Lantan

Lantan
bar ← lantan → cer
Wygląd
srebrzystobiały
Lantan
Widmo emisyjne lantanu
Widmo emisyjne lantanu
Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.

lantan, La, 57
(łac. lanthanum)

Grupa, okres, blok

–, 6, f

Stopień utlenienia

III

Właściwości metaliczne

lantanowiec

Właściwości tlenków

silnie zasadowe

Masa atomowa

138,91 ± 0,01[a][4]

Stan skupienia

stały

Gęstość

6146 kg/m³

Temperatura topnienia

920 °C[1]

Temperatura wrzenia

3464 °C[1]

Numer CAS

7439-91-0

PubChem

23926

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)

Lantan (La, łac. lanthanum) – pierwiastek chemiczny należący do bloku f w układzie okresowym.

Został odkryty w 1839 roku przez ucznia Berzeliusa Carla Gustawa Mosandera w zanieczyszczeniach tlenku ceru. Nazwę nadał Berzelius od greckiego słowa lanthanein – ukrywać się, gdyż pierwiastek ten „ukrywał się” w tlenku ceru[5].

IUPAC zalicza lantan do lantanowców[6][7], w podręcznikach spotyka się jednak często przypisanie lantanu do skandowców, a nie lantanowców[8][9].

Charakterystyka

Lantan jest srebrzystobiałym metalem, jest miękki i kowalny. Utlenia się na powietrzu, rozkłada wodę, rozpuszcza się w kwasach z wyjątkiem stężonego kwasu siarkowego. Stosowany jest jako dodatek do stali, do stopów glinu i miedzi. Tlenek lantanu służy do wyrobu szkieł optycznych.

Występowanie

Lantan występuje w skorupie ziemskiej w ilości 32 ppm (wagowo). Najważniejszymi minerałami lantanu są:

  • monacyt (Ce,La,Th,Nd,Y,Pr)PO4 – tzw. piasek monacytowy;
  • bastnezyt (Ce,La,Nd,Y,Pr)CO3F;
  • ceryt fluorowy (La,Ce)F3;
  • parazyt (Ce,La)2O3.

Zobacz też

  • Klasyfikacja lantanowców i aktynowców

Uwagi

  1. Podana wartość stanowi przybliżoną standardową względną masę atomową (ang. abridged standard atomic weight) publikowaną wraz ze standardową względną masą atomową, która wynosi 138,90547 ± 0,00007. Znane są próbki geologiczne, w których pierwiastek ten ma skład izotopowy odbiegający od występującego w większości źródeł naturalnych. Masa atomowa pierwiastka w tych próbkach może więc różnić się od podanej w stopniu większym niż wskazana niepewność.

Przypisy

  1. a b David R. Lide (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-19, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
  2. Lantan (nr 263109) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski. [dostęp 2011-10-02]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  3. Lanthanum (nr 263109) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-10-02]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  4. Thomas Prohaska i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI10.1515/pac-2019-0603 (ang.).
  5. Ignacy Eichstaedt: Księga pierwiastków. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 340. OCLC 839118859.
  6. Nomenclature of Inorganic Chemistry: Second Edition – Definitive Rules 1970. „Pure Appl. Chem.”. 28 (1), s. 1–110, 1971. DOI: 10.1351/pac197128010001. 
  7. Neil G. Connelly i inni, Nomenclature of Inorganic Chemistry. IUPAC Recommendations 2005 (Red Book), International Union of Pure and Applied Chemistry, RSC Publishing, 2005, s. 51, ISBN 978-0-85404-438-2 (ang.).
  8. John David Lee, Zwięzła chemia nieorganiczna, wyd. 4, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997, s. 308–309, 395, ISBN 83-01-12352-4.
  9. Adam Bielański: Podstawy chemii nieorganicznej. Wyd. 5. Warszawa: PWN, 2002, s. 991. ISBN 83-01-13654-5.

Media użyte na tej stronie

NFPA 704.svg
The "fire diamond" as defined by NFPA 704. It is a blank template, so as to facilitate populating it using CSS.
Hexagonal lattice.svg
Autor: Original PNGs by Daniel Mayer, traced in Inkscape by User:Stannered, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Hexagonal crystal structure
Lanthan 1-cropflipped.jpg
Autor: , Licencja: CC-BY-SA-3.0
Lanthanum in a glass tube
Lanthanum spectrum visible.png
Autor: McZusatz (talk), Licencja: CC0
Lanthanum spectrum; 400 nm - 700 nm
GHS-pictogram-flamme.svg
Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS) pictogram for flammable substances