Kurs (kształcenie)

Kurs – cykl zajęć edukacyjnych, służących zdobyciu wiedzy i umiejętności (np. zawodowych) w określonym zakresie. Uczestnictwo w kursach ma na celu uzyskanie uprawnień zawodowych lub prawa do kontynuacji nauki na wyższych poziomach kształcenia albo zaspokojenie własnej ciekawości lub osobistych aspiracji. W czasie kursów są wykorzystywane różne formy kształcenia, np. lekcje z nauczycielem lub na odległość, wykłady i seminaria akademickie, kierowana przez instruktora praca z tekstami (instrukcje, podręczniki, encyklopedie), ćwiczenia praktyczne (np. laboratoria, warsztaty, pracownie projektowe).

Rys historyczny

Założyciele Sekcji Kursów dla Dorosłych: Maria Gomólińska, Aleksander Janowski, Stanisław Małkowski, Stanisław Michalski, Władysław Radwan, Józef Zawadzki (Warszawa, ok. 1920 r.)
Laboratorium chemiczne „Bestużewskich Kursów” dla kobiet (Petersburg, przed 1917 r.)[1]
Tramwaj Ośrodka Szkolenia Kierowców i Motorniczych (Gdańsk Wrzeszcz, 2011 r.)

Rolę współczesnych kursów przygotowania zawodowego odgrywało niegdyś terminowanie u mistrza, np. Lorenzo di Credi, Leonardo da Vinci i Pietro Perugino terminowali u Andrei del Verrocchia[2], a zasłużony angielski biolog i paleontolog Sir Richard Owen (1804–1892) przed rozpoczęciem studiów terminował u miejscowego chirurga i aptekarza w Lancaster[3].

Na przełomie XVIII i XIX w. w Polsce kursami nazywano formy nieformalnego kształcenia ogólnego, również na poziomie uniwersyteckim, np. zajęcia organizowane przez Towarzystwo Kursów Naukowych – działającą w Warszawie szkołę wyższą, która od 1905 r. kontynuowała działalność Uniwersytetu Latającego, a w 1920 r. została przekształcona w Wolną Wszechnicę Polską (zob. m.in. Maria Gomólińska, Aleksander Janowski, St. Małkowski, Stanisław Michalski, Helena Radlińska, Władysław Radwan, Józef Zawadzki). Członkowie Towarzystwa Kursów Naukowych organizowali również „Kursy dla Analfabetów” i „Kursy dla Dorosłych” na poziomie podstawowym oraz wydawali publikacje ułatwiające samokształcenie[4][5][6].

Analogiczną rolę odgrywały w Krakowie Wyższe Kursy dla Kobiet („Baraneum”), założone w roku 1868 przez Adriana Baranieckiego (1828–1891). W Petersburgu podobną 4-letnią szkołę żeńską założył 10 lat później K.N. Bestużew-Riumin(ros.) („Kursy Bestużewa”)[7]. Obie uczelnie umożliwiały kobietom, które nie miały wstępu na uniwersytety, zdobycie wyższego wykształcenia[1].

Kursy i szkolenia zawodowe

Współcześnie uzyskanie uprawnień i certyfikatów jest wymagane w różnych zawodach i specjalnościach zawodowych (zob. klasyfikacja zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy); w Polsce wydawane są np. uprawnienia budowlane, uprawnienia geodezyjne, świadectwa maszynisty. Część szkoleń zawodowych jest prowadzona w ramach współpracy międzypaństwowej.

Oferta kursów, umożliwiających zdobywanie lub doskonalenie umiejętności zawodowych, obejmuje szkolenia o różnym stopniu specjalizacji i czasie trwania, np. przeznaczone dla nauczycieli[8], kierowców[9], operatorów obrabiarek lub dotyczące mechatroniki i diagnostyki samochodowej, grafiki komputerowej, fakturowania[10] i wielu innych[11][12].

Część takich kursów kończy się uzyskaniem certyfikatu (zob. certyfikacja). W wielu przypadkach uprawnienia do wykonywania zawodu przyznają samorządy zawodowe.

Kurs jako określenie bloku zajęć na uczelniach

Pojęcie „kurs” weszło do terminologii stosowanej w szkolnictwie wyższym w związku z wprowadzeniem Europejskiego Systemu Transferu Punktów (European Credit Transfer System, ECTS). Aby ułatwić międzynarodowy transfer studentów – wymagający dokonywania ocen poziomu wykształcenia, osiągniętego w różnych krajach – w poszczególnych obszarach kształcenia[a] wyodrębnia się kursy (zwykle odpowiadające tradycyjnym przedmiotom). Poszczególnym kursom są przypisywane wartości liczbowe – liczby punktów uzyskiwanych przez studenta po zaliczeniu kursu (zaliczeniu lub zdaniu egzaminu z zajęć wchodzących w jego zakres). W Polsce w każdym roku student musi uzyskać co najmniej 60 punktów – co najmniej 300 punktów w czasie studiów 5-letnich (zob. Skala ocen ECTS)[13][14]. Poszczególne uczelnie proponują studentom listy prowadzonych kursów, określając ich zakres (merytoryczny i godzinowy) i formy kształcenia, przedstawiane w „kartach kursów”[15][16][17][18].

W ramach międzynarodowych programów wymiany studentów (np. LLP-Erasmus) organizowane są również tzw. kursy intensywne, jako forma krótkich zajęć o jasno zarysowanym celu. Zajęcia takie realizowane są w formie współpracy międzynarodowej co najmniej trzech instytucji naukowych i przeznaczone dla studentów uczelni partnerskich (czyli biorących udział w programie)[19].

Inne kursy i szkolenia

Zaspokajaniu osobistych aspiracji ludzi lub ich ciekawości służą bardzo liczne kursy i szkolenia, np. kursy żeglarskie[20][21] lub szybowcowe[22], kursy amatorskiego malarstwa[23], rysunku[24], gotowania[25], szycia[26].

Uwagi

  1. ↑ Pojęcie obszar kształcenia zastąpiło wcześniej stosowane pojęcie „kierunek kształcenia”.

Przypisy

  1. ↑ a b Bestużewskie Kursy, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2012-09-12].
  2. ↑ Zygmunt Waźbiński: Malarstwo quattrocenta. Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa, 1972.
  3. ↑ Richard Owen w bazie Notable Names Database (ang.)
  4. ↑ Helena Radlińska, Irena Lepalczyk; sł. wstępne Tadeusz Kotarbiński: Stanisława Michalskiego autobiografia i działalność oświatowa (pol.). W: Prace Komitetu Nauk Pedagogicznych i Psychologicznych PAN [on-line]. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1967. [dostęp 2012-09-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  5. ↑ Urszula Tabor. Życie zapomniane – praca i działalność oświatowe Marii Gomólińskiej w pierwszych instytucjach oświaty dorosłych w Polsce. „Edukacja Dorosłych. Pionierki i pionierzy andragogiki”, s. 132–147, 2010. Akademickie Towarzystwo Andragogiczne. ISSN X 1230-929 X (pol.). [dostęp 2018-03-08]. [zarchiwizowane z adresu]. 
  6. ↑ Poradnik dla samouków. W: Wielka Encyklopedia Powszechna PWN. T. 9: Polska–Robe. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967, s. 286.
  7. ↑ G.A. Tiszkin. Z historii wyższego kształcenia kobiet w Rosji. „Rozprawy z dziejów oświaty”. XXIII (80), s. 125–138, 1980. ISSN 080-4754. 
  8. ↑ nauczycielskie (pol.). W: Oferta kursów [on-line]. www.kursor.edu.pl. [dostęp 2012-09-12].
  9. ↑ Oferta Ośrodka Szkolenia Kierowców, Zielona Góra (pol.). motorex.strefa.pl. [dostęp 2012-09-12].
  10. ↑ Regionalne Centrum Edukacji Zawodowej i Nowoczesnych Technologii: Oferta kursów i szkoleń (pol.). www.zsp3.krosno.pl. [dostęp 2012-09-12].
  11. ↑ Kurs rysunku i malarstwa (pol.). www.arsatelier.pl. [dostęp 2015-07-12].
  12. ↑ Szkolenia w katalogu szkoleń (pol.). www.trainingplanet.pl. [dostęp 2012-09-12].
  13. ↑ ECTS User’s Guide Annex 3 „ECTS Grading Table” (ang.). W: European Commission, Luxembourg 2009, ISBN 978-92-79-09728-7 [on-line]. ec.europa.eu. [dostęp 2012-09-12].
  14. ↑ Pełnomocnik rektora UW ds. realizacji procesu bolońskiego: System punktów ECTS. W: Proces Boloński na Uniwersytecie Warszawskim [on-line]. Uniwersytet Warszawski. [dostęp 2016-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-21)].
  15. ↑ Punkty ECTS – katalog kursów Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu (pol.). www.up.wroc.pl. [dostęp 2012-09-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-23)].
  16. ↑ Katalog kursów Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu (pol.). www.up.wroc.pl. [dostęp 2012-09-12].
  17. ↑ Instytut Geografii; Karty kursów Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie (pol.). Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. [dostęp 2017-02-10].
  18. ↑ Gran Canaria School of Languages: Intensywne kursy języka hiszpańskiego (pol.). www.pl.grancanariaschool.com. [dostęp 2012-09-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-23)].
  19. ↑ Kursy intensywne. Erasmus (pol.). www.erasmus.org. [dostęp 2017-02-10].
  20. ↑ Kursy żeglarskie „Mazury” na patent żeglarza jachtowego, sezon 2013 (pol.). www.zeglujznami.pl. [dostęp 2016-09-08].
  21. ↑ Kurs żeglarski. W: Strona internetowa Szkoły Żeglarstwa i Aktywnego Wypoczynku (kpt. Wojciech Zmysłowski) [on-line]. zaglewgore.pl. [dostęp 2016-03-19].
  22. ↑ Kursy szybowcowe Aeroklubu Podkarpackiego. Szkolenie podstawowe na pilota szybowcowego. [dostęp 2016-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-12)].
  23. ↑ Akwarela – kurs malarstwa online (pol.). www.plastyk.pl. [dostęp 2012-09-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-29)].
  24. ↑ Kurs rysunku w Poznaniu (pol.). www.rysunekarchitektura.pl. [dostęp 2016-10-03].
  25. ↑ Szybki kurs gotowania (pol.). www.isg.edu.pl. [dostęp 2016-01-04].
  26. ↑ Krawiectwo, moja pasja (pol.). W: Forum poświęcone krawiectwu [on-line]. ekrawiectwo.net. [dostęp 2012-09-12].

Media użyte na tej stronie

Driving school tram at depot in Gdańsk 2.jpg
Autor: Starscream, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tramwaj Ośrodka Szkolenia Kierowców i Motorniczych na terenie zajezdni w gdańskiej dzielnicy Wszeszcz.
Laboratory of Bestuzhev courses.jpg
Chemical laboratory of Bestuzhev's courses
Kursy dla Doroslych ok.1920.jpg
Założyciele Sekcji Kursów dla Dorosłych: M. Gomólińska, W. Radwan, A. Janowski, S. Małkowski, S. Michalski, J. Zawadzki (ok. 1920)