Kurt Waldheim
Kurt Waldheim (1973) | |
Pełne imię i nazwisko | Kurt Josef Waldheim |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | 21 grudnia 1918 |
Data i miejsce śmierci | 14 czerwca 2007 |
Prezydent Austrii | |
Okres | od 8 lipca 1986 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Sekretarz generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych | |
Okres | od 1 stycznia 1972 |
Poprzednik | |
Następca | |
Odznaczenia | |
Kurt Josef Waldheim ([ˈkʊɐ̯t ˈvaldhaɪm]; ur. 21 grudnia 1918 w St. Andrä-Wördern, zm. 14 czerwca 2007 w Wiedniu[1]) – austriacki polityk i dyplomata, od 1968 do 1970 minister spraw zagranicznych, sekretarz generalny ONZ w latach 1972–1981, prezydent Austrii w latach 1986–1992.
Życiorys
Pochodził z rodziny o czeskich korzeniach, noszącej nazwisko Watzlawick. Jego ojciec pracował jako inspektor w administracji oświatowej[2]. Kurt Waldheim studiował prawo na Uniwersytecie Wiedeńskim (doktoryzował się w 1944), ukończył również Akademię Dyplomatyczną w Wiedniu[3].
W 1938 po aneksji Austrii przez Niemcy dołączył do NSDStB, związanej z NSDAP organizacji studenckiej[2]. Został też członkiem SA[4]. W trakcie II wojny światowej był żołnierzem Wehrmachtu, w tym oficerem wywiadu. Służył od 1941 w czasie ataku na Związek Radziecki, a w następnych latach na Bałkanach, wchodził m.in. w skład sztabu generała Alexandra Löhra, straconego po wojnie za popełnione zbrodnie. Do drugiej połowy lat 80. związki Kurta Waldheima z organizacjami nazistowskimi i jego kariera wojskowa nie były publicznie znane[2][5].
W 1945 dołączył do austriackiej służby dyplomatycznej. Był m.in. pierwszym sekretarzem w przedstawicielstwie Austrii we Francji (1948–1951) oraz dyrektorem departamentu kadr w resorcie (1951–1955). W 1955 został szefem misji dyplomatycznej Austrii przy ONZ, od 1956 do 1960 kierował placówką dyplomatyczną w Kanadzie (najpierw jako minister pełnomocny, następnie w randze ambasadora). Powrócił do MSZ, gdzie stał na czele jednego z departamentów, a następnie był dyrektorem generalnym do spraw politycznych. W latach 1964–1968 i 1970–1971 zajmował stanowisko stałego przedstawiciela Austrii przy ONZ w Nowym Jorku. Od stycznia 1968 do kwietnia 1970 sprawował urząd ministra spraw zagranicznych w rządzie Josefa Klausa[1][3].
W 1971 z rekomendacji Austriackiej Partii Ludowej kandydował w wyborach prezydenckich, otrzymał 47,2% głosów, przegrywając z Franzem Jonasem[6]. 1 stycznia 1972 objął stanowisko sekretarza generalnego ONZ, które zajmował do 31 grudnia 1981[7]. W 1979, ogłoszonym przez ONZ Międzynarodowym Rokiem Dziecka, nadał polskiemu Orderowi Uśmiechu rangę międzynarodową[8]. W latach 1982–1984 wykładał na Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie[1].
W 1986 ponownie był kandydatem ludowców w wyborach prezydenckich. W pierwszej turze głosowania dostał 49,6% głosów. W drugiej otrzymał 53,9% głosów, wygrywając z Kurtem Steyrerem[9]. W marcu tegoż roku, jeszcze przed wyborami, ujawniono fakt przynależności Kurta Waldheima do NSDStB i SA, a także jego służbę na Bałkanach pod dowództwem Alexandra Löhra. Sam polityk w swojej biografii ukrywał te fakty, wskazując tylko na służbę w okolicach Triestu pod koniec wojny[5]. Upublicznienie tych informacji wywołało liczne kontrowersje i dyskusje. Wskazywano, że musiał wiedzieć o różnych zbrodniach wojennych, w tym deportacjach greckich Żydów czy masakrach na terenie Jugosławii[2][4]. Wyrażano przypuszczenia, że sam również mógł brać udział w zbrodniach wojennych. Już po wyborach kanclerz Franz Vranitzky powołał międzynarodową komisję, która nie znalazła dowodów jego udziału w zbrodniach wojennych[2][4].
