Lalibela
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kyllyl | |
| Wysokość | 2630[1] m n.p.m. |
| Populacja (2012) • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Etiopii  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
 12°01′45,660″N 39°02′25,512″E/12,029350 39,040420 | |
Lalibela[3] (amhar. ላሊበላ) daw. Roha[a][4] – miejscowość w Etiopii, leżąca na wschód od jeziora Tana, na pograniczu Wyżyny Abisyńskiej i Kotliny Danakilskiej.
Lalibela jest świętym miejscem Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego, do którego zmierzają liczne pielgrzymki chrześcijan. Słynie z jedenastu wykutych w litej skale monumentalnych kościołów, zbudowanych najprawdopodobniej na zlecenie cesarza Lalibeli (1181–1221) w XII–XIII wieku.
W 1978 roku wykute w skale kościoły Lalibeli wpisano na listę światowego dziedzictwa kulturalnego UNESCO.
Geografia
Lalibela leży 2630 m n.p.m. na wschód od jeziora Tana, na pograniczu Wyżyny Abisyńskiej i Kotliny Danakilskiej, ok. 700 km na północ od Addis Abeby[5]. Przez miejscowość przepływa strumyk Jordan[5].
Historia
W okresie średniowiecza miasto nazywało się Roha[5] i było stolicą królestwa dynastii Zagwe obejmującego tereny obecnej Etiopii w X–XIII wieku[2]. Obecna nazwa miasta została nadana mu na cześć negusa Etiopii z dynastii Zagwe – Lalibeli (1181–1221)[5][4], który miał założyć tu nową stolicę królestwa i zlecić w mieście budowę kościołów[2] z zamiarem stworzenia „Nowej Jerozolimy” po tym, jak muzułmanie zablokowali drogi pielgrzymkowe do Jerozolimy[6].
Lalibela znaczy „pszczoły uznały jego władzę”[1]. Według legendy po narodzinach cesarza otoczył go rój pszczół, co jego matka uznała za znak i zapowiedź, że będzie w przyszłości negusem, królem królów Etiopii[1]. Sprawujący wówczas władzę brat przyszłego cesarza otruł Lalibelę w obawie o utratę tronu[1]. Lalibela zapadł jednak w trzydniowy sen, podczas którego aniołowie zanieśli go do nieba[1], a bóg odesłał go na ziemię z poleceniem budowy kościołów i wysłał aniołów, by pomogli w budowie, pracując w nocy[5].
Według innej legendy, król miał zatrudnić Hindusów, Arabów, Egipcjan a nawet budowniczych z Jerozolimy[5]. Budowle miały zostać ukończone po 24 latach pracy[5]. Aby zmieścić się w takich ramach czasowych, przy budowie musiałoby pracować 40 tys. robotników, co wydaje się mało prawdopodobnym[5].
Kolejna legenda utrzymuje, że przynajmniej jeden z kościołów został zbudowany z pomocą aniołów w jeden dzień[1].
Lalibela jest świętym miejscem Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego, do którego zmierzają liczne pielgrzymki chrześcijan[7]. Lalibelę odwiedza podczas świąt kościelnych do 50 tys. wiernych[7]. Corocznie kościoły zwiedza ponad 10 tys. turystów[7][b]. W Lalibeli przebywa ok. 350 księży i 250 diakonów, setki mnichów i studentów[8].
Kościoły Lalibeli
Galeria
Biete Medhani Alem
Biete Mariam
Biete Maskal
Biete Golgotha Mikael
Biete Amanuel
Biete Qeddus Mercoreus
Biete Ghiorgis
Biete Abba Libanos
Biete Gabriel Raphael
Biete Lehem
Kościół Świętego Jerzego, widok z góry
Kościół Świętego Jerzego
Uwagi
- ↑ Stosowanie imienia Lalibela jako toponim pojawia się w XVI–XVII wieku; do tej pory Etiopski Kościół Ortodoksyjny często stosuje nazwę Debra Roha. Patrz Phillipson (2014))
- ↑ Dane z 2001 roku
Przypisy
- ↑ a b c d e f Kim Wildman, Philip Briggs: Ethiopia. Bradt Travel Guides, 2012, s. 323. ISBN 978-1-84162-414-3. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
- ↑ a b c David H. Shinn, Thomas P. Ofcansky: Historical Dictionary of Ethiopia. Scarecrow Press, 2013, s. 259. ISBN 978-0-8108-7457-2. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
- ↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami Polski przy Głównym Geodecie Kraju: Afryka. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2004, s. 66, seria: Nazewnictwo Geograficzne Świata. [dostęp 2016-01-16].
