LWS-6 Żubr

LWS-6 Żubr
Ilustracja
LWS-6 (nr 71.24)
Dane podstawowe
Państwo

 Polska

Producent

Lubelska Wytwórnia Samolotów

Konstruktor

Zbysław Ciołkosz

Typ

średni bombowiec

Konstrukcja

mieszana (metalowo-drewniana)

Załoga

4 osoby

Historia
Data oblotu

marzec 1936

Lata produkcji

1938

Wycofanie ze służby

1942

Liczba egzemplarzy

17

Dane techniczne
Napęd

2 × silnik gwiazdowy Bristol Pegasus VIII

Moc

670 KM

Wymiary
Rozpiętość

18,5 m

Długość

15,40 m

Wysokość

4,0 m

Powierzchnia nośna

49,50 m²

Masa
Własna

4788 kg

Startowa

6876 kg

Osiągi
Prędkość maks.

341 km/h

Prędkość wznoszenia

6,8 m/s

Pułap

6700 m

Zasięg

750 km

Dane operacyjne
Uzbrojenie
5 × 7,9 mm km Vickers
do 660 kg bomb
Użytkownicy
Polska; Niemcy
Silnik Bristol Pegaz VIII eksponowany w MLP w Krakowie

LWS-6 Żubr (PZL.30 Żubr) – dwusilnikowy średni bombowiec, wyprodukowany w niewielkiej liczbie w Lubelskiej Wytwórni Samolotów przed wybuchem II wojny światowej, używany do szkolenia.

Historia

Projekt samolotu powstał w wyniku złożonego w 1933 roku, przez Ministerstwo Komunikacji, zamówienia na samolot pasażerski dla PLL LOT. Gdy projekt samolotu był już na ukończeniu i rozpoczęto budowę prototypu, Polskie Linie Lotnicze zakupiły samoloty Douglas DC-2. Zamówienie zostało anulowane, koszty prac pokrył Skarb Państwa, zaś na bazie projektu postanowiono opracować bombowiec mogący zabrać do 1200 kg bomb. W tym samym czasie opracowywano projekt nowoczesnego bombowca PZL.37 Łoś. Samolot PZL.30 miał stanowić zabezpieczenie na wypadek porażki projektu. Z tego powodu, w przeciwieństwie do nowatorskiego „Łosia”, miał on mieć bardziej tradycyjną konstrukcję, opartą na koncepcji francuskiego Poteza-54.

Pierwszy prototyp oznaczony jako PZL.30B, numer 71.1, został oblatany w marcu 1936 roku. Miało to miejsce tylko na trzy miesiące przed pierwszym lotem PZL.37. Prototyp samolotu został następnie poważnie zmodyfikowany, z uwagi na słabe osiągi. Zastosowano mocniejsze silniki (Bristol Pegasus VIII 680 KM zamiast Wasp Junior TB 400 KM). Nie wzmocniono przy tym struktury wytrzymałościowej maszyny. Zamierzano zastąpić podwozie konstrukcji inż. Ciołkosza, wciągane do boków kadłuba za pomocą mechanizmu śrubowego, przez klasyczne, wciągane do gondoli silnikowych, lecz pozostawiono to do realizacji w egzemplarzach seryjnych[1]. Tak zmieniony prototyp otrzymał oznaczenie PZL-30BII.

Samolot został zaakceptowany i postanowiono o produkcji nielicznej serii w fabrykach lubelskiej wytwórni LWS, pod oznaczeniem LWS-6 (spotykane w starszej literaturze oznaczenie LWS-4 nie występuje w dokumentach)[1].

Została nadana mu nazwa Żubr i rozpoczęto przygotowania do produkcji 16 maszyn dla polskiego lotnictwa wojskowego. Zainteresowanie bombowcem wyraziła Rumunia, planując zakup 24 egzemplarzy.

7 listopada 1936 prototyp PZL-30BII, demonstrowany w Warszawie Rumuńskiej Misji Wojskowej, stracił w powietrzu silnik wraz z elementami płata, grzebiąc w swych szczątkach pilota Jerzego Rzewnickiego, technika Jerzego Bolesława Szrajera (starszy brat Kazimierza) oraz dwóch oficerów armii rumuńskiej: mjr. pil. Michała Pantazi i kpt. inż. Romana Popescu[2][3]. W Michałowicach koło Warszawy, w miejscu upadku maszyny do dnia dzisiejszego stoi obelisk wzniesiony w latach 30. Katastrofa spowodowała rezygnację Rumunii z zamówienia i wstrzymanie produkcji LWS-6[2].

