Kuria Rzymska

Kościół katolicki

Emblem of the Papacy SE.svg

Organizacja
Początki i historia
Teologia
Liturgia

Kuria Rzymska – aparat administracyjny, przez który papież sprawuje swoją władzę. Kuria składa się z dykasterii i innych urzędów, z których każdy ma swój zakres działania, co wiąże się z odpowiedzialnością oraz odpowiednimi kompetencjami. Najważniejszymi dykasteriami Kurii są Sekretariat Stanu oraz kongregacje. Kolejne miejsca w hierarchii zajmują rady i komisje papieskie. Oprócz stałych urzędów papież może zwoływać na konsystorz Kolegium Kardynałów w celu konsultowania szczególnie trudnych kwestii. Powołano w szczególności Komisję Kardynalską ds. Organizacji i Problemów Ekonomicznych Stolicy Apostolskiej, która zajmuje się zarządzaniem finansami Watykanu. Kuria stanowi osobisty personel papieża i jej organizacja zależy całkowicie od niego.

Historia

Pierwszym stałym organem jaki pomagał papieżowi w zarządzaniu Kościołem była Kancelaria Apostolska. Z czasem, wraz z rozrostem spraw przynależnych papieżowi, zaczęły powstawać nowe dykasterie, wyłaniając się z Kancelarii. W średniowieczu powstały tak ważne organy jak: Kamera Apostolska i Dataria. W tym okresie zaczęły krystalizować się też trybunały papieskie: Sygnatura Apostolska i Rota Rzymska. Powstanie nowych instytucji wiązał się szczególnie z reformami Soboru trydenckiego i powstaniem kongregacji. Czołową rolę w reorganizacji Kurii, w tym okresie, spełnił papież Sykstus V (1585-1590) wydając 22 stycznia 1588 roku konstytucję Immensa aeterni Dei. Kolejna duża reforma Kurii to decyzje Piusa X (konstytucja apostolska Sapienti consilio z 29 czerwca 1908).

Dotychczasowy kształt Kurii wynikał ze zmian dokonanych po Soborze watykańskim II. Odnowę w jego duchu, rozpoczął papież Paweł VI (konstytucja apostolska Regimini Ecclesiae Universae, motu proprio Quo aptius), a kontynuował papież Jan Paweł II (konstytucja apostolska Pastor Bonus).

5 czerwca 2022 weszła w życie konstytucja apostolska Praedicate Evangelium, reformująca Kurię Rzymską a zastępująca dot. konstytucję Pastor Bonus[1][2].

Do nieistniejących już dykasterii Kurii Rzymskiej należą:

Sekretariat Stanu

Jest to najważniejszy urząd w całej Kurii Rzymskiej, który dzieli się na dwie sekcje: spraw ogólnych oraz do spraw relacji z państwami. Na jego czele stoi sekretarz stanu, kard. Pietro Parolin. Pozostali pracownicy to sekretarz ds. przedstawicielstw papieskich, szef biura do specjalnych poruczeń oraz szef protokołu.

Sekcja Spraw Ogólnych

Sekcja prowadzi bieżące sprawy, związane z działalnością papieża, w tym w kontaktach z dykasteriami Kurii Rzymskiej. Sekcja redaguje dokumenty, których opracowanie powierza jej papież, wykonuje akty urzędowe związane z nominacjami w Kurii Rzymskiej, określa funkcje działalnością przedstawicieli (nuncjuszy) Stolicy Apostolskiej wobec kościołów lokalnych, zajmuje się działalnością ambasad przy Stolicy Apostolskiej, kieruje oficjalnymi środkami przekazu Stolicy Apostolskiej, publikuje «Acta Apostolicae Sedis» i «Annuario Pontificio». Kieruje nią substytut ds. ogólnych abp Edgar Peña Parra przy pomocy asesora do spraw ogólnych.

