Kwaczała

Artykuł

50°4′15″N 19°30′17″E

- błąd

39 m

WD

50°4'14.9"N, 19°30'16.9"E, 50°3'50.69"N, 19°29'31.74"E

- błąd

14 m

Odległość

0 m

Kwaczała
wieś
Ilustracja
Kościół w Kwaczale
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

chrzanowski

Gmina

Alwernia

Liczba ludności (2022)

1777[1]

Strefa numeracyjna

12

Kod pocztowy

32-566[2]

Tablice rejestracyjne

KCH

SIMC

0314543

Położenie na mapie gminy Alwernia
Mapa konturowa gminy Alwernia, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kwaczała”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Kwaczała”
Położenie na mapie powiatu chrzanowskiego
Mapa konturowa powiatu chrzanowskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Kwaczała”
Ziemia50°04′15″N 19°30′17″E/50,070833 19,504722
Strona internetowa
Skamieniala araukaria z Kwaczały

Kwaczała – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie chrzanowskim, w gminie Alwernia[3][4], nad potokiem Kwaczałka. Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 780 Kraków – Chełm Śląski.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Kwaczała[3][4]
SIMCNazwaRodzaj
0314550Kamionka Dużaczęść wsi
0314566Kamionka Małaczęść wsi
0314572Łazekczęść wsi
0314589Piasekczęść wsi
0314610Płoszczańprzysiółek
0314595Simotaczęść wsi

Historia

Miejscowość ma metrykę średniowieczną i po raz pierwszy notowana jest w XIV wieku w niedatowanym dokumencie biskupa krakowskiego Bodzantego (1290–1366) wymieniającego ją jako włość należącą do biskupstwa[5].

Pierwsze odkrycia archeologiczne we wsi i okolicy przeprowadzone zostały w XIX wieku ujawniając wczesne ślady osadnictwa. Warszawski tygodnik Kłosy opisał je w artykule poświęconym odkopanemu cmentarzysku, które badali polscy archeolodzy Adam Honory Kirkor oraz Izydor Kopernicki[6].

W 1581 Kwaczała została wymieniona w historycznych dokumentach podatkowych. Była wówczas wsią biskupstwa krakowskiego leżącą w powiecie proszowickim w województwie krakowskim w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Znajdowało się w niej wtedy 20 łanów, 2 zagrodników, 1 zagrodnik bez roli, 8 komorników, 6 komorników bez bydła, 1 chałupnik oraz karczma[5][7].

W XIX-wiecznym Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego miejscowość dwukrotnie wymieniona została jako Kwaczała, wieś leząca w powiecie chrzanowskim. W 1884 mieszkało w niej 1669 mieszkańców wyznania rzymskokatolickiego. Największą posiadłość we wsi 232 mórg roli, 411 mórg lasu posiadała Julia Patelska. Inne posiadłości liczyły w sumie 1198 mórg roli, 129 łąk i ogrodów oraz 385 mórg pastwisk. Ludność miejscowa zajmowała się oprócz rolnictwa także koszykarstwem, garncarstwem oraz wyrobem kapeluszy słomkowych[6].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kwaczała. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

Parafia św. Stanisława Kostki w Kwaczale została utworzona w 1983 roku. Kościół został poświęcony w 1988, konsekrowany 29 października 2005 przez abpa Stanisława Dziwisza.

Osobliwością Kwaczały są głębokie wąwozy wycięte w arkozie kwaczalskiej, w której spotyka się duże skrzemieniałe pnie drzew szpilkowych – araukarytów). Uważa się, że arkoza powstała w warunkach lądowych w stefanie (karbon górny).

Sport

We wsi działa miejscowy klub piłkarski Unia Kwaczała. Drużyna seniorów spadła z ligi okręgowej do A-klasy, natomiast juniorzy młodsi grają w Chrzanowskim Podokręgu Piłki Nożnej. W sezonie 2004/2005 zespół awansował z A-klasy do ligi okręgowej.

Szkoła

Pierwsza szkoła w Kwaczale istniała od 1830 roku. W 1869 r. Józef Patelski ufundował sztandar dla szkoły. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego odnotowuje istnienie we wsi dwuklasowej szkoły ludowej pod koniec XIX wieku[6].

W 1934 r. w budynku starej szkoły został założony prąd, natomiast w 1936 został on założony w nowej szkole wybudowanej w 1911, w 1962 została ona przebudowana. Znaczna przebudowa miała miejsce w latach 1990–1997. Wtedy dobudowano część dydaktyczną, część socjalną oraz salę gimnastyczną. W budynku mieści się szkoła podstawowa oraz gimnazjum, do którego dojeżdża młodzież z Okleśnej, Źródeł, Mirowa oraz Podłęża.

Osoby związane z Kwaczałą

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 637 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09]. 
  4. ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  5. ↑ a b Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. XV, hasło "Kwaczała". nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1902. s. 206. [dostęp 2019-06-29].
  6. ↑ a b c Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. V, hasło "Kwaczała". nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1883. s. 16. [dostęp 2019-06-29].
  7. ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 100.
  8. ↑ Ryszard Kowalski. odznaczeni-kwis.ipn.gov.pl. [dostęp 2021-12-21].

Bibliografia

  • Franciszek Ciura: Kwaczała - wieś w powiecie chrzanowskim. Zarys dziejów i etnografii. Kraków: 2005. ISBN 83-914795-9-5.

Linki zewnętrzne

Gmina Alwernia
Siedziba gminy
Wsie
Integralne
części wsi

Herb gminy Alwernia

Media użyte na tej stronie

Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Kwaczala skamieniala araukaria.jpg
Kwaczalska skamieniała araukaria.
Kwaczała.JPG
Autor: Piotr Tadeusz, Licencja: CC BY 3.0
Widok na kościół w Kwaczale