László Bárdossy

László Bárdossy

(c) Bundesarchiv, Bild 146-1984-018-35A / o.Ang. / CC-BY-SA 3.0
Pełne imię i nazwisko	László Bárdossy de Bárdos
Data i miejsce urodzenia	10 grudnia 1890 Szombathely
Data i miejsce śmierci	10 stycznia 1946 Budapeszt
Minister spraw zagranicznych
Okres	od 4 lutego 1941 do 7 marca 1942
Poprzednik	Pál Teleki
Następca	Ferenc Keresztes-Fischer
40. Premier Węgier[1]
Okres	od 3 kwietnia 1941 do 7 marca 1942
Poprzednik	Pál Teleki
Następca	Miklós Kállay

László Bárdossy de Bárdos (ur. 10 grudnia 1890 w Szombathely, zm. 10 stycznia 1946 w Budapeszcie) – węgierski dyplomata i polityk faszystowski.

Życiorys

Pochodził z rodziny urzędniczej. W 1912 ukończył prawo na uniwersytecie w Budapeszcie. Karierę urzędniczą rozpoczął w 1913, podejmując pracę w Ministerstwie Wyznań i Edukacji Narodowej. W 1922 przeszedł do Ministerstwa Spraw Zagranicznych. W tym samym roku został zastępcą kierownika, zaś w 1927 kierownikiem Departamentu Prasy MSZ. Od 1930 był radcą w poselwstwie węgierskim w Londynie. Od 1934 do 1941 pełnił urząd ambasadora w Bukareszcie (Rumunia). Po nagłym zgonie Istvana Csakyego w lutym 1941 mianowano go ministrem spraw zagranicznych, a gdy premier Pal Teleki popełnił samobójstwo, zastąpił go na stanowisku szefa rządu i zachował jednocześnie funkcję ministerialną. Był przekonany o tym, że hitlerowskie Niemcy odniosą zwycięstwo w II wojnie światowej, a jako zwolennik odzyskania dla Węgier Wojwodiny wyraził zgodę na przemarsz armii III Rzeszy przez obszary Węgier do Jugosławii^[2]. Kiedy ogłoszono niepodległość Chorwacji postanowił dołączyć do niemieckiej kampanii antyjugosławiańskiej, co uczynił 11 kwietnia 1941 w porozumieniu z regentem Miklosem Horthym^[2]. Dzięki temu posunięciu armia węgierska zaanektowała Wojwodinę. Po hitlerowskiej agresji na Związek Radziecki (22 czerwca 1941) zerwał stosunki dyplomatyczne z Moskwą i 4 dni później przekazał Radzie Ministrów do zatwierdzenia decyzję Horthyego o włączeniu się Węgier po stronie III Rzeszy do wojny przeciwko ZSRR, a następnego dnia ogłosił tę decyzję w parlamencie i nie prosił Zgromadzenia Narodowego o jej zaakceptowanie. Po japońskim ataku na Pearl Harbour (11 grudnia 1941) oznajmił, że Węgry są w stanie wojny z Wielką Brytanią i USA. Zrobił to bez zgody rządu i pod nieobecność Miklosa Horthyego, a na ten krok miały wpływ zarówno naciski ze strony Niemiec, jak i Włoch^[2].

W polityce wewnętrznej reprezentował skrajną prawicę nacjonalistyczną. W 1941 przyjęto tzw. trzecią ustawę antyżydowską, w której m.in. zabroniono zawierania małżeństw między Żydami a chrześcijanami i uznano stosunki seksualne między nimi za rasowe przestępstwo. Był odpowiedzialny za masowe deportacje ludności żydowskiej do obozów koncentracyjnych^[3]. W styczniu 1942 Laszlo Bardossy doprowadził do utworzenia i wysłania na front wschodni liczącej 200 000 żołnierzy 2 Armii węgierskiej i umożliwił wcielenie 20 000 Niemców węgierskich do Waffen SS. W 1943 2 Armia poniosła ogromne straty w łuku Donu. Co czwarty jej żołnierz poległ, zaś 28 000 znalazło się w radzieckiej niewoli. Przez swoją przesadną uległość wobec Niemców Bardossy stopniowo tracił swoje wpływy na arenie politycznej, a prozachodnie kręgi konserwatywne próbowały wymóc na Horthym zdymisjowanie premiera^[2]. Bardossy był przy tym skłócony z regentem w sprawie utworzenia rządu jego zastępcy i obsady tego stanowiska, na którym Horthy pragnął widzieć własnego syna. Admirał przeforsował ten plan w lutym 1942. 7 marca 1942 Bardossy utracił swój urząd, lecz jako czołowa postać skrajnej prawicy nie zaprzestał działalności politycznej. W 1942 objął kierownictwo radykalnej Zjednoczonej Chrześcijańskiej Ligi Narodowej, a w 1944 został posłem. Kiedy do władzy doszli strzałokrzyżowcy w październiku 1944 pozostał członkiem ich parlamentu z okręgu Sopron.

Pod koniec wojny w 1945 uciekł do Bawarii, lecz został aresztowany przez władze amerykańskie i w październiku tego roku przywieziony do Budapesztu. W listopadzie Sąd Ludowy w Budapeszcie skazał go jako zbrodniarza wojennego na powieszenie. Tuż przed egzekucją wyrok zmieniono na rozstrzelanie^[4].

Zobacz też

• Béla Imrédy
• Ferenc Szálasi
• Döme Sztójay

Przypisy

Bibliografia

• Janós Tischner, László Bárdossy w: Wojciech Roszkowski, Jan Kofman (red.), Słownik biograficzny Europy Środkowo-Wschodniej XX wieku, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2004, ISBN 83-88490-67-2, s. 75–76.