Lamanici

Lamanici (deseret 𐐢𐐁𐐣𐐊𐐤𐐌𐐓𐐝 lub 𐐢𐐁𐐣𐐇𐐤𐐌𐐓𐐝)[1] – w wierzeniach ruchu świętych w dniach ostatnich (mormonów) jedna z grup ludności zamieszkująca starożytny kontynent amerykański[2].

Mianem Lamanitów zapisy w Księdze Mormona określają zasadniczo potomków Lehiego, wywodzących się od Lamana i Lemuela[3][4]. Wszyscy oni mieli opuścić Jerozolimę i udać się w podróż na kontynent amerykański około 600 roku p.n.e. Wreszcie miano to przysługuje także tym, którzy po śmierci Lehiego (582 p.n.e.)[4] uznali przywództwo Lamana[4]. Niemniej termin ten został rozszerzony i nabrał znacznie silniejszego wydźwięku religijnego – w tym sensie i znaczeniu przynależność do Lamanitów miała wynikać z odrzucenia nauk Lehiego[4] oraz wiary w Jezusa Chrystusa, co odróżniało ich również od wywodzących się od Lehiego Nefitów. Dzieje Lamanitów naznaczone miały być licznymi konfliktami i wojnami z Nefitami właśnie; osią Księgi Mormona natomiast jest złożona, przeważnie antagonistyczna relacja łącząca te grupy[4].

Lamanici, mimo spajającej ich tradycji, religii oraz więzów krwi, nigdy nie stanowili jednolitej grupy[4]. Zapisy obecne w Księdze Mormona wskazują na długie i liczne okresy odstępstw, podczas których znaczne grupy nefickie łączyły się z Lamanitami i były przez nich w pełni akceptowane[5], jak również podają przykłady Lamanitów przyjmujących neficką tożsamość, wiarę i styl życia[4]. Jednocześnie z drugiej strony inne ustępy mormońskiej świętej księgi zdają się wskazywać na zauważalne różnice w wyglądzie między tymi rywalizującymi z sobą grupami[5]. Masowe konwersje pośród Lamanitów, do których miało dojść bezpośrednio przed narodzinami Chrystusa[6], jak również lamanicka prawość wynikła z podążania za przekazem Ewangelii[6], miały przynieść znaczącą zmianę socjopolityczną. Wygaszony konflikt z Nefitami umożliwił trwające około dwóch stuleci[6] zlanie się tych rywalizujących dotychczas ze sobą społeczeństw w jedno[7][8][9].

Wspomniana jedność miała dobiec końca w pierwszej połowie III wieku[10]. Ostatecznie, po wieloletnim okresie konfliktów zbrojnych, Lamanici doprowadzić mieli do zagłady Nefitów, zasadniczo pod koniec IV wieku[11]. Starcie, które miało przypieczętować lamanickie zwycięstwo – bitwa na wzgórzu Kumorah[12], jest częstym obiektem dyskusji wśród badaczy związanych z ruchem świętych w dniach ostatnich.

Księga Mormona mająca być w zasadzie produktem kultury intelektualnej nefickiej klasy rządzącej, nie daje nazbyt dobrego wglądu w lamanicką perspektywę opisywanych przez siebie wydarzeń[5]. Opisuje niemniej Lamanitów dosyć obszernie, rzucając światło na pewne aspekty ich życia. Sygnalizuje szeroki wachlarz tak podejmowanej przez nich aktywności ekonomicznej[4], jak i znaczne zróżnicowanie w formach lamanickiej organizacji społecznej czy politycznej[4].

Spekuluje się, że społeczeństwo lamanickie miało w mniejszym stopniu niźli ich neficcy rywale polegać na instytucjach, tradycjach i wartościach[5]. Źródła mormońskie wskazują na istotną rolę charyzmy i przymusu w lamanickiej praktyce sprawowania władzy[5]. Nie jest przy tym pewne, czy elita tegoż ludu była zdominowana przez bezpośrednich potomków Lamana[5]. Nawet jeżeli reguła takowa istniała, prawdopodobnie nie była wprowadzana w życie w pełni konsekwentnie[13]. Możliwe jednakże, iż królowie lamaniccy odwoływali się do Lamana, swego protoplasty, w przyjmowanym przez siebie tytule królewskim[5].

