Lądek (powiat słupecki)

Lądek

wieś
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	słupecki
Gmina	Lądek
Sołectwo	Lądek
Liczba ludności (2022)	856[1]
Strefa numeracyjna	63
Kod pocztowy	62-406[2]
Tablice rejestracyjne	PSL
SIMC	0289615
Położenie na mapie gminy Lądek Lądek
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Lądek
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Lądek
Położenie na mapie powiatu słupeckiego Lądek
52°12′33″N 17°55′49″E/52,209167 17,930278

Lądek – wieś gminna w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie słupeckim, w gminie Lądek przy drodze wojewódzkiej 467. Wieś jest siedzibą sołectwa Lądek. Położona na wysokiej skarpie pradoliny Warty, na obrzeżach Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego. Siedziba gminy Lądek. Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską w 1250 roku, jednak nie została ona zrealizowana, ponowna lokacja w 1269 roku, zdegradowany w 1870 roku^[3]. Pod koniec XVI wieku jako prywatne miasto duchowne, własność opata cystersów w Lądzie, leżało w powiecie konińskim województwa kaliskiego^[4].

W miejscowości znajduje się między innymi ośrodek zdrowia i apteka, remiza Ochotniczej Straży Pożarnej, przedszkole, Szkoła Podstawowa im. Wojska Polskiego, Gimnazjum im. Polskiej Organizacji Wojskowej, urząd pocztowy, oddział Banku spółdzielczego w Słupcy, stadion sportowy. Na terenie Lądku działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, która została założona w 1908 roku. Jednostka ta działa w ramach Krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego.

Historia

• 1173 – w podrobionym dokumencie Mieszka III Starego wzmianka o miejscowości Consale, Cossale, Cossal, znajdującej się w miejscu obecnego Lądku; była ona ośrodkiem lokalnego handlu solą, wydobywaną w okolicach Wrąbczyna
• 1213 – w dyplomie Henryka arcybiskupa gnieźnieńskiego, wystawionego dla cystersów w Lądzie, Lądek występuje jako Cossol
• 1238 – książę śląski Henryk Brodaty umierając przekazał kasztelanię lądzką z Lądkiem swojemu synowi Henrykowi Pobożnemu
• 1250 – należąca do cystersów z Lądu miejscowość otrzymuje prawa miejskie nadane przez księcia kujawskiego Kazimierza, przy czym cystersi zastrzegają prawo osiedlania się w mieście jedynie dla przybyszów z Zachodu (przede wszystkim niemieckojęzycznych)^[5]; miasto otrzymuje nową, niemiecką nazwę Landeck^[6]; ze względu na trudności ze sprowadzeniem osadników lokacja miejska kończy się jednak niepowodzeniem
• 1269 – ponowna lokacja miasta, tym razem z dopuszczeniem osadników polskich
• 1418 – miejscowość uzyskuje potwierdzenie praw miejskich, przy czym król Władysław Jagiełło zezwala klasztorowi cystersów na przeniesienie miasta z prawa polskiego na niemieckie
• 1458 – miasto miało obowiązek wysłać na wyprawę malborską dwóch zbrojnych piechurów
• 1638 – pierwszy zachowany zapis spolszczonej formy Lądek (metryki zaślubionych parafii zagórowskiej z lat 1592–1662, pisane w języku łacińskim)
• 1713 – w przywileju wydanym przez opata Antoniego Łukomskiego dla Lądku występuje zapis Miasteczko Lądkowskie
• 1798 – rząd pruski rozwiązuje opactwo cysterskie w Lądzie i dokonuje sekularyzacji miasta
• 1808 – według spisu ludności Księstwa Warszawskiego Lądek miał 368 mieszkańców, dwa lata później – 426 mieszkańców i 72 domy
• 1860 – miasto miało 76 domów (w tym 24 murowane) i 727 mieszkańców (w tym 19 Żydów)^[6]
• 1870 – wskutek reformy administracyjnej w Królestwie Polskim Lądek traci prawa miejskie
• 1908 – druh Bronisław Gutowski zakłada jednostkę Ochotniczej Straży Pożarnej
• 1918 – wśród wydm śródlądowych (dawniejsza nazwa Białe Góry, dzisiaj ze względu na zalesienie Borek Lądkowski) miała miejsce przysięga członków słupeckiego obwodu Polskiej Organizacji Wojskowej
• 1938 – dzieci ze szkoły w Lądku, bawiące się na wydmie piaszczystej, zwanej Duży Borek, znalazły znaczną liczbę monet i fragmenty granulowanych ozdób, co może być świadectwem przebiegu przez Lądek szlaku rusko-pomorskiego
• 1939–1945 – miejscowość znajdowała się pod okupacją Niemiec hitlerowskich; miejscowość początkowo otrzymuje nazwę Landorf, a od 1943 Landeck; wobec ludności polskiej wprowadzony został terror, zaś ludność żydowska ulega wymordowaniu; posterunek SS wraz z urzędem gminy umieszczony został w budynku przy ul. Pyzderskiej, mieszczącym obecnie ośrodek zdrowia, pocztę i przedszkole; w 1944 r. rozpoczęto budowę baraków robotniczych (obecnie zaadaptowane na potrzeby biur GS-u), w których miała mieszkać garstka ocalałych mieszkańców Lądku przeznaczonych do pracy – pozostali mieszkańcy mieli zostać zgładzeni w miejscowości Golina (Niemcy nie zdążyli dokończyć budowy krematorium w Golinie, po wojnie budynek został zaadaptowany na zakłady utylizacji)
• W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lądek.
• 1975–1998 – miejscowość należała administracyjnie do województwa konińskiego

Zabytki

• kościół parafialny pod wezwaniem św. Mikołaja powstały w latach 1760-1777 (przebudowywany w latach 1791-1809 i 1900-1903)
• cmentarz rzymskokatolicki z początku XIX w.

Zobacz też

• Lądek
• Lądek-Zdrój

Linki zewnętrzne

• Lądek (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 108 .

Przypisy

Galeria

• 

  (c) Marcin-m38 z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0

  Widok na Lądek z południa, widoczne wieże kościoła św. Mikołaja.

• 

  Kościół pw. św. Mikołaja Biskupa w Lądku. Widok od strony południowej.

• 

  Kościół pw. św. Mikołaja Biskupa w Lądku. Widok od strony południowo-zachodniej.

• 

  (c) Marcin-m38 at pl.wikipedia, CC-BY-SA-3.0
• 
• 
•