Kurt Waldheim urząd prezydenta objął w lipcu 1986[1]. Ujawnienie jego przeszłości spowodowało, że był traktowany jako persona non grata w większości państw. W konsekwencji w czasie swojej prezydentury jako głowa państwa oficjalnie odwiedził tylko kraje arabskie oraz Watykan[4][10]. W 1992 nie ubiegał się o reelekcję, kończąc urzędowanie w lipcu tegoż roku[1].
Został wyróżniony m.in. tytułem doktora honoris causa przez Uniwersytet Warszawski (1977)[11]. Był kawalerem Orderu Uśmiechu[12].
Pochowany w krypcie prezydenckiej na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu. W pośmiertnie opublikowanym liście wyraził żal z powodu tak późnego jednoznacznego odniesienia się do nazistowskich zbrodni wojennych[10].
Życie prywatne
Był żonaty z Elisabeth Waldheim[2], miał troje dzieci[3].
Przypisy
- ↑ a b c d e Profil na stronie Parlamentu Austrii (niem.). [dostęp 2020-02-26].
- ↑ a b c d e f Kurt Waldheim was Secretary-General of the UN for 10 years (ang.). telegraph.co.uk, 15 czerwca 2007. [dostęp 2020-02-26].
- ↑ a b c Kurt Waldheim (Austria) (ang.). un.org. [dostęp 2020-02-26].
- ↑ a b c d Kurt Waldheim (1918–2007) (ang.). wsws.org, 21 czerwca 2007. [dostęp 2020-02-26].
- ↑ a b Medien: Die Geschichte einer Recherche (niem.). profil.at, 18 marca 2006. [dostęp 2020-02-26].
- ↑ Die Wahl des Bundespräsidenten am 25. April 1971. (niem.). bmi.gv.at. [dostęp 2020-02-26].
- ↑ Leaders of United Nations Organization (UNO) (ang.). zarate.eu. [dostęp 2020-02-26].
- ↑ Historia. orderusmiechu.pl. [dostęp 2020-02-26].
- ↑ Die Wahl des Bundespräsidenten am 4. Mai und 8. Juni 1986. (niem.). bmi.gv.at. [dostęp 2020-02-26].
- ↑ a b Waldheim, ex-UN leader and Nazi, buried in Austria (ang.). reuters.com, 23 czerwca 2007. [dostęp 2020-02-26].
- ↑ Doktoraty HC. uw.edu.pl. [dostęp 2020-02-26].
- ↑ Waldheim Kurt (ang.). orderusmiechu.pl. [dostęp 2020-02-26].
Bibliografia
- The Waldheim Report Submitted February 8, 1988 to Federal Chancellor Dr. Franz Vranitzky by the International Commission of Historians. Kopenhaga: Museum Tusculanum Press, 1993. ISBN 87-7289-206-4. [dostęp 2020-02-26]. (ang.)
Linki zewnętrzne
- Waldheim, Kurt Josef (ang.). tracesofwar.com. [dostęp 2021-10-01].
- ISNI: 0000 0001 1451 414X
- VIAF: 89613090
- LCCN: n79063069
- GND: 118771000
- NDL: 00460019
- LIBRIS: pm136zc71k85511
- BnF: 11928798p
- SUDOC: 027191818
- NLA: 35586962
- NKC: jn20040202024
- BNE: XX1156698
- NTA: 071910913
- BIBSYS: 90260798
- Open Library: OL4762225A
- PLWABN: 9810629065605606, 9810606128405606
- NUKAT: n97009934
- J9U: 987007280419105171
- NSK: 000325729
- CONOR: 20179811
- LIH: LNB:V*358400;=BG
- WorldCat: lccn-n79063069
Media użyte na tej stronie
Baretka: Order Uśmiechu.
Coat of arms of Austria: Coat of arms of Austria, depicting the black eagle. (Not official Version with several mistakes in colours, dimensions and other.)
Kurt Waldheim's signature.
State flag of Austria in the Version of Dr. Peter Diem as of attachment 2 austrian Statute about coat of arms etc. (“Wappengesetz”), but the coat of arms in the heraldic colours black-red-yellow.
Autor: Katharina Liebert, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pronunciation of "Kurt Waldheim" in Austrian German. Female voice. Speaker from Vienna, Austria.
Autor: Basch, Fritz, Licencja: CC BY-SA 3.0 nl
Dr. Kurt Waldheim (UNO ambassadeur Oostenrijk) voorgedragen als secretaris-generaal VN, Waldheim achter bureau