Kwarcyt

Kwarcyt osadowy, górny kambr, kopalnia Wiśniówka Duża, woj. świętokrzyskie

Wychodnia kwarcytu ordowickiego w Utah

Kwarcyt – zwięzła skała, której dominującym składnikiem ziarnistym jest kwarc frakcji piaskowej, a spoiwem rekrystalizowana krzemionka^[1][2]. Kwarcyty charakteryzują się bardzo dużą twardością, spoistością i tym, że ziarna kwarcu nie są dostrzegalne makroskopowo (gołym okiem)^[1][2]. Kwarcyty mogą być osadowe (ortokwarcyty) lub metamorficzne (metakwarcyty)^[3].

Kwarcyty o genezie metamorficznej powstają na drodze metamorfizmu piaskowców kwarcowych (zbudowanych niemal wyłączne z ziaren kwarcu). Kwarcyty powstają już przy słabym metamorfizmie i przy silniejszym metamorfizmie (w mezozonie i katazonie) nie przechodzą w inny rodzaj skały^[4]. W Polsce metakwarcyty występują głównie w masywach metamorficznych Sudetów^[5].

Kwarcyty o genezie osadowej (ortokwarcyty) powstają na drodze silnej rekrystalizacji pierwotnego spoiwa krzemionkowego piasków lub piaskowców kwarcowych w trakcie diagenezy^[1][2]. Gdy rekrystalizacja spoiwa zaszła tylko częściowo, takie mniej twarde skały nazywa się piaskowcem kwarcytowym^[6].

Do kwarcytów osadowych należą górnokambryjskie kwarcyty Gór Świętokrzyskich (formacja piaskowców z Wiśniówki), tworzące główne partie Łysogór^[6] i tamtejsze gołoborza.

Złoża kwarcytu w Polsce

Kwarcyty bywają jasnoszare, szaroniebieskie, brązowe lub żółto-czerwone.

Kwarcyty są odporne na obróbkę mechaniczną, przewyższając granit.

Mają zastosowanie w przemyśle materiałów ogniotrwałych oraz jako tłuczeń w budownictwie drogowym^[1].

Przypisy

Bibliografia

• P.P. Roniewicz P.P., Skały okruchowe, [w:] W.W. Jaroszewski (red.), Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1986, ISBN 83-220-0180-0 .
• G.G. Niemczynow G.G., J.J. Burchart J.J., Mały słownik geologiczny, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1966 .