Kutry rakietowe typu Helsinki

Kutry rakietowe typu Helsinki

„Oulu” w 2006 r.
Kraj budowy	Finlandia
Użytkownicy	Finlandia  Chorwacja
Stocznia	Wärtsilä, Helsinki
Wejście do służby	1981-1986
Zbudowane okręty	4
Okręty w służbie	2
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 250 ton pełna: 280 t
Długość	całkowita: 45 metrów
Szerokość	8,9 m
Zanurzenie	3 m
Napęd	3 silniki wysokoprężne MTU o łącznej mocy 10 230 KM 3 śruby
Prędkość	30 węzłów
Załoga	30
Uzbrojenie	8 wyrzutni pocisków rakietowych RBS-15SF (4 x II) 1 armata Bofors kal. 57 mm 4 działka plot. Sako kal. 23 mm (2 x II) 2 zrzutnie bg

Kutry rakietowe typu Helsinki – fińskie kutry rakietowe z lat 80. XX wieku. W latach 1980–1986 w stoczni Wärtsilä w Helsinkach zbudowano cztery jednostki tego typu, które weszły do służby w Fińskiej Marynarce Wojennej w latach 1981–1986. Dwie pierwsze jednostki („Helsinki” i „Turku”) zostały skreślone z listy floty w 2002 roku, zaś dwie pozostałe („Oulu” i „Kotka”) zostały w 2008 roku sprzedane Chorwacji, gdzie służą odpowiednio pod nazwami „Vukovar” i „Dubrovnik” (stan na 2020 rok).

Projekt i budowa

Projekt jednostek typu Helsinki powstał w Finlandii w 2. połowie lat 70. w celu stworzenia nowoczesnych i silnie uzbrojonych okrętów patrolowych, o znacznie lepszych parametrach od eksploatowanych ówcześnie radzieckich kutrów rakietowych projektu 205^[1]. Konstruktorzy stoczni Wärtsilä i specjaliści z Marynarki wzięli też pod uwagę doświadczenia płynące z eksploatacji pierwszego rodzimego kutra rakietowego – „Isku”^[1]. Jednostka prototypowa – „Helsinki” przeszła wiele prób i doświadczeń, które doprowadziły do wprowadzenia ulepszeń do projektu jeszcze przed budową kolejnych okrętów tego typu^[2]. Zmiany konstrukcyjne objęły m.in. zastosowanie innych śrub napędowych, przesunięcie sterów, modyfikację głównego stanowiska dowodzenia (GSD) i instalacji elektrycznej oraz montaż stępek przechyłowych^[2].

Okręty typu Helsinki zostały zamówione w stoczni Wärtsilä w Helsinkach w 1978 roku (prototyp) i w 1983 roku (kolejne trzy jednostki)^[3][4]. Zwodowano je i ukończono w latach 1980–1986^[5].

Dane taktyczno-techniczne

Okręty są kutrami rakietowymi o długości całkowitej 45 metrów, szerokości 8,9 metra i zanurzeniu 3 metry^[2][6][a]. Gładkopokładowe kadłuby jednostek oraz nadbudówki zostały wykonane ze stopu aluminium^[7]. Wyporność standardowa wynosi 250 ton, zaś pełna 280 ton^[2][8][b]. Siłownię okrętów stanowią trzy silniki wysokoprężne MTU 16V538 TB92 o łącznej mocy 10 230 KM, napędzające poprzez wały napędowe trzy śruby^[6][9][c]. Maksymalna prędkość jednostek wynosi 30 węzłów^[6][10][d].

Główne uzbrojenie okrętów stanowią cztery podwójne wyrzutnie przeciwokrętowych pocisków rakietowych RBS-15SF produkcji szwedzkiej, umieszczone w części rufowej^[10][11]. Pocisk rozwija prędkość 0,8 Ma, masa głowicy bojowej wynosi 150 kg, zaś maksymalny zasięg sięga 70 km^[6]. Na dziobie w wieży znajduje się pojedyncza armata uniwersalna Bofors kalibru 57 mm Mark 1 L/70^[6][11]. Masa naboju wynosi 2,4 kg, donośność sięga 17 000 metrów, a szybkostrzelność teoretyczna 200 strz./min^[6][9]. W tylnej części nadbudówki znajdują się dwie podstawy, na których są zainstalowane podwójne stanowiska działek plot. Sako kal. 23 mm L/87 (licencyjna radziecka ZU-23-2)^[5][10].

Broń przeciwpodwodną stanowią dwie rufowe zrzutnie bomb głębinowych^[2][9].