Sekcja ds. Relacji z Państwami

Zadaniem Sekcji ds. Relacji z Państwami są kontakty z rządami państw. Do kompetencji Sekcji należy zawieranie konkordatów albo podobnych umów, reprezentowanie Stolicy Apostolskiej w organizacjach międzynarodowych. Sekcja także uzgadnia nominacje w kościołach partykularnych, a także zmianę ich struktur. Kieruje nią sekretarz ds. relacji z państwami abp Paul Gallagher przy pomocy podsekretarza.

Sekcja Personelu Dyplomatycznego

Sekcja Personelu Dyplomatycznego, którą kieruje arcybiskup, który jest Sekretarzem ds. Reprezentacji Papieskich. Sekcja trzecia ma za zadanie nadzorowanie korpusu dyplomatycznego Stolicy Apostolskiej, pracującego na całym świecie. Kieruje nią abp Luciano Russo.

Dykasterie

Dykasteria ds. Ewangelizacji

utworzona z połączenia Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów oraz Papieskiej Rady ds. Nowej Ewangelizacji. Prefekt: papież Franciszek, proprefekci : kard. Luis Antonio Tagle i abp Salvatore Fisichella.

Dykasteria Nauki Wiary

Wcześniej zwana była jako „Kongregacja Świętego Oficjum” oraz „Kongregacja Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji”. Podstawowym zadaniem tej kongregacji jest dbanie o prawowierne głoszenie i obronę świętej wiary katolickiej w całym Kościele. Do jej kompetencji należą wszystkie sprawy, dotyczące doktryny wiary lub moralności. Kongregacja jest odpowiedzialna za weryfikację pism teologicznych pod kątem zgodności z wiarą katolicką oraz wykładowców teologii, którzy zostali oskarżeni o błędne poglądy. Kongregacja publikuje deklaracje dotyczące konkretnych pytań z zakresu wiary i moralności, śledzi i weryfikuje prywatne objawienia. Kongregacja Nauki Wiary czuwa również nad pracami Papieskiej Komisji Biblijnej i Międzynarodowej Komisji Teologicznej. Prefekt: kard. Luis Ladaria Ferrer. Podlega jej:

Dykasteria ds. Posługi Miłosierdzia

Prefektem jest kard. Konrad Krajewski

Dykasteria ds. Kościołów Wschodnich

Jest ona odpowiedzialna za problemy dotyczące obrządków wschodnich i ich hierarchii. W jej kompetencji znajdują się wszystkie sprawy, które w przypadku obrządku łacińskiego są załatwiane przez inne dykasterie. Jako jedyna kongregacja nie obraduje plenarnie. Prefekt: abp Claudio Gugerotti

Dykasteria ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów

Jest odpowiedzialna za liturgię i sakramenty. Kongregacja akceptuje przekłady tekstów liturgicznych na języki narodowe. Zajmuje się również sztuką sakralną i muzyką kościelną, sprawami świętych relikwii i świętych patronów. Prefekt: kard. Arthur Roche

Dykasteria Spraw Kanonizacyjnych

Prowadzi procesy beatyfikacyjne i kanonizacyjne: bada przebieg życia i pisma kandydatów oraz odpowiada za weryfikację i zabezpieczanie relikwii. Powstała w 1969. Prefekt: kard. Marcello Semeraro

Dykasteria ds. Biskupów

Jedna z najważniejszych dykasterii. Do jej zadań należy ustanawianie, dzielenie i łączenie diecezji, oraz rekomendowanie kandydatur biskupów papieżowi. Dykasteria także przyjmuje raporty biskupów diecezjalnych z pracy i problemów diecezji i organizuje ich wizyty ad limina apostolorum (czyli do progów apostolskich). Prefekt: kard. Marc Ouellet

Dykasteria ds. Duchowieństwa

Zajmuje się sprawami diecezjalnych księży i diakonów oraz seminariami duchownymi: dyscypliną wśród księży, powołaniami. Prefekt: kard. Lazarus You Heung-sik

Dykasteria ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego

Troszczy się o sprawy zakonów: zatwierdza nowe zgromadzenia oraz zmiany w regułach zakonnych itp. Kongregacja może rozwiązać zgromadzenie, a także zwolnić zakonnika ze ślubów. Prefekt: kard. João Braz de Aviz[4]

Dykasteria ds. Świeckich, Rodziny i Życia

Zgodnie z motu proprio papieża Franciszka rozpoczęła działalność 1 września 2016 roku[5]. Przejęła kompetencje zlikwidowanych Papieskich Rad: ds. Świeckich i ds. Rodziny. Prefekt: kard. Kevin Farrell.

