Kuty (województwo warmińsko-mazurskie)

Kuty
wieś
Ilustracja
Kościół bł. Maksymiliana Kolbego
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

węgorzewski

Gmina

Pozezdrze

Wysokość

133 m n.p.m.

Liczba ludności (2022)

144[1]

Strefa numeracyjna

87

Kod pocztowy

11-610[2]

Tablice rejestracyjne

NWE

SIMC

0765228

Położenie na mapie gminy Pozezdrze
Mapa konturowa gminy Pozezdrze, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Kuty”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Kuty”
Położenie na mapie powiatu węgorzewskiego
Mapa konturowa powiatu węgorzewskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Kuty”
Ziemia54°10′18″N 21°56′15″E/54,171667 21,937500

Kuty (niem. Kutten, litw. Kutai) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie węgorzewskim, w gminie Pozezdrze, na Mazurach. Leży nad jeziorem Czarna Kuta[3].

Do 1954 roku siedziba gminy Kuty. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kuty.

Historia

(c) Bundesarchiv, B 145 Bild-P017323 / Frankl, A. / CC-BY-SA 3.0
Aleja w Kutach w 1930

Wieś powstała w 1550, a dokument lokacyjny spisano 10 lipca 1553. Kuty lokowane były na pięćdziesięciu włókach, które zasiedlone były w 1560. W 1581 proboszczem luterańskim w Kutach był Mateusz Myślenta. Myślenta był absolwentem Albertyny w Królewcu. Wcześniej współpracował z Radziwiłłami, a później jako dworzanin króla Stefana Batorego załatwiał różne misje dyplomatyczne w Europie. Od 1597 był właścicielem pobliskiego majątku Gąsewo. Żoną Mateusza Myślenty była Eufrozyna z Wiercińskich. Z tego związku urodził się w 1588 Celestyn Myślenta, polski teolog luterański i orientalista, wieloletni rektor Uniwersytetu w Królewcu. W latach 1772-1780 rektorem szkoły luterańskiej w Kutach był Michał Pogorzelski (1737-1798), który później został proboszczem w Kalinowie. W 1774 na terenie parafii mieszkało 1482 Polaków i 90 Niemców. W 1885 w Kutach mieszkało 409 osób, a w 1939 413 osób.

Szkoła podstawowa w Kutach

Od 18 listopada 1945 Kuty były siedzibą gminy, do której należało 7 wsi sołeckich. W roku 1954 Kuty były siedzibą gromady. W 1967 r. przewodniczącym GRN w Kutach był Antoni Kossakowski. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Kościół

Pierwsza wzmianka o kościele w Kutach pochodzi z 1567. Parafia luterańska obejmowała wsie: Brożówkę, Gębałkę, Grodzisko, Jakunówko, Piłaki Wielkie, Przerwanki, Przytuły, Stręgielek i Żabinki. Kościół zniszczony został w II poł. XVII w., a odbudowano go w 1887. Kościół został spalony w 1945.

Kościół pw. Błogosławionego Maksymiliana Kolbego odbudowany został w latach 70. XX w. Po remoncie odnowiona świątynia odzyskała dawną krasę. W kościele znajduje się gotycki krucyfiks z XV w. i barokowa rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem.

Przypisy

  1. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 645 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. Jerzy Waluga, Henryk Chmielewski, Wielkie Jeziora Mazurskie. Północ, Olsztyn: Instytut Rybactwa Śródlądowego, 1999 (Przewodniki wędkarskie; 6), ISBN 83-87506-16-8, OCLC 749533945.

Bibliografia

  • "Węgorzewo z dziejów miasta i powiatu", wyd. "Pojezierze", Olsztyn, 1968.
  • Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 207

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Warmian-Masurian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.52 N
  • S: 53.07 N
  • W: 19.05 E
  • E: 22.95 E
Bundesarchiv B 145 Bild-P017323, Ostpreußen, Landschaft bei Kutten.jpg
(c) Bundesarchiv, B 145 Bild-P017323 / Frankl, A. / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
Masurische Landschaft bei Kutten, Kreis Angerburg
Węgorzewo County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Węgorzewo County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 54.35 N
  • S: 54.06 N
  • W: 21.51 E
  • E: 22.05 E
Kuty Kościół 001.JPG
Kuty - dawny kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki kościół parafialny p.w. św. Maksymiliana Marii Kolbego, 1586, 1973-1974