- ↑ a b David W. Phillipson: Foundations of an African Civilisation: Aksum and the Northern Horn, 1000 BC – AD 1300. Boydell & Brewer Ltd, 2014, s. 227. ISBN 978-1-84701-088-9. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Donald Langmead, Christine Garnaut: Encyclopedia of Architectural and Engineering Feats. ABC-CLIO, 2001, s. 179. ISBN 978-1-57607-112-0. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Rock-Hewn Churches, Lalibela. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
- ↑ a b c Donald Langmead, Christine Garnaut: Encyclopedia of Architectural and Engineering Feats. ABC-CLIO, 2001, s. 180. ISBN 978-1-57607-112-0. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
- ↑ Mark Jarzombek. Lalibela and Libanos: The King and the Hydro-Engineer of 13th Century Ethiopia. „Construction Ahead”, s. 16–21, (May–June 2007). (ang.).
Linki zewnętrzne
- UNESCO: Rock-Hewn Churches, Lalibela – film. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
Media użyte na tej stronie
Flag of Ethiopia
Autor: BluesyPete, Licencja: CC BY-SA 3.0
Church of St. Mercurios is a partial grotto church in the eastern part of the complex, with 8 roughly hewn pillars in its façade.
%2c_Lalibela%2c_Ethiopia_(3223537258).jpg)
Autor: A. Davey from Where I Live Now: Pacific Northwest, Licencja: CC BY 2.0
You'll have to use your imagination to visualize what this 13th century church facade would look like without the scaffolding.
With enough time, I could probably PhotoShop the scaffolding out of existence, but I'm afraid the exercise would leave me very cross, perhaps slightly mad, and old beyond my years.(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Ethiopia
.jpg)
Autor: Katie Hunt from St Albans, UK, Licencja: CC BY 2.0
Bet Gabriel-Rufael
.jpg)
Autor: A. Davey from Where I Live Now: Pacific Northwest, Licencja: CC BY 2.0
The signs of age only contribute to this 13th-century church's simple appeal.
If you'll compare the church's right and left corners, you'll see the left side is solid rock, while the right appears to be built of masonry blocks of the same material as the rest of the church.
This difference suggests the right side was rebuilt with masonry blocks after it collapsed. Another possibility is the stone in that part of the rock face wasn't structurally sound when the church was built, so masonry blocks have always formed the church's right corner.
It is challenging to photograph a building such as this, with its strong (almost) vertical and (almost) horizontal lines. The lens I used tends to distort such images so what you see through the viewfinder is most definitely not what you get when you view the photograph.
I corrected the lens distortion as best I could with Photoshop CS3.
If the columns, windows, doors and roof line aren't plumb, it's probably due to the toll time and the elements have taken on the building. I think it adds to the charm.
=====================================================
In his Bradt Guide Ethiopia (November 2005, 4th Ed.), Phillip Briggs writes:
"According to the legends, Bet Abba Libanos was built overnight by Lalibela's wife Meskel Kebre, assisted by a group of angels."
"The church has been built around [sic] a cave in a vertical face, and although the roof is still connected to the original rock, the sides and back are separated from the rock by narrow tunnels."
"The pink-tinged façade, which once again shows strong Axumite influences in its arched and cruciform windows, lies under an overhang in a way that is reminiscent of some churches in Tigrai."
Autor: Damien Halleux Radermecker, Licencja: CC BY-SA 2.0
Lalibela is in northern Ethiopia.
.jpg)
Autor: Katie Hunt from St Albans, UK, Licencja: CC BY 2.0
Bet Golgotha
Autor: Jialiang Gao www.peace-on-earth.org, Licencja: CC-BY-SA-3.0
L'Eglise Beta Giorgis (Saint George), une des 11 églises monolithiques de Lalibela classées au patrimoine mondial de l'UNESCO http://whc.unesco.org/en/list/18
Autor: BluesyPete, Licencja: CC BY-SA 3.0
This structure is linked with Beta Abba Libanos.
Autor: Bernard Gagnon, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bete Giyorgis (Church of St. George), Lalibela, Ethiopia