Dykasteria ds. Popierania Jedności Chrześcijan

Odpowiedzialna za dialog ekumeniczny i relacje z innymi wyznaniami chrześcijańskimi – obecnie kieruje nią kard. Kurt Koch.

Dykasteria ds. Dialogu Międzyreligijnego

Zajmuje się relacjami między Kościołem a religiami niechrześcijańskimi – obecnie Dykasteria ds. Popierania Jedności Chrześcijan. Kieruje nią kard. Miguel Ángel Ayuso Guixot. W jej ramach działa:

  • Komisja ds. Kontaktów Religijnych z Muzułmanami – obecnie kieruje nią kard. Miguel Ángel Ayuso Guixot.

Dykasteria ds. Kultury i Edukacji

Dykasteria składa się z Sekcji Kultury, która zajmuje się promocją kultury, animacją duszpasterską i wzbogacaniem dziedzictwa kulturowego, oraz z Sekcji Edukacji, która opracowuje podstawowe zasady wychowania w odniesieniu do szkół, wyższych uczelni katolickich i kościelnych oraz instytutów badawczych, a także odpowiada za apele hierarchiczne w tych sprawach. Prefekt: kard. Jose Tolentino Mendonca.

Dykasteria ds. Integralnego Rozwoju Człowieka

Zgodnie z motu proprio papieża Franciszka rozpoczęła działalność 1 stycznia 2017 roku[6]. Przejęła kompetencje zlikwidowanych Papieskich Rad: Iustitia et Pax, Cor Unum, ds. Duszpasterstwa Migrantów i Podróżujących oraz ds. Duszpasterstwa Chorych i Służby Zdrowia. Prefekt: kard. Michael Czerny.

Dykasteria ds Tekstów Prawnych

Zajmuje się interpretacją prawa kanonicznego; – obecnie kieruje nią abp Filippo Iannone.

Dykasteria ds. Komunikacji

Zarządza instytucjami medialnymi Stolicy Apostolskiej. Prefekt: dr Paolo Ruffini.

Trybunały

Najwyższy Trybunał Sygnatury Apostolskiej

Trybunał apelacyjny dla Roty Rzymskiej. W sądownictwie kościelnym rodzaj sądu najwyższego. Prefekt: kard. Dominique Mamberti

Penitencjaria Apostolska

Trybunał odpowiedzialny za sprawy sakramentu spowiedzi. Penitencjarz Większy: kard. Mauro Piacenza

Trybunał Roty Rzymskiej

Sąd apelacyjny dla trybunałów lokalnych (głównie sprawy związane z sakramentem małżeństwa) oraz sąd pierwszej instancji w sprawach, które przekraczają kompetencje trybunałów lokalnych. Dziekan: ks. prał. Alejandro Arellano Cedillo

Synod Biskupów

Zebranie przedstawicieli Episkopatów (biskupów) z różnych regionów świata w celu omówienia zagadnień związanych z działalnością Kościoła. Podlega bezpośrednio papieżowi, posiada też własne struktury organizacyjne, takie jak Sekretariat Generalny. Obecnie Sekretarzem Generalnym Synodu jest kard. Mario Grech.

