922 roku powstała stacja kolejowa według projektu czeskich inżynierów^[19].

Demografia

    Liczba mieszkańców^[20][21]
    

Według danych Narodowego Instytutu Statystycznego na dzień 1 lutego 2011 roku struktura wiekowa ludności w miejscowości Kunino przedstawiała się następująco^[22]:

Ludność głównie emigruje do większych miast w Bułgarii lub innych państw w poszukiwaniu pracy.

W 2011 roku pod względem etnicznym, wieś zamieszkiwana jest w większości przez Bułgarów (87,82%). 10,77% populacji jest innego pochodzenia etnicznego^[20].

Infrastruktura

Infrastruktura społeczna

We wsi znajduje się kmetstwo, szkoła podstawowa i szkoła kamieniarstwa, dom kultury oraz poczta. Najbliższe przedszkole znajduje się 6 km od Kunina w wiosce Radowene, a najbliższy szpital jest w mieście Roman^[8].

Infrastruktura techniczna

Miejscowość jest skanalizowana i zelektronizowana, posiada bieżącą wodę, którą czerpie z Iskyru.

Transport

Przez Kunino przebiega droga lokalna 1031 oraz linia kolejowa Sofia–Warna. Istnieje stacja kolejowa.

Architektura

Zabytki

W rejestrze zabytków znajdują się^[23]:

• Osada w jaskini Samuilica
• Pomnik Kuninian, którzy zginęli w wojnach o zjednoczenie narodowe
• Pomnik Kuny Kralicy
• Prehistoryczna osada w jaskini Markowska dupka
• Tracka wioska Trulenzis
• Twierdza Drugiego Cesarstwa Bułgarskiego

Kultura

Muzeum Historyczne

• Dom kultury Cwetena Ganowskigo – powstał w 1891 roku z inicjatywy kunińskich nauczycieli. W 1949 roku powstała sala z kinem. Główna sala domu kultury służy jako teatr, gdzie 2–3 razy w roku organizowane są amatorskie spektakle. Działa tu chór męski oraz biblioteka^[18].
• Muzeum Historyczne – zostało otwarte 4 kwietnia 1988 roku. Znajduje się na dwóch piętrach domu Sawy Genowskiego. Na parterze wystawione są eksponaty związane z historią Kunina, zaś ekspozycje na drugim piętrze są w całości poświęcone ruchowi komunistycznemu w wiosce^[17].

Oświata

• Profesjonalna szkoła kamieniarstwa – stworzona przez Konstantina Tomowa. W 1921 roku rząd wydał dekret utworzenia szkoły kamieniarstwa. W dniu 2 listopada 1921 pierwszym dyrektorem został Czech Rudolf Braun. Kadrę nauczycielską stanowili Bułgarzy i Czesi^[19]. Obecnie uczniowie po skończeniu szkoły otrzymują status kamieniarza w specjalności kamieniarstwo lub status artysty w specjalności rzeźbiarstwo.
• Szkoła Podstawowa Wasiła Lewskiego – prawdopodobnie swój początek miała już w 1800 roku, była charakteru religijnego, utworzona przez popa Snako. Szkoliła z zakresu znajomości ksiąg liturgicznych^[24]. Wiosną 1864 roku został wybudowany dwukondygnacyjny budynek szkoły z trzema salami lekcyjnymi i pokojem nauczycielskim^[25]. W 1920 roku otworzono gimnazjum, a w 1961 roku szkołę podstawową i gimnazjum nazwano imieniem Wasiła Lewskiego^[26].

Religia

Cerkiew św. Mikołaja

Cerkiew św. Mikołaja powstała w średniowieczu, w czasie panowania osmańskiego została zniszczona przez Turków. Dzięki wsparciu zamożnych kunińskich rodzin na początku XVII wieku odrestaurowano cerkiew św. Mikołaja. Zbudowana jest w stylu typowym dla ówczesnych czasów – z nawy wydzielono osobny budynek mieszkalny. Namalowana została w końcu XVIII wieku przez Petko Daskałowa^[27]. W 1945 roku cerkiew była zamknięta i niszczała. W 1996 roku wolontariusze rozpoczęli odbudowę świątyni, która była konsekrowana i otwarta 6 maja 1997 roku^[28].

Sport

W miejscowości działa klub piłkarski FK Stroiteł Kunino.

Osoby związane z Kuninem

• Nikoła Korczew (1931–2006) – bułgarski artysta rzeźbiarz i nauczyciel w szkole kamieniarstwa w Kuninie^[19]
• Konstantin Tomow (1888–1935) – bułgarski minister spraw wewnętrznych w Bułgarii. Razem z czeskimi nauczycielami otworzył szkołę kamieniarstwa w 1922 roku. Zapewnił środki finansowe na budowę fabryki "Kałcit" w miejscowości^[29]

Urodzeni

• Sawa Ganowski (1973–1978) – bułgarski prezes piątego Zgromadzenia Narodowego (1966–1971). Prezydent Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Filozoficznych (1973–1978).

Zmarli

• Dimityr Szatoew (1876–1922) – bułgarski rewolucjonista WMORO

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Panoramio: Църквата "Св. Николай Чудотоворец" в с. Кунино. [dostęp 2013-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-19)]. (bułg.).
• Марио Николов: Училището по каменообработване събра над 250 бивши свои ученици. 22 sierpnia 2011. [dostęp 2013-08-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-16)]. (bułg.).Sprawdź autora:1.
• Przewodnik po Bułgarii, wieś Kunino (bułg.)