Lázaro Cárdenas del Río

Lázaro Cárdenas del Río
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

21 maja 1895
Jiquilpan, Michoacán

Data i miejsce śmierci

19 października 1970
Meksyk

Prezydent Meksyku
Okres

od 1 grudnia 1934
do 30 listopada 1940

Przynależność polityczna

Partia Narodowo-Rewolucyjna

Poprzednik

Abelardo L. Rodríguez

Następca

Manuel Ávila Camacho

Odznaczenia
Kollana Orderu Orła Azteków (Meksyk)
Międzynarodowa Stalinowska Nagroda Pokoju
Lázaro Cárdenas del Río, prezydent Meksyku w latach 1934-1940.

Lázaro Cárdenas del Río (ur. 21 maja 1895 w Jiquilpan, Michoacán, zm. 19 października 1970 w Meksyku) – meksykański polityk i prezydent tego kraju w latach 1934-1940.

Życiorys

Urodził się w rodzinie chłopskiej[1], zaliczanej do niższej klasy średniej[2]. Jego przodkowie mieli w większości indiańskie korzenie[3]. W wieku 16 lat przeżył śmierć ojca, od tego czasu objął opiekę nad siedmiorgiem rodzeństwa[2]. Po ukończeniu szkoły pracował jako poborca podatkowy. W czasie rewolucji meksykańskiej, gdy Victoriano Huerta obalił Francisco Maderę, Cárdenas przystąpił do armii rewolucyjnej pod dowództwem generała Guillermo García Aragonii. W przeciągu roku awansował do rangi kapitana. W trakcie podziału ruchu rewolucyjnego na frakcje, poparł Venustiano Carranzę. Siły Carranzy triumfowały w 1920 roku, dzięki czemu jeszcze w tym samym roku zyskał stopień generała. Karierę wojskową prowadził do 1929 roku[3]. W międzyczasie zajął się polityką. W 1928 roku został gubernatorem rodzinnego stanu Michoacán. Rok później wybrany został przewodniczącym rządzącej Partii Narodowo-Rewolucyjnej. W 1931 roku na okres sześciu tygodni objął ster ministerstwa spraw wewnętrznych, w 1933 z kolei przez pięć miesięcy sprawował funkcję ministra wojny i spraw morskich[3].

W 1934 roku został kandydatem Partii Narodowo-Rewolucyjnej na prezydenta[3]. Przed wyborami prowadził intensywną kampanię która przyczyniła się do zdobycia przez niego szerokiego poparcia pośród lokalnych liderów i zwykłych obywateli. W trakcie kampanii zapowiedział sześcioletni plan reform społeczno-gospodarczych. Po wyborczym zwycięstwie i objęciu władzy, musiał mierzyć się z byłym prezydentem Plutarco Elías Callesem który zachował ogromne wpływy w armii i administracji cywilnej. W ciągu pierwszego roku urzędowania Cárdenas skupił się na likwidacji wpływów Callesa i jego stronników, aż w końcu w 1936 roku pozbył się poprzednika - Calles został aresztowany a następnie wygnany do Stanów Zjednoczonych[3][4].

Jako prezydent Cárdenas wiele podróżował po kraju i rozmawiał z prostymi ludźmi (co było nowością), żył skromnie, dbał o rozszerzanie zakresu świadczeń społecznych oraz zwalczał korupcję[5]. W trakcie swoich rządów przeprowadził szereg reform (np. prawa dla kobiet[6]) inspirowanych poglądami socjalistycznymi[2]. W ramach pilotowanej przez niego reformy rolnej 750 000 chłopów[7] otrzymało 18 milionów hektarów ziemi oraz założone spółdzielnie rolnicze ejidos. Prezydentowi nie udało się co prawda włączyć do programu wywłaszczenia najbogatszych plantatorów, ziemie otrzymała jednak prawie jedna trzecia obywateli Meksyku[4]. Chłopi którzy skorzystali z rolnej zrzeszeni zostali w „Confederación Nacional de Campesinos” (Narodowa Federacja Rolników). W 1936 roku założył związek zawodowy „Confederación de Trabajadores Mexicanos” (Konfederacja Robotników Meksykańskich) na czele którego stanął działacz marksistowski Vincent Lombard Toledan. Związek ten stał się największym spośród działających w Meksyku[4][3].

Jednym z zadań prezydentury Cárdenasa było rozwiązanie problemu eksploatacji meksykańskich złóż ropy naftowej. Ogromne zasoby ropy znajdujące się w okolicach miasta Tampico w stanie Tamaulipas były eksploatowane przez amerykańskie koncerny naftowe i zaspokajały 20% zapotrzebowania USA na ten surowiec. Kiedy negocjacje w sprawie podniesienia płac pracownikom z tzw. „Meksykańskim Orłem” skupiającym największe koncerny w Meksyku (m.in. Shell, Standard Oil of New Jersey) nie przyniosły rezultatu, 18 marca 1938 roku prezydent Cárdenas podjął decyzję o nacjonalizacji wszystkich złóż ropy naftowej, które następnie oddał pod zarząd kierownictwa federacji związków zawodowych[6]. Bezpośrednim impulsem nacjonalizacji był strajk Konfederacji Robotników Meksykańskich zapoczątkowany w 1936 roku[4]. Choć za wywłaszczone mienie przewidziano rekompensaty, decyzja Cárdenasa wywołała sprzeciw rządów USA i Wielkiej Brytanii[4]. Negatywna postawa mocarstw wobec Meksyku zmieniła się wraz z wybuchem II wojny światowej, gdy zapotrzebowanie aliantów na ropę wzrosło[4]. Rok wcześniej jego rząd znacjonalizował tory kolejowe[3].