Urzędy

Komisje papieskie

Stałe komisje międzydykasterialne

  • Stała Komisja Międzydykasterialna ds. Kościołów Lokalnych, ich Obsadzania, Tworzenia i Zmian – przewodniczący: kard. Pietro Parolin
  • Stała Komisja Międzydykasterialna ds. Kościoła w Europie Wschodniej – przewodniczący: kard. Pietro Parolin
  • Stała Komisja Międzydykasterialna ds. Zakonów Pracujących na Misjach – przewodniczący: kard. Luis Antonio Gokim Tagle
  • Stała Komisja Międzydykasterialna ds. Formacji Kandydatów do Kapłaństwa – przewodniczący: kard. Lazzaro You Heung-sik
  • Komisja Międzydykasterialna ds. Katechizmu Kościoła Katolickiego – obecnie kieruje nią abp Salvatore Fisichella

Inne ciała kolegialne

Instytucje związane ze Stolicą Apostolską

Gwardia Szwajcarska

Piesza formacja wojskowa, pełniąca rolę straży przybocznej papieża – obecnie kieruje nią płk Christoph Graf

Diecezja rzymska

Instytucje Państwa watykańskiego

Papieska Komisja ds. Państwa Watykańskiego

Komisja jest jednoizbowym parlamentem Watykanu, uchwala prawo, które do wejścia w życie potrzebuje jednak sankcji papieża. Obecnie kieruje nią kard. Fernando Vérgez Alzaga. Organem doradczym jest: Rada Państwa – ciało, w skład którego wchodzi 7 członków, z których jeden jest Radcą Generalnym

Gubernatorat Państwa Miasto Watykan

Stanowi organ wykonawczy Komisji ds. Państwa watykańskiego oraz papieża w kwestii zarządu Watykanem. Jest faktycznie rządem Watykanu, zajmującą się administrowaniem tego niewielkiego państwa. Przewodniczącym (Prezydentem) jest z urzędu Przewodniczący Papieskiej Komisji ds. Państwa Watykańskiego, czyli kard. Fernando Vérgez Alzaga. Podlegają mu m.in.:

Trybunały

  • Sąd Kasacyjny
  • Sąd Apelacyjny
  • Trybunał I instancji
  • Pojedynczy sędzia

Inne instytucje

  • Dom św. Marty – dyrektor ks. prałat Battista Ricca
  • Stała Komisja Ochrony Zabytków Historycznych i Artystycznych w Stolicy Apostolskiej – Przewodniczący dr Francesco Buranelli

Akademie papieskie

Przypisy

  1. ↑ Dzisiaj wchodzi w życie konstytucja apostolska o kurii rzymskiej. Co się zmieni?. misyjne.pl, 2022-06-05. [dostęp 2022-06-06].
  2. ↑ Papież ogłosił Konstytucję apostolską o Kurii Rzymskiej. vaticannews.va, 2022-06-05. [dostęp 2022-06-06].
  3. ↑ Michael Martin SJ, The Roman curia as it now exists : an account of its departments: sacred congregations, tribunals, offices; competence of each; mode of procedure; how to hold communication with: the latest legislation, Nowy Jork – Cincinnati – Chicago 1913, s. 156, 160-162, 177-180; Christoph Weber: Die ältesten päpstlichen Staatshandbücher: Elenchus Congregationum, Tribunalium et Collegiorum Urbis 1629-1714. Rzym – Fryburg Bryzgowijski – Wiedeń: Herder, 1991, s. 173. ISBN 978-3451216534.; Gaetano Moroni; Dizionario Di Erudizione Storico-Ecclesiastica Da S. Pietro Sino Ai Nostri Giorni, Wenecja 1853, s. 265; Peter Baart, The Roman Court, or A treatise on the cardinals, Roman Congregations and Tribunals, legates, apostolic vicars, protonotaries, and other prelates of the Holy Roman Church, s. 264-266.
  4. ↑ Congregation for Institutes of Consecrated Life and for Societies of Apostolic Life. .gcatholic.org, 2011-01-04. [dostęp 2011-01-04]. (ang.).
  5. ↑ STATUTO DEL DICASTERO PER I LAICI, LA FAMIGLIA E LA VITA
  6. ↑ STATUTO DEL DICASTERO PER IL SERVIZIO DELLO SVILUPPO UMANO INTEGRALE
  7. ↑ Pontificia Academia Theologica
  8. ↑ Pontifical International Marian Academy
  9. ↑ Pontifical Academy of Fine Arts

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Emblem of the Papacy SE.svg
Emblem of the Papacy: Triple Tiara and Keys