Nowy prototyp otrzymał wzmocnioną konstrukcję płata oraz dwie wersje usterzenia pionowego - podwójną i pojedynczą. Pierwszy egzemplarz nowej wersji ukończono 7 grudnia 1937 roku. Loty próbne w Instytucie Technicznym Lotnictwa rozpoczęto w styczniu 1938 roku. Modernizacja (głównie wzmocnienie konstrukcji płata poprzez pogrubienie użytej do budowy sklejki) spowodowała wzrost masy własnej samolotu, a co za tym idzie, zmniejszenie udźwigu maszyny. Ograniczyło to drastycznie ładunek zabieranych bomb. Z pełnym obciążeniem, nie mógł on operować z lotnisk polowych. Na miękkiej nawierzchni, nie był w stanie osiągnąć odpowiedniej do startu prędkości. Po zwiększeniu masy, nie był w stanie zabrać niemal żadnego ładunku bomb. Te cechy ostatecznie zdyskwalifikowały go jako samolot bojowy. Mimo to kontynuowano produkcję zamówionej serii. Początkowo samoloty seryjne posiadały pojedyncze usterzenie pionowe wzorowane na PZL-30BII, które później zostało zmienione poprzez zwiększenie powierzchni i zmianę obrysu[1]. Seria produkcyjna liczyła 16 samolotów, o pierwotnie przewidzianych numerach od 71.2 do 71.17 (ostatecznie zastosowano rozproszone numery seryjne, dla zachowania tajemnicy wojskowej)[1]. Została ona zbudowana w 1938 roku.

Planowano także budowę wodnosamolotu LWS-5, jako wariantu „Żubra” dla lotnictwa morskiego. Jednak projekt został zaniechany wobec zbyt dużej masy samolotu w stosunku do jego zbyt małego udźwigu bomb.

Służba

Dostawy nowych samolotów do jednostek lotniczych rozpoczęły się jesienią 1938. Przestarzałe już w momencie rozpoczęcia produkcji i gorsze pod każdym względem od konkurencyjnego „Łosia”, od razu powędrowały do jednostek szkoleniowych jako maszyny treningowe. Tutaj na jaw wyszły kolejne usterki. Należała do nich zła konstrukcja podwozia (nieodpowiednie silniki elektryczne). Powodowała ona kłopoty z jego chowaniem. Ostatecznie we wszystkich samolotach podwozie zostało na stałe zablokowane w pozycji „wypuszczone”.

Będąc używane w roli samolotów szkolnych, nie wzięły udziału w walkach kampanii wrześniowej. Kilka maszyn uległo zniszczeniu podczas niemieckich nalotów na polskie bazy lotnicze. Kilka egzemplarzy trafiło jednak w ręce Niemców. Paradoksalnie jednostki szkoleniowe Luftwaffe korzystały z „Żubrów” dłużej niż lotnictwo polskie, bo do 1942 roku, między innymi w szkole pilotażu bez widoczności w Schleissheim[1].

Opis techniczny

Wolnonośny górnopłat o konstrukcji mieszanej metalowo-drewnianej. Podwozie samolotu klasyczne, dwukołowe, chowane. Załogę stanowiły cztery osoby: pilot, dowódca-bombardier, radiotelegrafista i tylny strzelec. Stanowisko bombardiera znajdowało się w przeszklonym „nosie”, uzbrojonym w strzelający do przodu karabin maszynowy.

Stosowano silniki gwiazdowe Bristol Pegasus VIII (normalna moc: 670 KM, maksymalna: 700 KM) lub (tylko pierwszy prototyp) słabszy Pratt Whitney Wasp Junior. Uzbrojenie strzeleckie stanowiło pięć karabinów maszynowych Vickers kaliber 7,9 mm. W wersji seryjnej mógł przenosić do 660 kg bomb.

Wersje

  • PZL.30B/I – średni bombowiec, prototyp z silnikiem Pratt Whitney Wasp Junior.
  • PZL.30B/II – średni bombowiec, prototyp z silnikiem Bristol Pegasus VIII.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e A. Morgała, Samoloty..., ss.159-162
  2. ↑ a b Cynk 1990 ↓, s. 50.
  3. ↑ Nekrologi ↓.

Bibliografia

  • Jerzy Bogdan Cynk: Samolot bombowy PZL-37 Łoś. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1990. ISBN 83-206-0836-8.
  • Andrzej Morgała, Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939, Warszawa: Bellona, 2003, ISBN 83-11-09319-9, OCLC 69539914.
  • Nekrologi. „Polska Zbrojna”. 309, s. 7, 1936-11-10. Warszawa. 

Linki zewnętrzne

Polskie samoloty wojskowe do 1939 roku
Myśliwskie
Bombowe
Samoloty rozpoznawcze
i łącznikowe (towarzyszące)
Szkolne
Szturmowe
Transportowe i sanitarne
Wodnosamoloty
Balony i sterowce
Samoloty prototypowe
Projekty
Produkowane na eksport


  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm cn co cp cq cr cs ct obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie
Ciągi oznaczeń samolotów produkowanych przez zakłady PZL
PZL przed 1939 r.
PZL Warszawa-Okęcie
WSK-Mielec
PZL-Świdnik
Szybowce zakładów PZL
Ciąg oznaczeń samolotów LWS

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Roundel of Poland (1918-1921).svg
Roundel of the Polish Air Force (1918–1921).
Roundel of Poland (1918–1921).svg
Roundel of the Polish Air Force (1918–1921).
Roundel of Poland (1921-1993).svg
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Roundel of Poland (1921–1993).svg
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
PZL Bristol Pegaz VIII MLP 01.jpg
Autor: Zala, Licencja: CC BY-SA 4.0
Licencyjny 9-cylindrowy silnik gwiazdowy Bristol Pegasus VIII z 1936 r., produkowany pod nazwą PZL Bristol Pegaz VIII (używany do napędu samolotów rozpoznawczo-bombowych PZL P.23B Karaś), ze zbiorów Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie.