Laniakea

Mapa najbliższych supergromad galaktyk w promieniu 500 milionów lat świetlnych; Laniakea jest długim łańcuchem galaktyk i pustek międzygalaktycznych, który obejmuje:
• Wielką Ścianę w Centaurze (Centaurus Wall)
• Supergromadę w Pannie (Virgo Supercluster)
• Supergromadę w Hydrze (Hydra Supercluster)
• Supergromadę w Centaurze (Centaurus Supercluster)
• Supergromadę w Pawiu-Indianinie (Pavo-Indus Supercluster)

Położenie Laniakei w Widzialnym Wszechświecie

Laniakea (Supergromada Laniakea) – supergromada galaktyk o średnicy około 500 milionów lat świetlnych (ok. 160 Mpc), zawierająca około stu tysięcy galaktyk o łącznej masie ok. 10¹⁷ mas Słońca. Struktura została odkryta w 2014 roku między innymi dzięki obserwacjom radioteleskopu Green Bank. Należy do niej m.in. Grupa Lokalna Galaktyk, do której należy Droga Mleczna.

Nazwa

Nazwa wywodzi się z języka hawajskiego i oznacza „niezmierne niebiosa” (lani – „niebo”, ākea – „rozległy, niemierzalny”)^[1]. Nazwę supergromady zaproponował Nawaʻa Napoleon, wykładowca (associate professor) języka hawajskiego i rektor Wydziału Języków, Lingwistyki i Literatury w Kapiʻolani Community College, będącego częścią Uniwersytetu Hawajskiego^[1]. Nazwa upamiętnia starożytnych polinezyjskich nawigatorów, którzy używając astronawigacji odbywali długie podróże na Oceanie Spokojnym^[1].

Odkrycie

Supergromada została odkryta między innymi dzięki obserwacjom radioteleskopu Green Bank i analizie prędkości ruchu galaktyk położonych w bliskim Wszechświecie^[1]. Nowy rodzaj analizy danych przy użyciu filtrowania Wieniera pozwolił na odróżnienie ruchu własnego galaktyk od ich ruchu związanego z rozszerzaniem się Wszechświata^[2].

Charakterystyka

Średnica supergromady wynosi około 500 milionów lat świetlnych (około 160 milionów parseków)^[1]. Zawiera ona około stu tysięcy galaktyk o łącznej masie ok. 10¹⁷ mas Słońca^[1][3].

Laniakea obejmuje trzynaście gromad z katalogu Abella (łącznie z gromadą w Pannie)^[3]. Ruch lokalny w obszarze jest zbieżny w kierunku gromad w Węgielnicy i w Centaurze, w dobrej zgodności z położeniem Wielkiego Atraktora^[3]. Obszar obejmuje też supergromady w Hydrze i w Centaurze, włókno (supergromada) w Pawiu-Indianinie (rozszerzenie gromady w Wężowniku), Pustkę Lokalną, grupę w Rzeźbiarzu oraz inne, powiązane pustki^[3]. Jej częścią jest również supergromada Lokalna, na peryferiach której znajduje się Grupa Lokalna Galaktyk, do której zaliczana jest Droga Mleczna^[3].

Z Laniakeą sąsiadują bezpośrednio: Supergromada Shapleya, Supergromada w Herkulesie, Supergromada w Warkoczu i Supergromada w Perseuszu-Rybach^[4]. Granice tych supergromad i Laniakei nie były dokładnie znane w czasie, gdy definiowano Laniakeę^[4].

Laniakea porusza się w kierunku supergromady Shapleya i może być z nią związana jako część jeszcze większej struktury^[2].

Zobacz też

• gromada galaktyk
• grupa galaktyk

Przypisy

Linki zewnętrzne

• R. Brent Tully, Hélène Courtois, Yehuda Hoffman, Daniel Pomarède: Laniakea: Our Supercluster of Galaxies (ang.). 2014-09-03. [dostęp 2014-09-17].
• ElizabethE. Gibney ElizabethE., Earth's new address: 'Solar System, Milky Way, Laniakea', Nature News, Nature Publishing Group, 3 września 2014, DOI: 10.1038/nature.2014.15819 [dostęp 2014-09-17]  (ang.).
• Grzegorz Jasiński: Czy wiedziałeś, że mieszkasz w Laniakei? (pol.). 2014-09-04. [dostęp 2014-09-17].
• RichardR. Powell RichardR., Najbliższe Supergromady, MichałM. Grochowiec (tłum.), [w:] Atlas Wszechświata [online] [zarchiwizowane z adresu 2013-01-31]  (pol.).???
• Laniakea: nasza supergromada galaktyk w serwisie APOD: Astronomiczne zdjęcie dnia