Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej

Odznaka organizacyjna LOPP 1928–1939, wym. odzn. 20x20mm
Złota Odznaka Honorowa LOPP
Ulotka Ligi Obrony Powietrznej Państwa
Uroczystość przekazania samolotu RWD-8 zakupionego ze składek zebranych wśród Żydów podczas zbiórki będącej efektem apeli L.O.P.P. Po lewej widoczny generał Leon Berbecki, prezes zarządu głównego L.O.P.P. Lotnisko mokotowskie w Warszawie, 8 maja 1938
Ta sama uroczystość – widoczny samolot

Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (LOPP) – masowa polska organizacja paramilitarna powołana w 1928 z połączenia założonej w 1923 Ligi Obrony Powietrznej Państwa i założonego w 1922 Towarzystwa Obrony Przeciwgazowej. Miała na celu promowanie lotnictwa sportowego, komunikacyjnego i wojskowego. Działała do wybuchu II wojny światowej w 1939.

Historia

Liga Obrony Powietrznej Państwa została zorganizowana z inicjatywy członków władz Aeroklubu Rzeczypospolitej Polskiej, jako niezależna od Aeroklubu powszechna organizacja mająca na celu rozwój lotnictwa w Polsce[1]. Nazwę organizacji zaproponował pisarz Andrzej Strug[1]. 22 maja 1923 przyjęto statut Ligi, a 4 sierpnia 1923 ukonstytuowały się jej pierwsze władze. Pierwszym prezesem Zarządu Głównego był Zygmunt Jastrzębski[1], sekretarzem generalnym January Grzędziński[2].

W 1933[3] uchwalono nowy statut, wiążący w znacznym stopniu Ligę z organami władzy państwowej (ministerstwem spraw wewnętrznych i ministerstwem spraw wojskowych), a w 1934 została ona uznana za stowarzyszenie wyższej użyteczności publicznej[1]. Wiązało się to z popieraniem i propagowaniem działalności Ligi przez władze państwowe i jej znacznym rozwojem liczebnym. Biedni uczniowie byli zmuszani do członkostwa i składek. Prezesem Zarządu Głównego w tym okresie został, mianowany przez władze państwowe, generał dywizji Leon Berbecki, a honorowym członkiem był Prezydent RP Ignacy Mościcki[1].

Podstawową komórką organizacyjną Ligi Obrony Powietrznej Państwa, następnie Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, były koła terenowe tworzone w szkołach, na uczelniach, w przedsiębiorstwach i organach władz. Koła podlegały komitetom powiatowym lub miejskim, które podlegały komitetom wojewódzkim, podlegającym Zarządowi Głównemu. Działały w niej ponadto Komitet Kół Kobiecych i Komitet im. Żwirki i Wigury[1]. W skład władz Ligi wchodziła też Rada Główna. W 1935 LOPP liczyła 1,5 miliona członków w 13 761 kołach, z budżetem 6.894.204 zł[4]. W 1939 liczyła ok. 2 miliony członków i do tej pory przekazała na rzecz rozwoju lotnictwa ponad 70 milionów złotych[1].

Liga Obrony Powietrznej Państwa, następnie Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej popierała propagandowo i finansowo zakupy sprzętu lotniczego, sport lotniczy, badania i rozwój konstrukcji lotniczych oraz publikatory o tematyce lotniczej. Niemały był też udział organizacyjny, techniczny i finansowy Ligi w rozbudowie lotnisk, jak również szkolenie lotnicze mechaników lotniczych i pilotów. Szczególna rola przypada też na działalność Komitetu Żwirki i Wigury w samej Lidze. Działalność LOPP, skierowana głównie do młodzieży, miała na celu wyrobienie w społeczeństwie zrozumienia i poparcia dla rozwoju lotnictwa. LOPP między innymi ufundowała Instytut Aerodynamiczny w Warszawie, wspomagała lub inicjowała budowę tunelu aerodynamicznego przy Politechnice Lwowskiej, budowę Szkoły Pilotów w Radomiu, szkół mechaników w Bydgoszczy i Lwowie, obserwatorium meteorologicznego na górze Pop Iwan, Instytutu Badań Technicznych Lotnictwa na Okęciu, Doświadczalnych Warsztatów Lotniczych na Okęciu, kilkudziesięciu lotnisk i szybowisk, wspomagała działalność ośrodków Przysposobienia Wojskowego Lotniczego[4]. W latach 1933-1939 LOPP zakupiła i przekazała szkołom lotniczym i aeroklubom 326 samolotów oraz znaczną liczbę szybowców[1], w większości konstrukcji polskiej. W 1936 LOPP posiadała 120 Kół Szybowcowych wśród których najwięcej było harcerskich i kolejowych.

Medal pamiątkowy L.O.P.P wybity z okazji zdobycia na własność Pucharu Gordona Bennetta w 1935 roku.

W styczniu 1936 roku prezes L.O.P.P. gen. Leon Berbecki wręczył polskim pilotom specjalny medal wybity z okazji zdobycia przez Polskę Pucharu Gordona Bennetta na własność. Powodem było trzecie zwycięstwo z rzędu jakie miało miejsce podczas XXIII zawodów. Autorką projektu była Olga Niewska[5].

W styczniu 1939 kierownikiem referatu szybowcowego przy Zarządzie Głównym LOPP był Kazimierz Plenkiewicz[6]. LOPP w tym czasie prowadziła 24 szkoły szybowcowe, 26 ośrodków szybowcowych i 5 szkół pilotów samolotowych Przysposobienia Wojskowego Lotniczego[1].

