Kurcinka

Crataerina pallida
Latreille, 1811
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Podgromada	uskrzydlone
Rząd	muchówki
Rodzina	narzępikowate
Rodzaj	Crataerina
Gatunek	Crataerina pallida

Kurcinka (Crataerina pallida) – owad z rodziny narzępikowatych. Pasożyt zewnętrzny ptaków: jerzyków i (rzadziej) jaskółkowatych, na których zazwyczaj pasożytuje inny narzępik: Ornithomyia biloba.

Imago tego owada ma długość od 6 do 9 mm, ciało trójkątne, z ostro zakończonym ryjkiem, silnie spłaszczone grzbietobrzusznie, rozszerzające się ku tyłowi. Skrzydła są znacznie zredukowane, nie nadają się do lotu aktywnego, lecz są pomocne podczas szybowania z wiatrem i utrzymania równowagi na ciele żywiciela. Na stopach potrójne pazurki ułatwiające utrzymanie się na żywicielu. Oczy są małe, nie występują przyoczka.

Dorosłe osobniki mają ubarwienie od jasno- do ciemnobrązowego.

Przystosowania do pasożytnictwa

Kurcinka ma szereg przystosowań, które zmniejszają szansę na usunięcie przez gospodarza. Krótkie, ostre włoski pokrywające ciało, pozwalają na znalezienie punktu podparcia na piórach ptaka. Nogi są w kształcie krótkich ostrych haków, stopy mają potrójne pazurki ułatwiające utrzymanie się na żywicielu. Ma twardy egzoszkielet, który chroni przed zgnieceniem. Dzięki grzbieto-brzusznie spłaszczonemu ciału, kurcinki zwinnie poruszają się wśród piór.

Występowanie

Kurcinka występuje na wszystkich kontynentach, najobficiej jednak w obszarach subtropikalnych i tropikalnych^[1].

Ekologia

Występuje dymorfizm płciowy – samice są znacznie większe od samców. Ponadto na odwłoku u samców znajduje się czarny pierścień, u samic widoczne są dwa czarne ślady^[2].

Crataerina pallida ma bardzo krótki cykl rozwojowy i stosunkowo niską płodność – samice mogą złożyć nowe larwy co 6 do 8 dni, a więc prawdopodobnie mogą wydać od 12 do 15 larw w ciągu całego życia^[3]. Istnieje silny związek między cyklem życia kurcinki, a sezonem lęgowym gospodarza, choć warunki pogodowe mogą wpływać na pojawienie się nowych osobników. Kopulacja odbywa się na żywicielu^[1]. Samica nie składa jaj. Larwy rozwijają się pojedynczo w odpowiednio do etapu rozwoju powiększających się odwłokach. Odżywiają się płynem produkowanym przez tzw. gruczoły mleczne, znajdujące się w ścianie jajowodu^[1]. Natychmiast po ich opuszczeniu przepoczwarczają się i atakują pisklęta i ptaki dorosłe. Kurcinki bardzo sprawnie poruszają się wśród piór, spłoszone mogą wydostawać się na zewnątrz w miejscach bezpiórych lub słabo opierzonych. U jerzyków wypadłych z gniazda przebywają w miejscach najgęściej upierzonych (zapewne też dobrze ukrwionych) na szyi oraz na dolnej części grzbietu, tuż nad kuprem. Co 5 dni wysysają średnio 25 mg krwi^[2]. Kurcinki przy masowym występowaniu często powodują padnięcia jerzyków, głównie młodych spowodowane osłabieniem na skutek nadmiernej utraty krwi (zanotowano przypadek jerzyka, który miał na ciele 6 sztuk tych ektopasożytów, możliwe że część już się rozproszyła). U ludzi, sporadycznie zdarzające się ugryzienia są odczuwane jako bolesne i słabo się goją, może dojść do przeniesienia chorób odzwierzęcych.

Kurcinka może być ofiarą pasożytniczych os z rodziny siercinkowatych^[4].

Strona brzuszna

Zobacz też

• owady Polski

Przypisy

Bibliografia

• Władysław Strojny, 1981, Nasze zwierzęta, Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne, ISBN 83-09-00045-6.
• V.J. Stanek, Wielki Atlas owadów. PWRiL, Warszawa 1972

Linki zewnętrzne

• hlasek.com (zdjęcie)