Kupkówka pospolita

Kupkówka pospolita
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządliliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rządwiechlinowce
Rodzinawiechlinowate
Rodzajkupkówka
Gatunekkupkówka pospolita
Nazwa systematyczna
Dactylis glomerata L.
Sp. pl. 1:71. 1753[3]
Kwiatostan
Pochwa liściowa i języczek

Kupkówka pospolita, rżniączka pospolita[4] (Dactylis glomerata L.), zwana także rajgrasem niemieckim – gatunek rośliny z rodziny wiechlinowatych. Jego zasięg (w szerokim ujęciu) obejmuje północne krańce Afryki, niemal całą Europę i Azję z wyjątkiem jej południowych i wschodnich krańców. Poza tym introdukowany i zdziczały w Ameryce Północnej, Południowej, w Australii i południowej Afryce[3]. W Polsce jest to gatunek bardzo pospolity na niżu i w górach[5].

Morfologia

Pokrój
Wysoka trawa, tworząca bujne kępy o pędach bocznych zwykle śródpochwowych. Wykształca skrócone i wydłużone pędy wegetatywne o dużej ilości często pokładających się, sinozielonych, matowych liści. Pędy kwiatowe silnie z boku spłaszczone, szorstkie, słabo ulistnione.
Łodyga
Źdźbło ma wysokość od 50 cm do ok. 1,5 m.
Liście
Szarozielone, o szerokości 4–10 mm, przeważnie szorstkie. Liść w pączku złożony, blaszki liściowe długie, równowąskie, dość szerokie, składają się wzdłuż głównego nerwu, uwypuklonego po stronie zewnętrznej, na brzegach szorstkie, niewyraźnie unerwione. Języczek długi, ostro zakończony, porozrywany. Pochwy u dołu zrośnięte, spłaszczone, szorstkie.
Kwiaty
Zebrane w wiechę, początkowo ścieśnioną, później luźną i zwykle zagęszczającą się u góry. Kwiatostan – wiecha właściwa, ukośnie piramidalna, prosto wzniesiona, o niewielu szorstkich, zwykle falistych gałązkach, zakończonych gęstymi kupkami kłosków. Kłoski 3–4-kwiatowe, niekiedy fioletowo zabarwione, plewki zakończone krótką sztywną ością. Na grzbiecie zarówno plewy, jak i plewki pokryte długimi i sztywnymi rzęskami.

Biologia

Bylina, w dobrych warunkach trwa wiele lat. Po wysiewie rozwija się szybko, pełne plony daje w 2–3 roku. Wiosną rozwija się wcześnie i wcześnie kwitnie (koniec maja). Wrażliwa jest na przymrozki. Po wykłoszeniu się szybko drewnieje, dobrze znosi zacienienie. Po skoszeniu odrasta bujnie, w II pokosie wykształca głównie skrócone pędy wegetatywne.

Ekologia

Jedna z pospolitszych traw w Polsce, powszechnie występuje na umiarkowanie wilgotnych i suchych glebach mineralnych i torfowych dostatecznie żyznych. Występuje w różnych łąkach i pastwiskach. Na glebach przepuszczalnych dobrze znosi zalew. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Arrhenatheretalia[6].

Zmienność

Gatunek jest bardzo zmienny, wyróżnia się wiele podgatunków[3], ras i ekotypów[7]. W wąskim ujęciu gatunek obejmuje tetraploidalne, heksa- i oktoploidalne rośliny będące wynikiem poliploidyzacji drobnych gatunków diploidalnych[8], spotykanych głównie w basenie Morza Śródziemnego[7].

Wykaz podgatunków[3]
  • Dactylis glomerata subsp. glomerata
  • Dactylis glomerata subsp. himalayensis
  • Dactylis glomerata subsp. hispanica
  • Dactylis glomerata subsp. ibizensis
  • Dactylis glomerata subsp. judaica
  • Dactylis glomerata subsp. juncinella
  • Dactylis glomerata subsp. lobata (syn.: Dactylis aschersoniana Graebn., Dactylis polygama Horv.)
  • Dactylis glomerata subsp. lusitanica
  • Dactylis glomerata subsp. santai
  • Dactylis glomerata subsp. smithii
  • Dactylis glomerata subsp. woronowii

Zastosowanie

Trawa należąca do roślin pastewnych. Daje wysokie plony siana dobrej wartości pastewnej, jeżeli jest wcześnie skoszona. Później szybko drewnieje. Wysiewana jest na łąki i pastwiska trwałe, wymaga jednak odpowiedniej pielęgnacji. Stosowana jest także w płodozmianach polowych.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-12-31] (ang.).
  3. ↑ a b c d Taxon: Dactylis glomerata (ang.). W: Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2010-12-31].
  4. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  5. ↑ Delfina Gayówna: Rośliny łąk. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1992, s. 30. ISBN 83-02-00654-8.
  6. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  7. ↑ a b Dactylis (ang.). W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2010-12-31].
  8. ↑ Clive A. Stace: Taksonomia roślin i biosystematyka. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe PWN, 1993, s. 152. ISBN 83-01-11251-4.

Bibliografia

  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  • B.Rutkowska. Atlas roślin łąkowych i pastwiskowych

Media użyte na tej stronie

457 Dactylis glomerata.jpg

Dactylis glomerata L. s. str.

Original Description
"Hundäxing", Dactylis glomerata L.
Dactylis glomerata blatt.jpeg
Autor: Kristian Peters -- Fabelfroh 08:50, 20 September 2005 (UTC), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Blatt des Gewöhnliches Knäuelgrases Dactylis glomerata
Dactylis glomerata bluete1.jpeg
Autor: Kristian Peters -- Fabelfroh 08:52, 20 September 2005 (UTC), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Gewöhnliches Knäuelgras (Dactylis glomerata)