Do najważniejszych osiągnięć można zaliczyć wybudowanie 17 wież spadochronowych w okresie międzywojennym. Również dzięki LOPP powstały Doświadczalne Warsztaty Lotnicze.

Według zdania historyka polskiego lotnictwa – Edwarda Kocent-Zielińskiego: Wojskowe Warsztaty Lotnicze powstały z inspiracji niedoścignionego do dziś wzoru organizacji lotniczej jakim była polska Liga Obrony Przeciwlotniczej i Przeciwgazowej. (...) Tego typu organizacji budującej z takim rozmachem szkoły lotnicze, instytuty naukowe, finansującej budowę samolotów to chyba na świecie nie było[7].

Działalność wydawnicza

Organizacja popularyzowała tematykę lotniczą w Polsce podejmując również działalność wydawniczą. Wydawała własny miesięcznik „Przegląd Obrony Przeciwlotniczej i Przeciwgazowej”, a także dwa dwutygodniki „Lot Polski” oraz „Lot i obrona przeciwlotniczo gazowa Polski”[1]. Na jego łamach tego ostatniego od 1936 ukazywała się w odcinkach Mała encyklopedia lotnicza (Ilustrowany słownik lotniczy), która wydana została w formie książki w 1938[8].

Insygnia LOPP

Liga posiadała nie tylko własne godło, lecz również hymn, sztandar, pieczęcie, odznaki, medale i plakietki.

Kalendarium

  • 22 września 1922 – powstał Obywatelski Komitet Obrony Przeciwgazowej,
  • 4 sierpnia 1923 – powołanie Ligi Obrony Powietrznej Państwa (LOPP),
  • 15 grudnia 1924 – Komitet Obrony Przeciwgazowej przekształcił się w Towarzystwo Obrony Przeciwgazowej (TOP),
  • 10 lutego 1928 – połączenie organizacji LOPP i TOP w towarzystwo o nazwie Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (LOPP),
  • 20 stycznia 1934 – rozporządzeniem Rady Ministrów LOPP została uznana za stowarzyszenie wyższej użyteczności publicznej[9],
  • 26 lutego 1951 – Sejm uchwalił ustawę o powołaniu Terenowej Obrony Przeciwlotniczej (TOPL)[10],
  • 1956 – Komendę Główną TOPL podporządkowano ministrowi spraw wewnętrznych,
  • 2 kwietnia 1964 – po powołaniu Obrony Terytorialnej Kraju (podlegała ministrowi obrony narodowej) TOPL weszła w jej skład, zmieniając nazwę na Powszechną Samoobronę,
  • 18 maja 1973 – Rada Ministrów podjęła uchwałę o powołaniu w Polsce obrony cywilnej[11],
  • 28 września 1993 – rozporządzeniem Rady Ministrów ustalono szczegółowy zakres działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju[12],
  • 26 listopada 1998 – Urząd Szefa Obrony Cywilnej Kraju został przemianowany na Urząd Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności.

Członkowie

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j J. Łukaszewicz, Liga...
  2. ↑ Polskie Lotnictwo Sportowe, almanach KAW 1987r. s23
  3. ↑ "Gehenna inteligenta na Kresach Wschodnich" - 1935 rok, retropress.pl [dostęp 2018-11-27] (pol.).
  4. ↑ a b Marian Romeyko (red.) „Polska Lotnicza”, Warszawa 1937
  5. ↑ Medal pamiątkowy dla zdobywców Gordon-Bennetta Ilustrowany Kurier Codzienny 1936, nr 29 s. 9
  6. ↑ Polskie Lotnictwo Sportowe, almanach KAW 1987r. s112,113
  7. ↑ polskieradio.pl
  8. ↑ Abżółtowski 1938 ↓.
  9. ↑ Dz.U. 1934 nr 11 poz. 90
  10. ↑ Dz.U. 1951 nr 14 poz. 109
  11. ↑ M.P. 1973 nr 25 poz. 152
  12. ↑ Dz.U. 1993 nr 93 poz. 429

Bibliografia

  • Sergiusz Abżółtowski: Mała encyklopedia lotnicza. Warszawa: Liga Obrony Po­wietrznej i Przeciwgazowej, Zakł. Graf. B. Wierzbicki, 1938.
  • Janusz Łukaszewicz, Liga Obrony Powietrznej Państwa w: Skrzydlata Polska nr 11/2003, s.55

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej-badge.jpg
(c) Silar, CC-BY-SA-3.0
Odznaka Ligi Obrony Przeciwgazowej i Przeciwlotniczej
Odznaka honorowa L. O. P. P. 4.jpg
Odznaka honorowa L. O. P. P.
Medal pamiatkowy LOPP.jpg
Medal zaprojektowany przez Olgę Niewską. W styczniu 1936 został wręczony XXIII Pucharu Gordona Bennetta.
Przekazanie przez Zydow samolotu Armii Polskiej 04.jpg
Ceremonia przekazania samolotu RWD-8 zakupionego przez polskich Żydów dla polskiego lotnictwa wojskowego. Lotnisko Mokotowskie 8 maja 1938.
Przekazanie przez Zydow samolotu Armii Polskiej 03.jpg
Ceremonia przekazania samolotu RWD-8 zakupionego przez polskich Żydów dla polskiego lotnictwa wojskowego. Lotnisko Mokotowskie 8 maja 1938. Generał Leon Berbecki jest widoczny w lewej części zdjęcia.