Wyposażenie radioelektroniczne obejmuje m.in. radar nawigacyjny Raytheon ARPA, radar wykrywania celów 9GA 208, radar kontroli ognia 9LV 225, optoelektroniczny system kierowania ogniem Saab EOS 400 i sonar Simrad Marine SS 304^[6][8]. Na pokładzie umieszczono też wyrzutnię pocisków zakłóceń pasywnych Philips Philax, a po obu stronach wieży Boforsa zainstalowano dwie trójprowadnicowe wyrzutnie pocisków oświetlających kal. 103 mm^[6][10].

Załoga pojedynczego okrętu składa się z 30 oficerów, podoficerów i marynarzy^[2][11].

Służba

Wycofane ze służby „Turku” i „Helsinki” w 2006 r.

„Vukovar” (RTOP-41) w 2011 r.

Merivoimat

Okręty typu Helsinki zostały sukcesywnie wcielane do służby w Fińskiej Marynarce Wojennej, co miało miejsce w latach 1981–1986^[4]. Kutry otrzymały numery burtowe 60–63^[4][6]. W latach 90. na okrętach zainstalowano konsole w bojowym centrum informacyjnym (BCI), przygotowano miejsce na rufie do instalacji dodatkowego holowanego sonaru Finnyards Sonac/PTA (zamiast jednej z wyrzutni rakiet RBS-15) i zamontowano ulepszone działka plot. Sako kal. 23 mm^[12]. Na początku XXI wieku dostosowano podstawy działek plot. Sako do zamiennej instalacji wyrzutni rakiet plot. Mistral (podobnie jak na nowszych okrętach typu Rauma)^[6][10].

Kutry typu Helsinki wchodziły w skład 6. Dywizjonu Ścigaczy (6. Ohjuslaivueeseen), bazując w Pansio (Turku)^[12]. Dwa okręty („Helsinki” i „Turku”) wycofano ze służby w 2002 roku i poddano „kanibalizacji”, pozyskując części zamienne dla pozostałych jednostek^[12][e]. W 2005 roku wycofano ze służby i poddano konserwacji „Oulu”, zaś w 2007 roku skreślono z listy floty kuter „Kotka”^[12][13].

Hrvatska ratna mornarica

W czerwcu 2008 roku firma Patria uzyskała zgodę rządu na sprzedaż „Oulu” i „Kotki” do Chorwacji^[12]. Kontrakt podpisano 16 lipca w Zagrzebiu, zaś 13 października w Turku odbyła się uroczystość przekazania okrętów^[12][13]. 16 października obie jednostki trafiły na pokład statku do przewozu ładunków wielkogabarytowych „Grietje” i zostały przewiezione do Szybeniku, gdzie poddano je remontowi stoczniowemu^[12][13]. Łączny koszt pozyskania, transportu i remontu dwóch kutrów wyniósł ok. 10 mln euro^[13]. 26 stycznia 2009 roku w bazie morskiej Lora koło Splitu odbyła się uroczystość wcielenia „Oulu” i „Kotki” w skład Chorwackiej Marynarki Wojennej odpowiednio pod nazwami „Vukovar” (RTOP-41) i „Dubrovnik” (RTOP-42)^[12].

Okręty nadal służą w chorwackiej flocie (stan na 2020 rok)^[14].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Ivan Gogin: VUKOVAR fast attack craft (missile) (1985-1986/2008) (ang.). Navypedia. [dostęp 2022-07-27].
• Tomasz Grotnik. Helsinki popłynęły do Chorwacji. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 12, 2008. Magnum-X. ISSN 1230-1655. 
• Tomasz Grotnik. Ścigacze rakietowe typu Helsinki - historia trwa. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 7-8 (91), 2009. Magnum-X. ISSN 1426-529X. 
• Keith Faulkner: Jane’s Okręty Wojenne Przewodnik Encyklopedyczny. Poznań: Zysk i S-ka, 2004. ISBN 83-7298-588-X.
• Robert Gardiner, Stephen Chumbley: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947-1995. Annapolis: Naval Institute Press, 1996. ISBN 1-55750-132-7. (ang.)
• John E. Moore (red.): Jane’s Fighting Ships 1984-85. London: Jane’s Publishing Company Ltd, 1985. ISBN 0-7106-0795-4. (ang.)
• Stephen Saunders (red.): Jane’s Fighting Ships 2004-2005. London: Jane’s Information Group Ltd, 2004. ISBN 0-7106-2623-1. (ang.)
• Stephen Saunders (red.): Jane’s Fighting Ships 2009-2010. London: Jane’s Information Group Ltd, 2009. ISBN 0-7106-2888-9. (ang.)
• Richard Sharpe (red.): Jane’s Fighting Ships 1989-90. London: Jane’s Defence Data, 1989. ISBN 0-7106-0886-1. (ang.)