Kwas jodowy

Kwas jodowy
Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) podst. hydroksy-λ5-jodanodion addyt. hydroksydodioksydojod wodor. wodoro(dioksydojodan) Inne nazwy i oznaczenia półsyst. kwas jodowy Stocka kwas jodowy(V)
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	HIO3
Inne wzory	HOIO2
Masa molowa	175,91 g/mol
Wygląd	białe kryształy[1]
Identyfikacja
Numer CAS	7782-68-5
PubChem	24345
SMILES OI(=O)=O
InChI InChI=1S/HIO3/c2-1(3)4/h(H,2,3,4) ICIWUVCWSCSTAQ-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Gęstość 4,63 g/cm³[2]; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie 269 (20 °C) w innych rozpuszczalnikach metanol Temperatura topnienia 110 °C (rozkład)[2] Kwasowość (pKa) 0,75
Budowa Układ krystalograficzny rombowy[1]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Niebezpieczeństwo Zwroty H H272, H314 Zwroty P P220, P280, P305+P351+P338, P310 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła 0 3 1 OX
Podobne związki
Inne aniony	kwas chlorowy, kwas bromowy
Podobne związki	tlenowe kwasy jodu
Pochodne sole	jodany, np. jodan potasu, jodan sodu
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Kwas jodowy, HIO₃ – nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenowych kwasów jodu. Atomem centralnym kwasu jodowego jest jod na V stopniu utlenienia.

Otrzymywanie

Metody otrzymywania kwasu jodowego:

• rozpuszczenie pięciotlenku jodu w wodzie^[3]:

I
2O
5 + H
2O ⇄ 2HIO
3

• reakcja jodanu baru z kwasem siarkowym^[1]:

Ba(IO
3)
2 + H
2SO
4 → 2HIO
3 + BaSO
4↓

• utlenianie jodu, np.^[1]:

3I
2 + 10HNO
3 → 6HIO
3 + 10NO + 2H
2O

I
2 + 5H
2O
2 → 2HIO
3 + 4H
2O

I
2 + 5Cl
2 + 6H
2O → 2HIO
3 + 10HCl

Utlenianie można przeprowadzić też metodą elektrolityczną^[3].

Właściwości

Czysty kwas jodowy tworzy białe kryształy^[1], dobrze rozpuszczalne w wodzie^[2]. Jest stosunkowo słabym kwasem o pKa = 0,8^[1]. Jest silnym utleniaczem w kwasowym środowisku, przy czym redukuje się on do jodu (I
2), np.^[3][1]:

HIO
3 + 5HI → 3I
2 + 3H
2O

2HIO
3 + 5H
2S → I
2 + 6H
2O + 5S↓

lub jodków (I−
), np.^[3]:

IO−
3 + 3SO2−
3 → I−
+ 3SO2−
4

W specjalnych warunkach (bardzo niskie pH i wysokie stężenie jonu chlorkowego, np. w stężonym kwasie chlorowodorowym), kwas jodowy zostaje zredukowany do trichlorku jodu, ICl
3.

Jest to jeden z najbardziej stabilnych termicznie kwasów spośród oksokwasów fluorowców. Po podgrzaniu do 75 °C odwadnia się do kwasu pirojodowego, HI
3O
8 (HIO
3·I
2O
5), a w 200 °C do pięciotlenku jodu I
2O
5^[3], który przy dalszym ogrzewaniu (300 °C) rozkłada się do jodu i tlenu^[3]:

12HIO
3 → 4HI
3O
8 → 6I
2O
5 → 6I
2 + 15O
2

Zastosowanie

Kwas jodowy jest używany jako silny utleniacz, np. w miareczkowaniu redox, m.in. w jodometrii, gdzie wykorzystuje się go do generowania jodu z jodków^[1].

Przypisy