Kwilina

Kwilina
	wieś
	; Kapliczka św. Jana Nepomucena
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	włoszczowski
Gmina	Radków
Liczba ludności (2021)	236
Strefa numeracyjna	34
Kod pocztowy	29-135
Tablice rejestracyjne	TLW
SIMC	0144160
	Położenie na mapie gminy Radków Kwilina
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kwilina
	Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Kwilina
	Położenie na mapie powiatu włoszczowskiego Kwilina
	50°41′17″N 20°01′06″E/50,688056 20,018333

Kwilina – wieś sołecka^[4] w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie włoszczowskim, w gminie Radków^[3]^[5]. Leży nad rzeką Kwilinką.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.

Przez wieś przechodzi niebieska ścieżka rowerowa do Radkowa.

Historia

Rodowa wieś Kwilińskich herbu Lis, których wybitnym przedstawicielem był Mściwoj z Kwiliny w latach 1336-85 dziedzic wsi, a także latach 1368-85 Giebołtowa, w roku 1352 Książa Małego, Siedliszowic 1304-66 i Różnicy 1384-5, syn Mściwoja z Krzelowa wojewody sandomierskiego a latach 1331-40, łowczego krakowskiego, w latach 1347-63, podkomorzego krakowskiego a następnie w latach 1363-82, 1384 starosty bydgoskiego 1362-8, żonaty z Heleną (opis biograficzny B. Wyrozumska, Mściwoj z Kwiliny, PSB 22, s. 233-4)^[6]

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1239 r.

W roku 1239 Bolesław V Wstydliwy książę sandomierski z matką (Grzymislawą) poświadczają, że arcybiskup gnieźnieński Pełka dał swemu bratu stryjecznemu Piotrowi i jego synowi Mironowi wieś „Quilina” w zamian za ich wieś Kępino (w województwie sandomierskim), którą obecnie Pełka nadał klasztorowi cystersów w Sulejowie (w województwie sieradzkim)^[6].

Rycerski a później szlachecki ród Lisów posiadał Kwilinę przez długi czas.

W następnych latach dziedzicami Kwiliny byli między innymi: Jan z Kwiliny, Mikołaj z Kwiliny, Klemens z Kwiliny oraz Stanisław Kwiliński, syn Klemensa, który w 1520 roku sprzedał miejscowość Rzeszowskim.

Rzeszowscy zaprowadzili tu kalwinizm, który utrzymał się do końca XVII w. W posiadanie Kwiliny weszli także Rejowie, Ważyńscy, Michałowscy. Ci ostatni uczynili ośrodkiem swoich dóbr Słupię w powiecie jędrzejowskim. Po śmierci Józefa Michałowskiego miejscowość otrzymał jego syn, Feliks, który w roku 1764 odstąpił ją i inne majątki bratu Antoniemu, dziedzicowi wspomnianej Słupi^[6].

Po bezpotomnej śmierci brata w 1802 r. dobra odziedziczyła jego żona, Józefa, która w roku 1808 sprzedała je kuzynom Romanowi i Mariannie Michałowskim.
W 1827 r. Kwilina miała tylko 9 domów i 93 mieszkańców^[7].

W latach 80. XIX wieku Kwilina liczyła już 28 domów i 279 mieszkańców^[7].

Według spisu powszechnego z roku 1921 miejscowość Kwilina posiadała 43 domów i 268 mieszkańców^[8]

Ostatnimi właścicielami dworu w Kwilinie była rodzina Morstinów. W czasie II wojny światowej córki Jerzego i Cecyli z Morstinów (II voto Borkowskiej), Helena i Krystyna, działały w konspiracji.

Zabytki

dwór z końca XVIII wieku; przebudowany na przełomie XIX i XX wieku; po II wojnie światowej do 1989 r. pełnił funkcję szkoły podstawowej obecnie dwór jest własnością fundacji im. Marii Czackiej
park z ok. XVII wieku, przekomponowany w II połowie XIX wieku
kapliczka z XVII-wieczną figurą św. Jana Nepomucena

Etymologia nazwy

Nazwa wsi pochodzi od słowa kwilić, które w średniowieczu oznaczało lament, płacz żałosny albo głos lub szczerbiot ptasi. Nie wykluczone, że najpierw nazwano tak rzekę Kwilinkę, której nazwę przeniesiono w późniejszym czasie na miejscowość.

Obszar

Obszar wsi wynosi 477 ha, w tym:

grunty orne: 111 ha
użytki zielone: 21 ha
lasy: 305 ha
pozostałe: 40 ha

Poczet Dziedziców Kwiliny

ród Kwilińskich
- Mszczuj z Kwiliny
- Klemens z Kwiliny
- Jan z Kwiliny
- Mikołaj z Kwiliny
- Klemens z Kwiliny
- Stanisław z Kwiliny
ród Rzeszowskich
- Andrzej Rzeszowski
- Stanisław Rzeszowski
- Hieronim Rzeszowski
ród Rejów
- Martini Rej
ród Ważyńskich
- Krzysztof Ważyński
- Stanisław Ważyński
ród Michałowskich
- Józef Michałowski
- Feliks Michałowski
- Antoni Michałowski
- Józefina Michałowska
- Roman i Marianna Michałowscy
ród Morstinów
- Janusz Morstin i Cecylia Morstin z Morstinów (II voto Janowa Borkowska)
- Helena i Krystyna Morstin (siostry)

Przypisy

↑ Wieś Kwilina w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2022-10-03] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 638 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b GUS: TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-23].
↑ Gmina Radków: Jednostki pomocnicze gminy Radków. Urząd Gminy Radków. [dostęp 2015-04-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-04-23].
↑ ^a ^b ^c SHGZP ↓, s. 412.
↑ ^a ^b Kwilina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 33 .
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, t. Województwo kieleckie, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1924 [dostęp 2015-04-28] .

Bibliografia

SHGZP: Słownik historyczno geograficzny ziem polskich w średniowieczu. Instytut Historii PAN. [dostęp 2015-04-28].

Linki zewnętrzne

Kwilina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 33 .
Kwilina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 207 .
Kwilina – strona internetowa miejscowości. kossow.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-09)].

[pwl-1] Wieś Kwilina w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2022-10-03] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[poczta-2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 638 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-3] GUS: TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-23].

[bip-4] Gmina Radków: Jednostki pomocnicze gminy Radków. Urząd Gminy Radków. [dostęp 2015-04-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

[rma-5] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-04-23].

[CITEREFSHGZP412-6] SHGZP ↓, s. 412.

[SgKP-7] Kwilina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 33 .

[Spis-8] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, t. Województwo kieleckie, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1924 [dostęp 2015-04-28] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Wsie	Bałków Bieganów Brzeście Chycza Dzierzgów Kossów Krasów Kwilina Ojsławice Radków Skociszewy Sulików Świerków
Przysiołki wsi	Budki Cieszynie Górajek Laskowiec Lipie Na Górach Jeziorowych Nowiny Sadki Sosna Syberia Zastawie
Kolonie wsi	Dębnik Krasówek
Osada wsi	Pod Krasowem

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne