La Violetera

Pomnik Sprzedawczyni Fiołków (hiszp.: La Violetera), rzeźba Santiago de Santiago w parku Las Vistillas, Madryt, upamiętniająca pieśń José Padilli Sáncheza
Pomnik Sprzedawczyni Fiołków (hiszp.: La Violetera), rzeźba Santiago de Santiago w parku Las Vistillas, Madryt, upamiętniająca pieśń José Padilli Sáncheza, w nowym miejscu (od 2003)
fontanna z postacią Raquel Meller, jako La Violetera. Carrer Nou de la Rambla, Barcelona (1966)

La Violetera (hiszp. dosłownie Sprzedawczyni fiołków, kwiaciarka, dziewczyna z fiołkami) – tytuł pieśni copla w rytmie habanery, skomponowanej w 1915[1][2] przez José Padillę Sáncheza do słów Eduardo Montesinosa (1868–1930)[3] (© 1918)[4].

Pieśń wykonała po raz pierwszy w Barcelonie Carmen Flores, wkrótce pieśń znalazła się też w repertuarze Raquel Meller, która wylansowała La Violeterę.

W 1918 ukazało się kilka wydań nut La Violetery w języku hiszpańskim[5] i przekładach na język francuski[6] (autorem przekładu był Albert Willemetz)[3][7]) i angielski[8]. La Violetera znalazła się w programie rewii En douce (pol. Cicho) w Casino de Paris, której premiera odbyła się 21 grudnia 1922[9].

Do najpopularniejszych w Hiszpanii wykonawczyń tego utworu należały Raquel Meller i Sara Montiel, a także Montserrat Caballé. La Violetera znajdowała się też w repertuarze m.in.: Dalidy[10], Giglioli Cinquetti, Nany Mouskouri.

Wersja instrumentalna La Violetera jest popularna jako tango[a].

Filmy wykorzystujące La Violetera

Światła wielkiego miasta (1931), Charlie Chaplin w scenie z niewidomą kwiaciarką (Virginia Cherrill), w której wykorzystano La Violetera

Inspiracje, aranżacje, plagiat

W 1926 powstała aranżacja La Violetery w formie tanga Anselmo Aiety do tekstu Francisco Garcíi Jiméneza[13][14]. Tango to zostało opublikowane co najmniej 8 lat po pierwowzorze i wykorzystywało główną linię melodyczną i refren "La Violetery" José Padilli bez podania jego nazwiska, można je więc uznać za plagiat.

Charlie Chaplin wykorzystał melodię La Violetery w swoim filmie Światła wielkiego miasta (1931), w którym melodia była wiodącym wątkiem muzycznym. W filmie Chaplin podał swoje nazwisko jako twórcę muzyki, co spowodowało wytoczenie mu procesu o naruszenie praw autorskich przez wydawcę tego utworu na terenie Francji[15][16]. W lipcu 1934 Charlie Chaplin ostatecznie przegrał proces przed francuskim sądem, który przyznał autorowi melodii odszkodowanie w wysokości 15 000 franków[17][18].

Polskie tango "Dziewczyna z fiołkami" z ok. 1930, będące w repertuarze Mieczysława Fogga, nawiązuje do treści i melodii "La Violetera".

Pomniki i ulica

W 1991 w Madrycie przy Calle de Alcala róg Gran Via[19], w miejscu uczęszczanym przez kwiaciarki[20], odsłonięto Pomnik Sprzedawczyni Fiołków (La Violetera) rzeźbiarza Santiago de Santiago, upamiętniający słynną pieśń José Padilli Sáncheza[21]. Artysta nadał pomnikowi Sprzedawczyni Fiołków rysy twarzy Celii Gámez (1905-1992), jednej z wykonawczyń La Violetery[20]. W związku z przebudową i poszerzeniem ulicy Gran Via – pomnik La Violetera przeniesiono w nowe miejsce (40°24′45,385″N 3°42′52,866″W/40,412607 -3,714685)[22] i odsłonięto ponownie 13 czerwca[23] 2003 w parku (dosł. ogrodach) Las Vistillas (hiszp. los Jardines de Las Vistillas) w Madrycie, po 2 latach jego przechowywania w magazynach miejskich[23].

Jedna z ulic Madrytu nosi nazwę Calle de La Violetera (ulica Sprzedawczyni Fiołków).

Jedna z pierwszych wykonawczyń La Violetery – aktorka Raquel Meller (1888–1962) – ma swój pomnik w Barcelonie przy Placa de Raquel Meller. Pomnik przedstawia Raquel Meller jako kwiaciarkę, nawiązując do pieśni La Violetera[24] (41°22′31,134″N 2°10′11,298″E/41,375315 2,169805).

Uwagi

  1. ↑ Mimo tego samego metrum 2/4 – habanera ma szybsze tempo od tanga.

