Kwadratnik trzcinowy

Kwadratnik trzcinowy

Tetragnatha extensa
(Linnaeus, 1758)
(c) Andreas Eichler, CC BY-SA 4.0 Samica w sieci
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	pajęczaki
Rząd	pająki
Podrząd	Opisthothelae
Rodzina	kwadratnikowate
Podrodzina	Tetragnathinae
Rodzaj	Tetragnatha
Gatunek	Tetragnatha extensa
Synonimy Aranea extensa Linnaeus, 1758 Aranea solandri Scopoli, 1763 Aranea mouffeti Scopoli, 1763 Tetragnatha rubra Risso, 1826 Tetragnatha gibba C. L. Koch, 1837 Tetragnatha chrysochlora Walckenaer, 1841 Tetragnatha fluviatilis Keyserling, 1865 Tetragnatha nowickii L. Koch, 1870 Tetragnatha groenlandica Thorell, 1872 Tetragnatha arundinis Bremi-Wolff, in Pavesi, 1884 (nomen nudum) Tetragnatha solandri Scopoli, 1763 Tetragnatha extensa maderiana Schenkel, 1938 Tetragnatha manitoba Chamberlin & Ivie, 1942 Tetragnatha rusticana Chickering, 1959 Tetragnatha potanini Schenkel, 1963 Tetragnatha maderiana Schenkel, 1938

Kwadratnik trzcinowy^[1] (Tetragnatha extensa) – gatunek pająka z rodziny kwadratnikowatych i podrodziny Tetragnathinae. Pospolity w Palearktyce i Ameryce Północnej. Występuje na nadwodnej roślinności.

Taksonomia

Samiec

Widok boczny prosomy samca wraz z lewym nogogłaszczkiem i szczękoczułkiem. Ryc. aut. J.H. Emertona

Samica na roślinie

(c) James Lindsey at Ecology of Commanster, CC BY-SA 3.0

Parka

Gatunek ten został po raz pierwszy opisany w 1758 roku przez Karola Linneusza w 10. wydaniu Systema Naturae jako Aranea extensa^[2]. Antoine Risso jako pierwszy opisał go w rodzaju Tetragnatha jako T. rubra w 1826 roku^[3]. Pod obecną kombinacją pojawił się po raz pierwszy w 1833 roku za sprawą Carla Jakoba Sundevalla^[4][5]. Wyróżnia się w jego obrębie 4 podgatunki^[5]:

• Tetragnatha extensa brachygnatha Thorell, 1873
• Tetragnatha extensa extensa (Linnaeus, 1758)
• Tetragnatha extensa maracandica Charitonov, 1951
• Tetragnatha extensa pulchra Kulczyński, 1891

Opis

Samce osiągają od 4,4^[6] do 9 mm długości ciała^[7][8], zaś długość karapaksu u 21 zmierzonych okazów wynosiła od 1,99 do 2,9 mm, a szerokość od 1,23 do 2,07 mm^[6]. Samice osiągają od 5 do 12,2 mm długości ciała^[8], zaś długość karapaksu u 18 zmierzonych wynosiła od 2,51 do 3,22 mm, a szerokość od 1,57 do 2,21 mm^[6]. Ubarwienie karapaksu samca jest żółtawobrązowe, a samicy jasnożółtawobrązowe^[6][8]. Oczy par bocznych są od siebie tak samo odległe jak par środkowych^[6]. Szczękoczułki są żółtawobrązowe^[8], u samca bardzo długie, silnie rozbieżne, o nierównomiernie rozwidlonych apofizach, zaopatrzone w bardzo duży ząb głowowy i mniejsze zęby wiodące. Pazury jadowe są brązowe i lekko zakrzywione. Warga dolna jest szersza niż długa^[6]. Sternum jest ciemnobrązowe do czarnego z trójkątnym lub V-kształtnym znakiem żółtawobrązowego lub żółtego koloru^[6][8]. Odnóża są długie, smukłe, żółtawobrązowe^[6][8], niekiedy z wąsko przyciemnionymi odsiebnymi częściami członów^[8]. Opistosoma (odwłok) jest wydłużona, z wierzchu z zielonkawożółtymi, zielonkawymi, brązowawymi i/lub czarnymi paskami, po bokach – srebrzysta, ciemniejsza, czasem z ciemnobrązowymi, jasno nakrapianymi przepaskami, zaś od spodu – szarawa z białawym nakrapianiem i ciemnobrązowym do czarnego pasem środkowym, obwarowanym parą srebrzystobiałych przepasek^[6][8].

Samiec ma nogogłaszczki z wolnym paracymbium, pośrodku zaopatrzonym w mały płatek grzbietowy. Aparat kopulacyjny ma wolny embolus o nasadowej połowie wstążkowatej, a dalszej połowie wąskiej, oraz konduktor z trzema zakładkami – ma on hełmiastą część wierzchołkową, zaopatrzoną w drobny, skomplikowanego kształtu szpic. U samicy przednie zbiorniki nasienne są owalne, boczne – duże, a środkowe – rozszerzone ku tyłowi^[6].

Biologia i występowanie

Pająk bardzo pospolity i szeroko rozpowszechniony. Znany z całej Europy^[8], w tym z Polski^[9]. Na wschód sięga przez Turcję, Kaukaz, Irak, syberyjską i dalekowschodnią Rosję po Koreę, Japonię i Chiny. Ponadto występuje w kontynentalnej Ameryce Północnej oraz na Grenlandii^[8][5].

Zasiedla pobrzeża strumieni, rowów, rozlewisk i innych wód słodkich^[6], a także tereny bagienne^[7] i widne lasy sosnowe^[6], ale zawsze w pobliżu wody^[8]. Przebywa na trzcinach, turzycach, sitach i innej niskiej roślinności nadwodnej^[6][7]. Tam też konstruuje delikatne, koliste sieci łowne o otwartych pępkach, 12–20 promieniach, szeroko rozstawionych spiralach i pozbawione nici sygnałowych^[6][7]. W sieci przebywa często, zwłaszcza nocą. Zaniepokojone osobniki uciekają jednak na rośliny, gdzie rozciągają swe odnóża wzdłuż liści lub źdźbeł, co stanowi dobry kamuflaż^[7].

Osobniki dorosłe są aktywne od marca do listopada^[8] (na północy Europy od maja do października^[6]). Dojrzałość osiągają latem^[7]. Samica wytwarza kokon jajowy barwy szarawej z czarnymi kępkami, długości około 5 mm i szerokości około 3,5 mm^[6]. Kokon przyczepiany jest do liści lub łodyg, gdzie maskuje się przypominając ptasie odchody^[7]. W kokonie zwykle jest od 40 do 50 żółtawobiałej barwy jaj, choć ich liczba może być czasem znacznie większa^[6].

Przypisy