Lapis Niger

Lapis niger na Forum Romanum - stan obecny
Fragment starołacińskiej inskrypcji

Lapis niger (łac. czarny kamień) - najstarszy i przez długi czas najważniejszy dla Rzymian monument na Forum Romanum. W antycznym źródle określono jako: Czarny kamień w Comitium[1]. Był małym kręgiem kultowym z połowy VI w. p.n.e składającym się z: ołtarza, kolumny, steli z najstarszą inskrypcją z terenu Rzymu i depozytu wotywnego z VIII w. p.n.e.[2].

Położony jest naprzeciw Kurii, niedaleko łuku Septymiusza Sewera, otoczony przez fragmenty muru. Lapis Niger nie jest kamieniem, lecz miejscem przykrytym płytami z czarnego marmuru, stąd jego nazwa. Płyta marmurowa powstała ok. 310[2] i upamiętniała miejsce, w którym według legendy został zabity lub wzięty do nieba Romulus[1]. Źródła starożytne wspominają też o istniejącym tu sanktuarium Wulkana.

Usytuowanie Kamienia

Według Festusa położenie czarnego kamienia jest powiązane z miejscem śmierci Romulusa. Według innej wersji Romulus zniknął i został zabrany do nieba, dlatego nie mógł mieć prawdziwego grobu. Możliwe, że czarny kamień oznaczał cenotaf, symboliczne miejsce, w którym zaginął założyciel Rzymu[1].

Odnalezienie Kamienia

Czarny kamień został odkryty w styczniu 1899, w tzw. grobie Romulusa[2]. Był to specjalny obszar, oddzielony od pozostałej części Forum niską balustradą. Kiedy wykopano teren pod kamieniami, znaleziono depozyt wotywny z VIII w. p.n.e., czyli kości zwierzęce będące pozostałościami po wielkiej ofierze dla bogów. Wykopaliska odkryły pod nim pozostałości małego, otwartego miejsca kultu, wyposażonego w ołtarz z połowy VI w. p.n.e, podstawę kolumny i kamienną tablicę z inskrypcją w archaicznej łacinie, napisaną bustrofedonem[2][1]. Inskrypcja jest znacznie uszkodzona, zachował się jedynie fragment częściowo zrozumianego napisu[2], który prawdopodobnie zawiera klątwę, jaka groziła za sprofanowanie tego miejsca, a której podlegali nawet królowie. Tablicę z tekstem wydatowano na środek okresu królewskiego[3].

Treść inskrypcji

Tekst zaczyna się od formuły mającej na celu ochronę obszaru sakralnego i brzmiała następująco: „Ktokolwiek naruszy to miejsce, będzie skazany na piekielnych bogów”. Następnie inskrypcja wspomina o królu rzymskim, który pełnił funkcje religijne podczas ceremonii sakralnych, prawdopodobnie powiązanych z działalnością polityczną w Comitium[1].

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Encyclopædia Britannica ↓, s. Know about the history of the ancient buildings of the Roman Forum, Rome.
  2. ↑ a b c d e Lapis niger, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-01-21].
  3. ↑ A.La Regina, Archaeological guide to Rome, Electa 2006, p. 18

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Lapis niger 2007.jpg
Lapis Niger na Comitium, przez Curia Iulia, obok łuku Septymiusza Sewera (Forum Romanum, Rzym)