Przypisy

  1. ↑ Raqule Meller (biografia) (hiszp.). Para los amantes de la Zarzuela. [dostęp 2009-11-25].
  2. ↑ niektóre opracowania wymieniają rok 1911
  3. ↑ a b La Violetera (tekst hiszpański, angielski) (ang.). [dostęp 2009-11-24].
  4. ↑ Data praw autorskich według s: 13 [w:] Albert Willemetz: Catalogue: l'auteur de: ... opérettes. Paris: Union Editions Salabert, 1998, s. 84. (fr.)
  5. ↑ José Padilla, Eduardo Montesinos: La Violetera. Madryt: Unión Musical Española cop., 1918. [dostęp 2009-10-25]. (hiszp.)Sprawdź autora:1.
  6. ↑ José Padilla, Eduardo Montesinos, Albert Willemetz, Saint-Granier, Léon Volterra: La violetera : (Chanson de la marchande de violettes) (pol. Piosenka sprzedawczyni fiołków). Paris: F. Salabert, 1918. [dostęp 2009-10-26].Sprawdź autora:4.
  7. ↑ Albert Willemetz – Chansons (fr.). strona oficjalna Alberta Willemetza. [dostęp 2009-11-26].
  8. ↑ José Padilla, H F Best: Violets = La violetera. London: Ascherberg, Hopwood & Crew, 1918. [dostęp 2009-10-26].
  9. ↑ Albert Willemetz: Catalogue: l'auteur de: ... opérettes. Paris: Union Editions Salabert, 1998, s. 84. (fr.), ss. 26-27
  10. ↑ płyta fr. Son nom est Dalida (1956)
  11. ↑ a b c Filmy, w których wykorzystano kompozycje José Padilli (La Violetera – fragmenty filmów do muzyki kompozytora) (hiszp.). Muzeum José Padilli – strona oficjalna. [dostęp 2009-11-24].
  12. ↑ La violetera (ang.). [dostęp 2009-11-20].
  13. ↑ Anselmo Aieta, Jiménez Jiménez: La violetera : tango para piano y canto. Buenos Aires: A. Perrotti, 193?. [dostęp 2009-10-27]. (hiszp.)
  14. ↑ La violetera Tango (ang.). To do Tango. [dostęp 2009-11-27].
  15. ↑ Charles J. Maland, City Lights, Przypis 68, Bloomsbury Publishing, 25 lipca 2019, ISBN 978-1-83871-508-3 [dostęp 2021-09-07] (ang.).
  16. ↑ Pozew: Arthur W. Kelly, [Letter] 1931 August 27th, Paris [to] Sydney Cahplin / [Arthur W. Kelly] - ECCI00007168, www.charliechaplinarchive.org, 27 sierpnia 1931 [dostęp 2021-09-07] (ang.).
  17. ↑ Jim Lochner, The Music of Charlie Chaplin, McFarland, 2 października 2018, s. 108, ISBN 978-0-7864-9611-2 [dostęp 2021-09-07] (ang.).
  18. ↑ biografia José Padilli (La Violetera – fragmenty filmów do muzyki kompozytora) (hiszp.). Muzeum José Padilli – strona oficjalna. [dostęp 2009-11-24].
  19. ↑ Monumento a La Violetera (hiszp.). [dostęp 2009-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (28 lipca 2011)].
  20. ↑ a b La Violetera, a Las Vistillas (hiszp.). [dostęp 2009-11-24].
  21. ↑ La Violetera rzeźba na stronie artysty Santiago de Santiago (hiszp.). [dostęp 2009-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (8 sierpnia 2009)].
  22. ↑ lokalizacja pomnika La Violetera – panorama (ang.). maps.google.com. [dostęp 2009-11-25].
  23. ↑ a b Carmen Serna: La Violetera sale del almacén (hiszp.). El Mundo, 14-06-2003. [dostęp 2009-11-24].
  24. ↑ zdjęcie pomnika Raquel Meller (ang.). [dostęp 2009-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (7 marca 2016)].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Chaplin City Lights still.jpg
*Publicity still for Charlie Chaplin's 1931 film City Lights. The source code in the bottom right corner confirms that this was a publicity still.
  • Such images were taken on set during filming, or as part of an organized photo-shoot, by a studio photographer. They were then disseminated to the media and the public to promote the film (see Film still).
Monumento a la Violetera.jpg
The Monument Gardens Violetera in the Vistillas. Made by sculptor Santiago Santiago opened in 1991 in the Calle de Alcala, although settled in Las Vistillas on 13 June 2003. The Violetera is a famous song by Jose Padilla Sanchez (1889-1960).
Monumento a La Violetera (Madrid) 01.jpg
Autor: Lev z Spain, Licencja: CC BY-SA 2.0
Monument to La Violetera at Jardines de Las Vistillas (a park) in Madrid (Spain). Made by sculptor Santiago de Santiago and inaugurated in 1991. La Violetera is a famous song by José Padilla Sánchez (1889–1960).
047 Font de Raquel Meller, Nou de la Rambla - Paral·lel.jpg
Autor: Enfo, Licencja: CC BY-SA 3.0 es
This is a photo of public art indexed in the cataloge Art Públic of Barcelona (Spain) under the code number