W 1938 roku zreorganizował partię rządzącą. Konwencja partyjna przemianowała ją na Partię Rewolucji Meksykańskiej i zreformowała jej struktury. Podzielił on partię na cztery sektory: robotniczy, chłopski, „ludowy” i „wojskowy”. Podstawę sektora robotniczego i chłopskiego stanowiły utworzone przez Cárdenasa związki zawodowe, sektor „ludowy” zrzeszał natomiast na klasę średnią. Ostatni z sektorów, „wojskowy”, skupiał armię i został zlikwidowany przez kolejne administracje[3].

W trakcie hiszpańskiej wojny domowej popierał republikanów[8] a po ich porażce w konflikcie, przyjął uchodźców republikańskich w liczbie od 20 do 40 tysięcy osób[9]. Z zaproponowanego przez Cárdenasa azylu politycznego w 1936 roku skorzystał Lew Trocki[6].

W wyborach prezydenckich w 1940 roku poparł generała Manuela Ávila Camacho a po jego sukcesie czasowo wycofał się z życia publicznego[6]. Do polityki powrócił po włączeniu się Meksyku do II wojny światowej w 1942 roku. W 1943 objął stanowisko ministra obrony które piastował do 1945, w ostatnim roku ministerialnej kadencji został naczelnym dowódcą armii meksykańskiej. Ponownie wycofał się z polityki pod koniec 1945 roku[3]. W kolejnych latach nie pełnił żadnych funkcji politycznych. Przez lata pozostawał symbolem meksykańskiej lewicy i głównym przeciwnikiem amerykańskich wpływów ekonomicznych i politycznych w Meksyku. W 1959 roku z sympatią przyjął rewolucję kubańską. W kolejnych latach od odejścia z życia publicznego, wspierał opozycyjne organizacje polityczne. Na początku lat 60. poparł koalicję lewicowych partii politycznych, Narodowy Ruch Wyzwolenia[3].

22 listopada 1950 w Warszawie na II Kongresie Obrońców Pokoju został wybrany w skład Światowej Rady Pokoju[10], jako wiceprzewodniczący[7].

Lázaro Cárdenas zmarł w mieście Meksyk 19 października 1970 roku w wieku 75 lat[3]. Jego syn Cuauhtémoc Cárdenas Solórzano również jest politykiem[2].

Przypisy

  1. Palmer 1998 ↓, s. 80.
  2. a b c d Luis Arroyo: Mexico's Lazaro Cardenas, 'The Perfect Politician'. telesurtv.net. (ang.).
  3. a b c d e f g h i j k Lázaro Cárdenas, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  4. a b c d e f Historia - Rewolucja i jej następstwa. W: Podróże Marzeń „Meksyk” - Biblioteka Gazety Wyborczej. Mediaprofit, 2005, s. 67-68. ISBN 83-60174-00-8.
  5. Tadeusz Łepkowski, Zamachy stanu, przewroty, rewolucje. Ameryka Łacińska w XX w., Warszawa 1983, s.94,
  6. a b c d Palmer 1998 ↓, s. 81.
  7. a b Mała Encyklopedia 1967 ↓, s. 209.
  8. José Antonio Matesanz, „Casa de España” w: Encyclopedia of Mexico, cz. 1, s. 205. Chicago: Fitzroy and Dearborn 1997.
  9. Matesanz, „Casa de España,” s. 205.
  10. Trybuna Robotnicza z 1950, nr 324 str. 3 [dostęp z dnia: 2016-08-03]

Bibliografia

  • Mała Encyklopedia Wojskowa. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.
  • Alan Palmer: Kto jest kim w polityce. Świat od roku 1860. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Magnum, 1998. ISBN 83-85852-28-X.

Media użyte na tej stronie

MEX Order of the Aztec Eagle 1Class BAR.png
Baretka Orderu Orła Azteków I klasy
Lazaro Cardenas nacionaliza ferrocarriles 1937.jpg
Autor: Doralicia Carmona Dávila, Licencja: CC BY 2.5
Lázaro Cárdenas del Río, presidente de México 1934-1940, decreta la nacionalización de los ferrocarriles extranjeros en 1937.
De Stalinvredesprijs voorzijde.jpg
Medaille, gedragen door de laureaten van de tussen 1950 en 1955 uitgereikte Internationale Stalinprijs voor het versterken van de vrede tussen de volkeren