Ladislav Helge

Ladislav Helge

Ladislav Helge (2009)
Data i miejsce urodzenia	21 sierpnia 1927 Praga
Data i miejsce śmierci	31 stycznia 2016 Praga
Zawód	filmowiec (reżyser i scenarzysta)
Lata aktywności	1957–1992

Ladislav Helge (ur. 21 sierpnia 1927 w Pradze, zm. 31 stycznia 2016 tamże) – czeski reżyser i scenarzysta.

Biografia

Urodzony w 1927 w Pradze w rodzinie rzemieślniczej. Po ukończeniu szkoły średniej, gdzie jego nauczycielem języka ojczystego był czeski pisarz František Křelina, bezskutecznie próbował dostać się na Wydział Filmowy i Telewizyjny Akademii Sztuk Scenicznych w Pradze. 1945-49 – pracownik praskiego archiwum filmowego; 1949-57 – asystent reżysera. W 1957 roku debiutował jako reżyser filmem, który burzył socrealistyczny hurrapatriotyzm dominujący w dotychczasowym kinie rodzimym^[1]. Jego kolejne filmy: Wielka samotność z 1959 i Pierwszy dzień mojego syna z 1964 (uznawany za obraz nurtu „Czechosłowackiej Nowej Fali”) oraz Wstyd z 1967, po stłumieniu Praskiej Wiosny zostały uznane za antypaństwowe. Tuż po tym został objęty zakazem pracy w swoim zawodzie i w latach 70. zmuszony był pracować jako urzędnik pocztowy w Koszycach. 1977-92 scenarzysta teatru Laterna magika. W połowie lat 90. był rektorem FAMU-u. Od 1965 roku był wiceprzewodniczącym Związku Czechosłowackich Artystów Filmowych i Telewizyjnych (FITES), a w l. 1969-70 (aż do jego likwidacji) pełnił funkcję jego przewodniczącego. Był nim ponownie od 1990 roku po upadku komunizmu, jednak do tworzenia filmów już nigdy nie powrócił. W swojej dziedzinie uważał się za samouka, za swojego mentora i mistrza mając Jiříego Krejčíka.

Zmarł po długiej chorobie w jednym z praskich szpitali^[2].

Był laureatem prestiżowej nagrody im. Vladislava Vančury za całokształt twórczości i moralny wkład w czeską kinematografię^[3].

Filmografia

• 1967 Wstyd
• 1964 Skrupuły
• 1963 Bez svatozáře
• 1962 Pierwszy dzień mego syna
• 1962 Biały obłok
• 1961 Jarní povětří
• 1959 Velká samota
• 1957 Osamotniony

Opinie

Jak zauważa czeska publicystka Alena Prokopová, Helge urodził się dokładnie (co do dnia) 41 lat przed inwazją wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację. Siedem filmów które stworzył wciągu dziesięciu lat swojej twórczej działalności, bazowało na „proreformatorskim” przekonaniu ich twórcy, że służba systemowi oznacza jego krytykę. Paradoksalnie, błędność tego przeświadczenia stała się przyczyną zakończenia jego kariery filmowej i odsunięcia przez władze od tworzenia filmów^[4].

Jak pisały po jego śmierci Divadelní noviny „Ladislav Helge miał okazję nakręcić tylko siedem filmów, ale z każdym filmem osiągnął coś, czego niektórzy reżyserzy nie osiągną w ciągu kilkudziesięciu lat”^[5].

Sam Helge szczególnym sentymentem darzył swój ostatni film – Wstyd – uważany za jego najważniejsze dokonanie dramat psychologiczny traktujący o Praskiej Wiośnie^[3].

Przypisy

Bibliografia

• Tadeusz Lubelski (red.): Encyklopedia kina. Kraków: Biały Kruk, 2010, s. 407. ISBN 978-83-7553-100-8. (pol.).
• Alena Prokopová: Ladislav Helge. [w:] www.filmovyprehled.cz [on-line]. 2017-08-21. [dostęp 2021-11-29]. (cz.).

Linki zewnętrzne

• Ladislav Helge w bazie IMDb (ang.)
• Ladislav Helge w bazie Filmweb
• Ladislav Helge na stronie czeskiego Teatru Narodowego