Mieli być ostatecznie jedyną grupą, która przetrwała upadek cywilizacji opisywanej w Księdze Mormona[10]. Istnienie Lamanitów nie znalazło potwierdzenia w źródłach zewnętrznych. Jednakże, przynajmniej w początkach istnienia Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, za ich potomków uznawano rdzennych mieszkańców Ameryk[14]. Jednym z powodów opublikowania Księgi Mormona był zamiar zapoznania Indian amerykańskich z jej przesłaniem[10]. Kilka miesięcy po zorganizowaniu Kościoła (1830) zorganizowano tak zwaną misję lamanicką, skierowaną do tej właśnie grupy[15].

Ich utrwalona na kartach Księgi Mormona historia, kultura i obecność na kontynencie amerykańskim jest częstym motywem mormońskiej sztuki i kultury popularnej. Przewija się również regularnie w materiałach publikowanych przez przywódców Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich. Wspominani są także w Naukach i Przymierzach, jednym z pism świętych wchodzących w skład mormońskiego kanonu[6]. Są wreszcie częstym obiektem dociekań mormońskiej apologetyki[16].

Przypisy

  1. ↑ Brigham Young University: LAMANITE(S) (ang.). W: Book of Mormon Onomasticon [on-line]. byu.edu. [dostęp 2021-05-17].
  2. ↑ Church News: Book of Mormon chronicles ancient American peoples (ang.). W: Archives [on-line]. thechurchnews.com, 1998-01-02. [dostęp 2021-03-03].
  3. ↑ Lamanite civilization, [w:] Dennis L. Largey (red.), The Book of Mormon Reference Companion [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2003, lokalizacja 5961-5962, ISBN 978-1-60908-763-0.
  4. ↑ a b c d e f g h i Daniel H. Ludlow (red.): Encyclopedia of Mormonism. New York: Macmillan Publishing, 1992, s. 804. ISBN 978-0-02-904040-9.
  5. ↑ a b c d e f g Daniel H. Ludlow (red.): Encyclopedia of Mormonism. New York: Macmillan Publishing, 1992, s. 191. ISBN 978-0-02-904040-9.
  6. ↑ a b c d The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints: Lamanites (ang.). W: Guide to the Scriptures [on-line]. churchofjesuschrist.org. [dostęp 2021-03-03].
  7. ↑ Lamanites, [w:] Arnold K. Garr, Richard O. Cowan, Donald Q. Cannon (red.), Encyclopedia of Latter-day Saint History [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2000, lokalizacja 4863-4864, ISBN 1-57345-822-8.
  8. ↑ Daniel H. Ludlow (red.): Encyclopedia of Mormonism. New York: Macmillan Publishing, 1992, s. 804-805. ISBN 978-0-02-904040-9.
  9. ↑ Lamanite civilization, [w:] Dennis L. Largey (red.), The Book of Mormon Reference Companion [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2003, lokalizacja 5964, ISBN 978-1-60908-763-0.
  10. ↑ a b c Daniel H. Ludlow (red.): Encyclopedia of Mormonism. New York: Macmillan Publishing, 1992, s. 805. ISBN 978-0-02-904040-9.
  11. ↑ James E. Talmage: The story and philosophy of "Mormonism.". Salt Lake City: The Deseret News, 1914, s. 15.
  12. ↑ Eric Johnson: Lamanites Definition (ang.). W: A – Z: A Simple Introduction to Terms Used by Latter-day Saints [on-line]. mrm.org. [dostęp 2021-03-04].
  13. ↑ Daniel H. Ludlow (red.): Encyclopedia of Mormonism. New York: Macmillan Publishing, 1992, s. 191-192. ISBN 978-0-02-904040-9.
  14. ↑ The Joseph Smith Papers: Lamanites (ang.). W: Glossary [on-line]. josephsmithpapers.org. [dostęp 2021-03-04].
  15. ↑ Daniel H. Ludlow (red.): Encyclopedia of Mormonism. New York: Macmillan Publishing, 1992, s. 802. ISBN 978-0-02-904040-9.
  16. ↑ Book of Mormon Central: Lamanites (ang.). W: KnoWhy [on-line]. bookofmormoncentral.org. [dostęp 2021-03-04].