Lítla Dímun

Lítla Dímun
Lítla Dímun
Kontynent	Europa
Państwo	Dania
Terytorium zależne	Wyspy Owcze
Akwen	Morze Norweskie Ocean Atlantycki
Archipelag	Wyspy Owcze
Powierzchnia	0,82 km²
Populacja (2010) • liczba ludności	0
Położenie na mapie Wysp Owczych Lítla Dímun
61°38′N 6°42′W/61,633333 -6,700000

Lítla Dímun (far.  wym. [lʊitla dʊimʊn], duń. Lille Dimon) – wyspa wulkaniczna na Morzu Norweskim, która stanowi część archipelagu Wysp Owczych - terytorium zależnego Danii. Jest to jedyna bezludna wyspa tego archipelagu, będąca jednocześnie najmniejszą z nich pod względem zajmowanej powierzchni - 82 ha^[1]. Lítla oznacza Mała, Dímun zaś, według wielu, posiada w sobie celtycki przedrostek di, który oznaczać miał Dwa. Nazwę wyspy przetłumaczyć można by więc, jako Mniejsza z Dwóch^[1], co odnosiłoby się do wyspy sąsiedniej Stóra Dímun (Większa z Dwóch).

Geografia

Wyspa przypomina nieco ścięty stożek - z płaskiej powierzchni na szczycie w kierunku Oceanu opadają strome zbocza, w wielu miejscach niemal pionowe^[2]. Stoki owe utrudniają znacząco dotarcie na wypłaszczenie na szczycie, uczynić to można jedynie w kilku miejscach, zwykle przy pomocy specjalistycznego sprzętu wspinaczkowego^[1]. Najwyższy punkt wyspy to Rávan, mierzący 414 m n.p.m.^[3].

Położenie

Wyspa Lítla Dímun otoczona jest wodami fiordu-cieśniny Suðuroyarfjørður. Na północy względem niej znajduje się Stóra Dímun, a dalej Skúvoy oraz Sandoy, na południu zaś oraz na zachodzie Suðuroy. Na wschód od wyspy rozpościera się Ocean Atlantycki. Najbliższym lądem jest wspominana Stóra Dímun, leżąca ok. 5 km w linii prostej od Lítla Dímun^[1].

Historia

Pierwszy raz wyspa wzmiankowana jest w Sadze o Wyspach Owczych (Færeyinga Saga), datowanej na wiek XIII, opisującej jednak wydarzenia z przełomu X i XI wieku. Latem 1004 roku przybyć miał tam Sigmund Brestisson, uznawany za tego, który zaprowadził chrześcijaństwo na Wyspach Owczych^[1]. Polował tam na dzikie ptactwo i zaopatrywał się w mięso owiec^[1]. W czasie wizyty na wyspie, w jej okolicach znalazła się łódź jego największego przeciwnika, pragnącego utrzymać pogaństwo, Tróndura í Gøtu^[1]. Pomiędzy niewielkimi oddziałami obu dowódców doszło do starcia - Tróndur przegrał, a na cześć zwycięzcy południowy brzeg wyspy po dzień dzisiejszy nosi nazwę Sigmundarberg^[1].

Na granitowym postumencie w miejscowości Hvalba znajduje się lista ludzi, którzy stracili życie na morzu oraz w pobliskiej kopalni węgla^[1]. Wśród nich znajduje się Niclas Michelsen (sierpień 1759) oraz Jens Gulaksen (październik 1817), którzy spadli do oceanu podczas wspinaczki po stromych zboczach Lítla Dímun^[1].

Podobnie, jak wiele innych gruntów, podczas reformacji na Wyspach Owczych, ziemie Lítla Dímun przeszły w ręce króla duńskiego. Dopiero w 1851 roku mieszkańcy północnej części wyspy Suðuroy odkupili ją od Fryderyka VII za 4820 talarów duńskich^[1]. Po dziś dzień jest ona własnością 42 gospodarzy z Hvalby i Sandavík, którzy wykorzystują ją do wypasu owiec^[1].

W roku 1918 duński szkuner, przewożący sól Caspe został zrzucony na skały wybrzeża Lítla Dímun, gdzie uległ zniszczeniu i zaczął tonąć^[1]. Sześciu załogantom udało się uciec i wspiąć po stromym zboczu wyspy, gdzie schronili się w niewielkim budynku, wykorzystywanym zwykle przez przybywających na wyspę okazjonalnie właścicieli^[1]. Załoga przetrwać musiała tam siedemnaście dni, nim nadeszła pomoc^[1]. Przeżyli dzięki łatwemu dostępowi do żywności (owce i ptaki) oraz dzięki pozostawionym w domostwie zapałkom, lampie naftowej i kocom^[1]. Jeden z rozbitków osiadł później na Wyspach Owczych.

W roku 2006 na wyspie odbył się projekt Silent Islands (Ciche Wyspy), w którym wzięło udział 28 młodych ludzi z czterech skandynawskich krajów - Grenlandii (3), Islandii (11), Norwegii (8) i Wysp Owczych (6). Nie mieli oni przez trzy dni dostępu to telewizora, laptopa, telefonu komórkowego i innych współczesnych zdobyczy technicznych. Dostali jedynie notes i ołówek, by zapisywać swoje wrażenia z pobytu na wyspie.

Jesienią roku 2010 na wyspie przez sztorm uwięzionych zostało trzydziestu ludzi, którzy próbowali zabrać stamtąd owce^[1]. Musieli przeczekać dzień nim mogli wyruszyć do domu^[1].

Fauna i Flora

Dímunarseyðurin

Wypchane Dímunarseyðurin w muzeum w Hoyvík

Wyspę do połowy XIX wieku zamieszkiwała rasa owiec, zwana Dímunarseyðurin^[1]. Była to dzika rasa, jak wykazały późniejsze badania, pochodząca z okresu Neolitu^[4]. Jest ona najbliżej spokrewniona z Soay, żyjącą współcześnie dziko na archipelagu St Kilda w Szkocji^[4]. Ostatnia z owiec została zabita w roku 1866^[1]. Współcześnie na wyspie żyją owce udomowione, rasy farerskiej, charakterystyczne dla całego archipelagu. W Muzeum Historycznym Wysp Owczych w Hoyvík pod Tórshavn można oglądać wypchane Dímunarseyðurin^[1]. Jedynym zwierzęciem, prócz owiec, zamieszkującym wyspę przez dłuższy czas są ptaki morskie, głównie popularne w regionie maskonury, okresowo przybywają tam też foki^[2].

Flora

Na wyspie, w cienkiej warstwie gleby, rośnie dziewięć gatunków roślin^[1]. Są to:

Przypisy

Linki zewnętrzne

• (far.) Strona właścicieli wyspy

Wyspy Owcze Borðoy Eysturoy Fugloy Hestur Kalsoy Koltur Kunoy Lítla Dímun Mykines Nólsoy Sandoy Skúvoy Stóra Dímun Streymoy Suðuroy Svínoy Vágar Viðoy